Του Γιώργου Αργυρόπουλου,
Γυρνάμε το χρόνο σχεδόν 70 χρόνια πίσω, όταν έχουν περάσει λίγα χρόνια απ’ τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου με το κράτος της δεξιάς να ηγεμονεύει πλέον, ύστερα από κάποιες αμφιταλαντεύσεις στην εξουσία κεντρώων συνδυασμών, στις αρχές της δεκαετίας του ’50. Εν συντομία, σημειώνουμε πως εκείνη την εποχή σχεδόν 60.000 μέλη και στελέχη της αριστεράς έχουν πάρει το δρόμο της πολιτικής προσφυγιάς, απόρροια της καταλήξεως του Εμφυλίου Πολέμου και το αστικό μπλοκ έχει καταφέρει να κυριαρχήσει, με τη βοήθεια φυσικά των προστάτιδων δυνάμεων. Στα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια, το κέντρο στηρίχτηκε σε ασταθείς βάσεις που σύντομα κατέρρευσαν, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στη συντηρητική παράταξη της.
Από το 1952 ξεκινάει η ηγεμονία της δεξιάς που θα λήξει το 1963 με την αναρρίχηση στην εξουσία της Ένωσις Κέντρου του Γεώργιου Παπανδρέου. Απ’ το 1952 έως το 1955 που θα πεθάνει, κυβέρνησε ο πρώην στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος. Απλοϊκά μπορούμε να τονίσουμε ότι «έπαιξε» σημαντικό ρόλο στη σύνδεση του στρατού με την πολιτική εξουσία και ίσως στον έλεγχο του πρώτου στη δεύτερη. Το κόμμα που είχε ιδρύσει ο Παπάγος ονομαζόταν «Ελληνικός Συναγερμός». Λίγο πριν τον επικείμενο θάνατό του, όλα έδειχναν ότι θα τον διαδεχόταν ή ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος ή ο Στέφανος Στεφανόπουλος. Παρ’ όλα αυτά με την άμεση εμπλοκή του παλατιού, Πρωθυπουργός ορκίζεται ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, πρώην Υπουργός Δημοσίων Έργων της κυβέρνησης Παπάγου και κάπως έτσι «εισερχόμαστε στα εδάφη» της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης.
Το 1955, το στρατόπεδο της δεξιάς παράταξης είναι ανάστατο, αφού μεν ο Καραμανλής έχει ερείσματα να τον στηρίζουν, όμως δε, ένα ικανό ποσοστό ατόμων τόσο εντός όσο και εκτός του κόμματος έμειναν εμβρόντητοι και διαμαρτυρήθηκαν για την επιλογή Καραμανλή στην ηγεσία του Ελληνικού Συναγερμού. Ο Σερραίος τότε Πρωθυπουργός δεν επιθυμούσε σε καμιά περίπτωση να βρίσκεται υπό αμφισβήτηση κι έτσι, προκηρύσσει εκλογές για τον Φεβρουάριο του 1956. Στο μεταξύ ένα μήνα πριν τις εκλογές, ο Καραμανλής ιδρύει την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ), η οποία καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορικής της παρουσίας, παρέμεινε προσκολλημένη στο πρόσωπο του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Στην εκλογική μάχη του 1956, οι δυνάμεις πέραν της δεξιάς συνασπίστηκαν, δημιουργώντας τη Δημοκρατική Ένωση με επικεφαλής τον Γεώργιο Παπανδρέου. Σ’ αυτό τον ετερογενή συνασπισμό συμμετείχαν παρατάξεις από την αριστερά και την κεντροαριστερά μέχρι τους φιλελεύθερους και τους δημοκράτες της δεξιάς. Η Δημοκρατική Ένωση συγκέντρωσε ελαφρώς μεγαλύτερο ποσοστό από την ΕΡΕ, όμως το εκλογικό σύστημα με την ονομασία «Τριφασικό» έδωσε την εξουσία με αυτοδυναμία μάλιστα, στο κόμμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή.
Το χρονικό διάστημα μεταξύ της ανέλιξης του Καραμανλή στην εξουσία το 1955, μέχρι τη δεύτερη εκλογική διαδικασία του 1958, η ΕΡΕ είχε να διαχειριστεί αρκετά ακανθώδη ζητήματα, τόσο εξωτερικής πολιτικής όπως το «Κυπριακό», όσο και εσωτερικής, όπως η τύχη των πολιτικών κρατουμένων. Σίγουρα σ’ αυτά τα δύο ζητήματα επικράτησε η άποψη των προστάτιδων δυνάμεων, καθώς και του παρακράτους που «έτρεφε» η ΕΡΕ, ενώ καθ’ όλο το διάστημα της πρωθυπουργίας Καραμανλή, προδικτατορικά σημειώθηκαν επονείδιστες έως σκανδαλώδεις συμφωνίες για δημόσια έργα ανάπτυξης. Τα πιο γνωστά σκάνδαλα ήταν η συμφωνία με την Πεσινέ κι αυτή με τον Τομ Πάπας.
Στις εκλογές του 1958 παρατηρήθηκε εκ νέου διάσπαση του κέντρου, αφού αυτή τη φορά δεν κατέβηκε στις εκλογές σε συμμαχία με την ΕΔΑ και προτιμήθηκε η υποστήριξη του κόμματος των Φιλελευθέρων, στο οποίο ηγέτες ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου με τον Σοφοκλή Βενιζέλο πλέον. Το κόμμα των Φιλελευθέρων συγκέντρωσε 36 έδρες με ποσοστό λίγο πάνω από 20% και κατετάγη τρίτο. Την έκπληξη έκανε η ΕΔΑ, η οποία από το 1958 ήταν ενιαίο κόμμα, συγκεντρώνοντας ποσοστό 24,42% και 79 έδρες. Η ΕΡΕ όπως είναι λογικό πήρε άνετα την εξουσία, αλλά αυτό οφειλόταν καθαρά στη μη συσπείρωση των κεντροαριστερών δυνάμεων σ’ αυτές τις εκλογές, καθώς η ίδια είχε μικρότερο ποσοστό απ’ το 1956.
Όπως είναι κατανοητό, η δεξιά, το παλάτι και οι Αμερικανοί δεν ενδιαφέρονταν πλέον για την ευρεία νίκη της ΕΡΕ στις εκλογές, αλλά για τη ραγδαία άνοδο των ποσοστών της αριστεράς και την κατάκτηση της αξιωματικής αντιπολίτευσης από την ΕΔΑ. Έτσι, τίθενται σε λειτουργία οι μηχανισμοί των ΗΠΑ εν Ελλάδι για την ανασύσταση του Κέντρου και τη δημιουργία ενός στιβαρού κεντρώου κόμματος, ικανού να αναχαιτίσει την επέλαση της ΕΔΑ. Έτσι το 1961, ένα μήνα πριν τις εκλογές του Οκτωβρίου, ιδρύεται η Ένωσις Κέντρου υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Από δω και πέρα, μέχρι και τη δημοκρατική εκτροπή του 1967 η Ε.Κ. θα είναι η κύρια αντίπαλος της ΕΡΕ στις εκλογικές διαδικασίες.
Το πρώτο μέρος του άρθρου μας για την ΕΡΕ θα ολοκληρωθεί σ’ αυτό το σημείο, φτάνοντας λίγο πριν το «εκλογικό πραξικόπημα» του 1961, όπου με το σχέδιο «Περικλής» η ΕΡΕ κατάφερε να κερδίσει τις εκλογές εκείνου του έτους, πυροδοτώντας λαϊκές αντιδράσεις και διαμαρτυρίες για τον αντισυνταγματικό τρόπο επικράτησής της. Όμως όλα αυτά θα παρουσιαστούν στο δεύτερο μέρος του άρθρου μας για την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσις (ΕΡΕ), greek.historyrepository.gr, διαθέσιμο εδώ
- Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις (Ε.Ρ.Ε.), sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πως ο Καραμανλής έφτιαξε την ΕΡΕ και παρά το γεγονός ότι ήρθε δεύτερος στις εκλογές εξέλεξε περισσότερους βουλευτές. Οι εκλογικές νίκες του και οι εκλογές «βίας και νοθείας», mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
