17.3 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΙστορίαΜυθολογιαΜυθολογία Βόρειας Αμερικής: Ιστορίες του Αλατιού

Μυθολογία Βόρειας Αμερικής: Ιστορίες του Αλατιού


Της Καρολίνας Σόμπτσυκ,

Στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού, στη Βόρεια Αμερική, οι αυτόχθονες λαοί σε γενικές γραμμές δεν έχουν προσεγγίσει την έννοια της θρησκείας όπως σε άλλες περιοχές της γης. Σύμφωνα με όσα παραδίδουν σχετικές ανθρωπολογικές μελέτες, στις περισσότερες πολιτισμικές περιοχές της ηπείρου δεν υπήρχαν θεοί ως ξεχωριστές, παντοδύναμες οντότητες, ανώτερες των ανθρώπων. Αντιθέτως, τα διάφορα στοιχεία της φύσης έχουν τη δική τους «ψυχή» και με απόλυτη αυτονομία λειτουργούν, κινούνται, υπάρχουν και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, όπως ακριβώς ένας άνθρωπος. Και αυτά είναι που λατρεύονται και χαίρουν απέραντου σεβασμού.

Στοιχεία για τις πεποιθήσεις τους αντλούνται σε μεγάλο βαθμό από τις ιστορίες και τους μύθους, που μπόρεσαν να καταγραφούν. Οι μύθοι αποτελούσαν ένα πολύ βασικό εργαλείο ερμηνείας της ίδιας της ζωής, μεταλαμπάδευσης της γνώσης, διάσωσης της παράδοσης, ακόμη και μόρφωσης και μετάδοσης της στοιχειώδους κοινωνικής παιδείας. Οι ιθαγενείς Αμερικάνοι, βέβαια, δεν συνήθιζαν να γράφουν, πέραν της εικαστικής απεικόνισης ορισμένων στιγμιοτύπων της ζωής τους. Μάλιστα, δεν διέθεταν καν συστήματα γραφής, μέχρι που από τον 16ο αιώνα και έπειτα αντιλήφθηκαν την αξία του γραπτού λόγου και επηρεασμένοι από τους νεοαφιχθέντες Ευρωπαίους αποίκους, ανέπτυξαν τις δικές τους γραφές. Επιπλέον, παρ’ όλο που οι 300 περίπου ιθαγενείς γλώσσες (από τις οποίες ομιλούνται σήμερα οι 150) σπάνια εμφανίζουν την παραμικρή συγγένεια μεταξύ τους, οι ίδιοι ακριβώς μύθοι εντούτοις πολύ εύκολα ταξίδευαν από φυλή σε φυλή και προσαρμόζονταν στην εκάστοτε παράδοση.

Η αλάτινη λίμνη του Νέου Μεξικό. Πηγή εικόνας: sites.coloradocollege.edu

Οι μύθοι τους, λοιπόν, όπως αναφέρθηκε, συνήθως περιγράφουν μια ιστορία με πρωταγωνιστές έναν άνθρωπο ή μια φυλή και ένα στοιχείο της φύσης που «παίρνει ζωή». Ένα παράδειγμα τέτοιου μύθου αναπαριστά την αξία και τον σεβασμό προς τα δώρα της φύσης, και συγκεκριμένα για έναν αναντικατάστατο διατροφικό θησαυρό: το αλάτι!

Η πρώτη ιστορία του αλατιού λαμβάνει χώρα στα Νοτιοδυτικά των Ηνωμένων Πολιτειών, στην περιοχή του Νέου Μεξικού. Είναι κοινή στις φυλές Ζούνι, Απάτσι, Ναβάχο, Χόπι, Κερέσαν και άλλων γειτονικών λαών. Η τότε Αλάτινη Λίμνη του Μαύρου Βράχου βρισκόταν 45 μίλια από τη σημερινή Αλάτινη Λίμνη, που κι αυτή βρίσκεται 50 μίλια από την περιοχή του Καταυλισμού των Ζούνι. Μέσα της ζούσε η θεά του αλατιού, η Αλάτινη Γυναίκα ή Αλάτινη Μητέρα. Οι πρόγονοι των Ζούνι στην περιοχή Ιτιουάνα πήγαιναν όπως οι άλλοι λαοί να συλλέξουν αλάτι, οργάνωναν φαγοπότι στις όχθες της λίμνης και διασκέδαζαν, ενώ οι ανέμελοι νεαροί και νεαρές της φυλής έψαχναν το μελλοντικό τους σύντροφο. Η ίδια η θεά, ευχαριστημένη από τις όμορφες ανθρώπινες στιγμές γύρω της, προσέφερε το αλάτι της σε αφθονία.

Ινδιάνος αρχηγός φυλής. Πηγή εικόνας: ancientpages.com

Με το πέρασμα του χρόνου, οι άνθρωποι σταδιακά επισκέπτονταν τη λίμνη, μόνο για να συλλέξουν το αλάτι που χρειάζονταν και να καλοπεράσουν, χωρίς να δείχνουν τον δέοντα σεβασμό στη θεά. Σπαταλούσαν δε επίτηδες το αλάτι τους απερίσκεπτα, ώστε τα ταξίδια στη λίμνη κατέληξαν αυτοσκοπός. Έτσι, η Αλάτινη Γυναίκα πρώτα άρχισε να κλείνεται στο σπίτι της εντός της λίμνης και το αλάτι άρχισε να λιγοστεύει για τους ανθρώπους. Κατόπιν μαζί με το γείτονά της, τον Άνδρα του Τιρκουάζ (στα αρχαία Ελληνικά ο πολύτιμος λίθος λεγόταν καλλαΐτης), που επίσης σπαταλούσαν τους λίθους του, αποφάσισαν να τιμωρήσουν τους ανθρώπους και έφυγαν από τις τοποθεσίες τους. Προχώρησαν νοτιοδυτικά μέχρι το σπίτι των Νεαρών Τενατσάλι, που τους υποδέχτηκαν και άκουσαν τα παράπονά τους. Ο Τιρκουάζ Άνδρας κατευθύνθηκε στα ανατολικά προς τον Ατλαντικό, όπου σήμερα βρίσκονται πλούσια κοιτάσματα τιρκουάζ. Η Αλάτινη Γυναίκα προσωρινά σταμάτησε στη σημερινή Αλάτινη Λίμνη, αφού πρώτα ζήτησε να της δώσουν οι Νεαροί μερικές βέργες τενατσάλι, τις οποίες άφησε έξω από το νέο της σπίτι.

Οι άνθρωποι στο μεταξύ κατάλαβαν το λάθος τους και έψαχναν μέρες να βρουν τη Γυναίκα. Ακολούθησαν τα αλάτινα ίχνη που επίτηδες αυτή τους άφησε, γιατί κατά βάθος τους λυπόταν… Μέχρι που τη βρήκαν. Πρώτα πέρασαν και αυτοί από το σπίτι των Τενατσάλι και μυήθηκαν στην τέχνη της καύσης των βεργών. Έπειτα εντόπισαν το σπίτι της Γυναίκας. Αυτή τη φορά φοβήθηκαν την οργή της και ξυπόλητοι περπάτησαν στο αλάτι της νέας λίμνης. Τα πέλματά τους κόπηκαν και μάτωσαν πολλές φορές. Εν τέλει η Γυναίκα βγήκε και τους επέπληξε για την ασέβειά τους, τους ζήτησε να κάψουν τις βέργες τενατσάλι προς τιμήν της και τους ανακοίνωσε ότι μετακομίζει δια παντός και ότι δεκτοί προς συλλογή αλατιού θα γίνονται μόνο άντρες μεγάλης ηλικίας. Και έτσι συνεχίστηκε κατά παράδοση η συλλογή αλατιού, με το γνωστό μακρύ ταξίδι και τα τελετουργικά.

Οι αλάτινες στήλες της πολιτείας Νεμπράσκα. Πηγή εικόνας: legendsofamerica.com

Παρόμοια ιστορία τοποθετείται στον Καταυλισμό Κοτσίτι της φυλής Κερέσαν, βόρεια στο Νέο Μεξικό. Η γρια Αλάτινη Γυναίκα και ο εγγονός της διώχνονταν από κάθε σκηνή, όπου ζητούσαν λίγο φαγητό. Οπότε αυτή πρώτα μεταμόρφωσε τα παιδιά της φυλής σε κορακοειδείς κίσσες που ζουν σε θαμνότοπους! Μετά ταξίδεψε στο σημερινό Σάντο Ντομίνγκο, όπου οι καταυλιζόμενοι την καλωσόρισαν. Τελικά μετοίκησε οριστικά στη γνωστή Αλάτινη Λίμνη, επιτρέποντας μόνο στους τελευταίους να απολαμβάνουν το αλάτι της.

Ταξιδεύοντας ανατολικά, στην καρδιά των σημερινών Ηνωμένων Πολιτειών, στη Νεμπράσκα εντοπίζουμε έναν ακόμη «αλμυρό» μύθο. Πλήθος από στήλες άλατος διακοσμούν το Λεκανοπέδιο του Αλατιού κοντά στην πρωτεύουσα Λίνκολν της Νεμπράσκα. Η δημιουργία της σημερινής μορφολογίας της περιοχής αποδίδεται στον εξής μύθο: κάποτε, ο αρχηγός της φυλής Οτόε μετά το θάνατο της λατρεμένης συζύγου του απομονώθηκε θλιμμένος βαθιά, χάνοντας το σεβασμό των ανθρώπων του. Αποφάσισε να ταξιδέψει στο άγνωστο, μέχρι να ξαναβρεί το κουράγιο να ηγηθεί της φυλής του. Ένα βράδυ στην όχθη κάποιου ποταμού είδε στο φεγγαρόφως δυο γυναίκες, μια νέα και μια γριά. Η γριά κρατούσε τη νέα από τα μαλλιά και κράδαινε το ινδιάνικο τσεκούρι της, για να τη σκοτώσει. Ο αρχηγός έτρεξε να σώσει τη νέα, όμως πλησιάζοντας είδε σε αυτήν το πρόσωπο της νεκρής συζύγου του. Τότε σαστισμένος χτύπησε τη γριά με το δικό του τσεκούρι, όμως αυτές ξαφνικά εξαφανίστηκαν και στη θέση τους έμεινε μια γιγάντια στήλη άλατος. Ο αρχηγός επέστρεψε μετά από έναν μήνα στον καταυλισμό με μια χούφτα αλάτι και διηγήθηκε το απόκοσμο θέαμα. Από τότε οι Οτόε συνέλεγαν από τη στήλη αυτή αλάτι, χτυπώντας τα ρόπαλά τους δυνατά, για να κρατήσουν μακριά τους την Αλάτινη Μάγισσα.

Με αυτούς τους μύθους, λοιπόν, επιχειρούν οι Ινδιάνοι της Αμερικής να νουθετήσουν τις νεότερες γενιές, να τους εμφυσήσουν το σεβασμό προς τη φύση, αλλά και να ευχαριστήσουν την τελευταία για τα πλούσια δώρα της.


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
  • The Old Salt Woman: Zuni Salt Lake, New Mexico, sites.coloradocollege.edu, Διαθέσιμο εδώ
  • Salt Woman Is-Refused Food, firstpeople.us, Διαθέσιμο εδώ
  • Legend Of Nebraska’s Salt Witch And Her Deadly Encounter With A Native American Chief, ancientpages.com, Διαθέσιμο εδώ
  • Cochiti Tribe of New Mexico, legendsofamerica.com, Διαθέσιμο εδώ
  • The Salt Witch of the Nebraska Plains, legendsofamerica.com, Διαθέσιμο εδώ

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Καρολίνα Σόμπτσυκ
Καρολίνα Σόμπτσυκ
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Χανιά. Είναι απόφοιτη της Νομικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και επαγγελματικά έχει στραφεί στη Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων. Αγαπά πολύ να ταξιδεύει, να μαθαίνει καινούριες γλώσσες και να διαβάζει ο,τιδήποτε βρεθεί στα χέρια της. Πιστεύει ότι οι δημιουργικές δραστηριότητες είναι η πιο αξιόλογη μορφή ψυχαγωγίας και η σοφότερη επένδυση ελεύθερου χρόνου.