Της Νάσιας Λάμπρου,
Η Πολωνία πρόσφατα ολοκλήρωσε τις εκλογές της με νικητή τον Κάρολ Ναβρότσκι, σημαντικό πρόσωπο της δεξιάς με ευρωσκεπτικιστικές τάσεις. Ο Πολωνός πρόεδρος είναι κατά των σχεδίων που παίρνει η Ευρωπαϊκή Ένωση και εκφράζει ιδιαίτερη ανησυχία για το μεταναστευτικό. Παρόλα αυτά, δεν είναι υπέρ της εξόδου της Πολωνίας από την ΕΕ.
Ο Ναβρότσκι είναι αντιρωσικός και πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης, καθώς το ακαδημαϊκό και επαγγελματικό του έργο έχει επικεντρωθεί στα εγκλήματα της σοβιετικής εποχής κατά των Πολωνών. Η υποστήριξή του για την απομάκρυνση σοβιετικών μνημείων του χάρισε το 2022 το καθεστώς persona non grata στη Ρωσία. Υποστηρίζει φυσικά την Ουκρανία, αλλά διατηρεί επιφυλάξεις ως προς την ένταξή της στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, καθώς θεωρεί ότι αυτό θα έχει επιβάρυνση στις γεωργικές δραστηριότητες της Πολωνίας. Επιπλέον, διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ, και κυρίως με τον Αμερικανό πρόεδρο Donald Trump. Η εκστρατεία του έλαβε ηχηρή υποστήριξη από επιφανείς Αμερικανούς συντηρητικούς, συμπεριλαμβανομένης της υπουργού Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Κρίστι Νόεμ. Για τον Ναβρότσκι, η ισχυρή στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην Πολωνία παραμένει ο πρωταρχικός πυλώνας της εθνικής ασφάλειας, παράλληλα με τον εκσυγχρονισμό των δικών της ενόπλων δυνάμεων.
Η νίκη του Ναβρότσκι φαίνεται να ενεργοποιεί τους Ευρωπαίους συντηρητικούς και την ακροδεξιά. Τον συνεχάρησαν ο Trump, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν και η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι. Φυσικά, ο Πολωνός πρόεδρος δεν θα έχει ισχυρή εκτελεστική εξουσία, καθώς η Πολωνία έχει το πολίτευμα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, που στο παρελθόν οδήγησε σε τριβές εντός του πολιτικού της συστήματος το 2023. Μόνιμο θέμα έντασης αποτελεί ο διορισμός των πρεσβευτών, καθώς αυτοί επιλέγονται από τον Πρόεδρο. Η κυβέρνηση υπό τον Τουσκ μπορεί να αντιμετωπίσει δυσκολίες, καθώς μόλις το 2023 τουλάχιστον 50 πρεσβευτές είχαν απολυθεί. Αυτή η κίνηση μπορεί να συνεχιστεί και από τον Ναβρότσκι. Τέλος, ο Πρόεδρος έχει δικαίωμα βέτο, γεγονός που καθιστά σχεδόν αδύνατη την προώθηση κρίσιμων μεταρρυθμίσεων, όπως ο εκδημοκρατισμός της Δικαιοσύνης και η προστασία των αναπαραγωγικών δικαιωμάτων.
Ως προς τις πολιτικές του θέσεις, δηλώνει μη κομματικός, αλλά οι απόψεις του τον τοποθετούν ξεκάθαρα στη συντηρητική δεξιά: υποστηρίζει την ευρεία ποινικοποίηση των αμβλώσεων και αντιτίθεται στον γάμο ή τα σύμφωνα συμβίωσης ομοφύλων, επικαλούμενος την Καθολική σεξουαλική ηθική. Το προφίλ του ωστόσο έχει δεχθεί ευρεία κριτική, καθώς όπως φαίνεται τον Φεβρουάριο 2024, ο Ναβρότσκι μπήκε στη λίστα των καταζητούμενων από τη Ρωσία για ποινικές κατηγορίες που σχετίζονται με την αφαίρεση μνημείων που τιμούσαν την παρουσία του Κόκκινου Στρατού στην Πολωνία την περίοδο 1944-1989. Αυτό το γεγονός υπογραμμίζει την έντονη αντικομουνιστική του στάση, που αποτελεί βασικό πυλώνα της ιδεολογίας του.
Η Πολωνία, όπως φαίνεται, αρχίζει να χάνει τις δημοκρατικές της τάσεις, καθώς έγινε παράδειγμα στην Ε.Ε. ως «ανάχωμα» για το ακροδεξιό κύμα κατά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2023. Η νίκη του φιλελεύθερου στρατοπέδου, με επικεφαλή τότε τον Ντόναλντ Τουσκ, αποτέλεσε εκείνη τη χρονιά μία ανάσα για το φιλοευρωπαϊκό στρατόπεδο. Τώρα όμως, επιστρέφει σε ακροδεξιά κατεύθυνση και στην αποστροφή από τις αξίες της ΕΕ. Τα exit poll έδειχναν νικητή τον Τρασκόφτσκι, που φερόταν να προηγείται με ποσοστό 50,3% έναντι 49,7% του Ναβρότσκι. Ωστόσο, ο Ναβρότσκι τελικά πήρε τη νίκη.
Το οριακό αποτέλεσμα των εκλογών δείχνει τον βαθύ πολιτικό διχασμό στην Πολωνία — μεταξύ των φιλελεύθερων πόλεων και των συντηρητικών μικρότερων πόλεων και χωριών, μεταξύ εκείνων που υποστηρίζουν την Ε.Ε. και εκείνων που τάσσονται υπέρ μιας ισχυρής χώρας. Καθώς και μεταξύ των φιλελεύθερων και άλλων που προσκολλώνται στις παραδοσιακές αξίες και στον ισχυρό ρόλο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο Πολωνός Πρόεδρος έχει κατηγορηθεί για συμπεριφορές εκμετάλλευσης στον προηγούμενο εργασιακό του χώρο, καθώς και για έντονες πατριωτικές τάσεις. Τέλος, πιο έντονη είναι η αντίθεση του σε σχέση με τον Τρασκόφτσκι όσον αφορά τη στάση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
«Δεν θέλουμε να είμαστε επαρχία της Ε.Ε.», είχε δηλώσει σε προεκλογική συγκέντρωση τον Απρίλιο. Είχε υποσχεθεί να ασκήσει βέτο στο Green Deal της Ε.Ε., πολιτική για την εξάλειψη ή την αντιστάθμιση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αποκαλώντας την «οικολογική τρέλα». Έχει επίσης καταγγείλει το μεταναστευτικό σύμφωνο της Ένωσης, το συλλογικό πακέτο μέτρων για τη μείωση και ανακατανομή των αιτούντων άσυλο.
Επομένως, η εκλογή του σηματοδοτεί μία νέα εποχή για την Πολωνία αλλά και για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ακροδεξιά φαίνεται πλέον να κάνει ορατή την κυριαρχία της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
Εκλογές στην Πολωνία: Ποιος είναι ο Κάρολ Ναβρότσκι και τι σηματοδοτεί η νίκη του, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
-
Η νίκη του Κάρολ Ναβρότσκι μετατρέπει την Πολωνία σε πεδίο μάχης για τις ιδέες της ΕΕ, Euronews (Dominika Cosic & Maia de la Baume), διαθέσιμο εδώ
-
Κάρολ Ναβρότσκι: Ο καταζητούμενος που έγινε πρόεδρος της Πολωνίας, Powergame, διαθέσιμο εδώ
