Του Δημήτρη Μαρνέζου,
Οι λαοί της στέπας συναντώνται κυρίως στην δυτική και βορειοδυτική Ευρώπη και πρόκειται για ένα μείγμα λαών, που δεν παρουσιάζουν κάποια σημαντική εθνική ομοιογένεια. Εξαιτίας του ξηρού κλίματος και των απότομων διακυμάνσεων της θερμοκρασίας τον χειμώνα και το καλοκαίρι, οι περισσότεροι λαοί ήταν νομαδικοί, καθώς μετανάστευαν λόγω πολέμων και προς αναζήτηση εύφορης γης. Μερικοί από αυτούς ήταν οι Γότθοι, οι Ούννοι, οι Αλανοί, οι Μαγυάροι/Ούγγροι, οι Βούλγαροι και οι Ρως. Οι τελευταίοι, παρ’ όλες τις ομοιότητες που παρουσιάζουν με τους γείτονές τους, κατέχουν ιδιαίτερες αποκλίσεις άξιου ενδιαφέροντος.
Οι Ρως, αποτελούν ένα Σκανδιναβικό φύλο και συγκεκριμένα Σουηδικό. Το όνομά τους προκύπτει από το φινλανδικό «Ρουότσι» που σημαίνει κωπηλάτες. Ενώ οι υπόλοιποι Σκανδιναβοί είχαν στρέψει το ενδιαφέρον τους στα δυτικά λεηλατώντας χωριά και πόλεις, οι Ρως κινήθηκαν προς την Ανατολή, στην Βαλτική και την Ρωσία. Στην περιοχή εκείνη κατοικούσαν ήδη διάφορα σλαβικά φύλα, με τα οποία ήρθαν αναπόφευκτα σε συνεχείς συγκρούσεις. Η εγκατάστασή τους στην Βαλτική χρονολογείται περί το 862, όταν ο ηγεμόνας των Σουηδών Ρούρικ εγκαταστάθηκε δίπλα στο Νόβγκοροντ, και με δύο πολέμαρχους κατέλαβε το Κίεβο νοτιότερα. Αργότερα, ο διάδοχός του ο Όλεγκ (882-912) κατάφερε να κυριαρχήσει επί δύο άλλων πολεμάρχων ενοποιώντας τις ρωσικές κτήσεις και ιδρύοντας το κράτους του Κιέβου. Οι ρωσικές κατακτήσεις στο πέρασμα του αιώνα ήταν αρκετές και προς όλες τις κατευθύνσεις. Από τους πιο σημαντικούς ηγεμόνες, υπήρξε ο Γιάροσλαβ (1019-1054), ο οποίος αναγνωρίζεται κυρίως για την υποταγή των εσθονικών φυλών, την προστασία του κράτους του Κιέβου από τις λεηλασίες των Πετσενέγκων στα νότια με το χτίσιμο φρουρίων και τους νικητήριους πολέμους με το ανερχόμενο βασίλειο της Πολωνίας. Επίσης, ασχολήθηκε εκτενώς με το οικοδομικό έργο των πόλεων της ρωσικής επικράτειας, και συνέβαλε στην ενίσχυση και την προστασία της παιδείας.
Για να κατανοήσει κανείς βαθύτερα έναν λαό, θα πρέπει να εντρυφήσει στις κοινωνικές δομές και στην οικονομία που τον διέπει, και συνεπώς που τον χαρακτηρίζει. Ειδικότερα, οι Ρως ασχολούνταν κυρίως με τον πρωτογενή τομέα με την πλειοψηφία να επαγγέλλονται αγρότες. Οι αγρότες αποτελούσαν την κατώτερη κοινωνική ομάδα της επικράτειας, διέμεναν στην ύπαιθρο και πλήρωναν συλλογικά φόρους στην ελίτ. Επιπλέον ο ρωσικός λαός ασχολούνταν με το εμπόριο, που αποτελούσε έναν κρίσιμο τομέα για την σύσταση της οικονομίας. Συγκεκριμένα εισήγαγαν λάδι, φρούτα και μπαχαρικά και εξήγαγαν κεραμικά είδη και γυαλί. Τις σημαντικότερες εμπορικές συναλλαγές τις διατηρούσαν με το Βυζάντιο, με κέντρο δραστηριότητας το Κίεβο και με τους Βούλγαρους στον ποταμό Βόλγα. Η ρωσική ελίτ από την άλλη, ασχολούταν κατά βάση με την κτηνοτροφία και τα μέλη της κατοικούσαν στις πόλεις, με τις μεγαλύτερες εξ’ αυτών το Κίεβο και το Νόβγκοροντ.
Ο ηγεμόνας τον Ρως ονομαζόταν «knyaz» και το πολίτευμα τους ήταν αριστοκρατικό. Παρόλα αυτά οι πόλεις τους τα πρώιμα χρόνια είχαν κάποιους δημοκρατικούς θεσμούς όπως η λεγόμενη «veche», δηλαδή συμβούλιο σημαντικών αποφάσεων που μπορούσε ο κάθε Ρώσος υπήκοος να ψηφίσει. Το 1068 μάλιστα ένας veche εκθρόνισε έναν από τους πρίγκιπες του Κιέβου. Ο στρατός των Ρως απαρτιζόταν κυρίως από Βίκινγκς, που πολεμούσαν είτε ως μισθοφόροι είτε ως σύμμαχοι. Η καθοριστική συμβολή τους μάλιστα στις στρατιωτικές επιχειρήσεις οδήγησε τους Βίκινγκς της Νορβηγίας να ισχυρίζονται ότι η ιστορία των Ρως είναι και δική τους ιστορία. Τέλος, όσο αφορά την θρησκεία του κράτους επικρατούσε ο παγανισμός, αλλά αργότερα μετά τον δέκατο αιώνα έλαβε μέρος στην χώρα ο χριστιανισμός, ο οποίος αποτέλεσε τελικά την κυρίαρχη θρησκεία του έθνους το 988. Πρότυπο αποτέλεσε ο εκχριστιανισμός της πριγκίπισσας του Κιέβου Όλγας μετά τον θάνατο του άντρα της.
Το κράτος των Ρως δεν έμεινε για πολύ καιρό ενωμένο. Διασπάστηκε σε πριγκιπάτα και διανεμήθηκε στους γιούς του Γιάροσλαβ μετά τον θάνατό του. Αργότερα, το 1240 μετά από αιματηρές συγκρούσεις τα πριγκιπάτα υποτάχθηκαν ένα προς ένα στους Μογγόλους του Τσένγκις Χαν και βρίσκονταν υπό την κυριαρχία του μέχρι τον 15ο αιώνα με την άνοδο του δουκάτου της Μόσχας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Καρδαράς, Γεώργιος Θ.(2020), Το Βυζάντιο και η Ρωσία του Κιέβου, Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
- Το Ρωσικό Κράτος του Κιέβου, worldhistory.org, Διαθέσιμο εδώ
