Του Ντίνου Τρέλλη,
Η αποτυχημένη επίθεση στο εβραϊκό εστιατόριο και συναγωγή στην Αθήνα επανάφερε στο «τραπέζι» το δυσάρεστο θέμα της τρομοκρατίας και τον κίνδυνο που αυτή επιφυλάσσει. Η αποκάλυψη, επιπροσθέτως, βάσει επίσημων πληροφοριών, τόσο από ελληνική όσο και από ισραηλινή πλευρά, πως το Ιράν, μέσω των Φρουρών της Επανάστασης, ενός σώματος των κρατικών ενόπλων δυνάμεων, που αποτελεί κράμα μεταξύ στρατού και μυστικών υπηρεσιών, είναι ο ιθύνων νους της παρ’ ολίγον τρομοκρατικής επίθεσης, θέτει ένα επιπλέον ερώτημα: ποια είναι η σχέση του Ιράν με την τρομοκρατία;
Στο παρόν άρθρο, θα γίνει μία σύντομη αναφορά στο ιστορικό της σύνδεσης της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν με την τρομοκρατία, στον τρόπο δράσης, αλλά και σε δύο από τις πιο διαβόητες περιπτώσεις τρομοκρατικών επιθέσεων, που, βάσει επίσημων στοιχείων και δικαστικών αποφάσεων, το Ιράν κρυβόταν από πίσω.
Όπως σε κάθε φαινόμενο στις διεθνείς σχέσεις, μελετάμε πρώτα το ιστορικό αυτού, ακολουθώντας την ίδια τακτική και στην προκειμένη. Η σύνδεση του Ιράν με την τρομοκρατία ξεκινά με την πτώση του Σάχη, το 1979, και την άνοδο στην εξουσία του Ayatollah Ruhollah Khomeini και την εγκαθίδρυση του θεοκρατικού καθεστώτος. Εξαρχής, το νέο καθεστώς υποστήριξε ακραίες ομάδες, καθώς, βάσει του οράματος του Khomeini, σκοπός της Τεχεράνης ήταν η διάδοση του Ισλάμ και της ιδεολογίας της Επανάστασης πέρα από τα κρατικά σύνορα, αλλά και η υποτιθέμενη προστασία των σιιτικών μειονοτήτων, όπως στο γειτονικό Ιράκ. Αυτή η «αποστολή» θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, σύμφωνα με τη σκέψη του θεοκρατικού καθεστώτος, μόνο με την υποστήριξη προς τρομοκρατικές ομάδες, οι οποίες είναι σε θέση να δημιουργήσουν χάος και αστάθεια στις περιοχές δραστηριοποίησής τους.
Το όραμα, ωστόσο, του Khomeini αποτελεί μονάχα το κίνητρο για τη νομιμοποίηση της τρομοκρατίας από τους πιστούς προς το θεοκρατικό καθεστώς. Η υποστήριξη αυτού προς την τρομοκρατία βασίζεται στην πραγματικότητα σε τρεις παράγοντες: (1) στην ακραία αντιισραηλινή φιλοσοφία, (2) στον, επίσης, ακραίο αντιαμερικανισμό και (3) στην υποστήριξη προς ομάδες, οι οποίες βρίσκονται σε θέση να ανατρέχουν εχθρικό προς το Ιράν καθεστώς. Γι’ αυτό, άλλωστε, η συντριπτική πλειοψηφία των υποστηριζόμενων από το Ιράν τρομοκρατικές επιθέσεις είχαν ισραηλινούς και αμερικανικούς στόχους.
Ο πιο πιστός σύμμαχος του Ιράν σε αυτή την παράνοια είναι η τρομοκρατική οργάνωση “Hezbollah”, η οποία ιδρύθηκε το 1982 μετά την εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο, χώρα στην οποία εδρεύει μέχρι σήμερα η οργάνωση. Μέσω αυτής, έπειτα από την καθοδήγηση των Φρουρών της Επανάστασης, έχουν πραγματοποιηθεί οι πιο πολύνεκρες τρομοκρατικές υποθέσεις, πίσω από τις οποίες βρισκόταν το θεοκρατικό Ιράν.
Εκτός από τη Hezbollah, το Ιράν έχει υποστηρίξει και παλαιστινιακές τρομοκρατικές ομάδες και, συγκεκριμένα, τη Hamas και άλλες ομάδες προσκείμενες στη Fatah. Μέσω των επιθέσεων εναντίον του Ισραήλ, επιτυγχάνεται η διατήρηση των Ισραηλινο–παλαιστινιακών συγκρούσεων, κάτι στο οποίο το Ιράν έδινε απόλυτη προσοχή στο παρελθόν, καθώς μέσω της σαφούς υποστήριξης προς τις παλαιστινιακές ομάδες, κέρδιζε συνεχώς όλο και πιο ηγεμονική θέση στον μουσουλμανικό κόσμο, καθώς μέχρι και σήμερα πληθώρα του κόσμου αυτού δεν βλέπουν ευνοϊκά το θεοκρατικό καθεστώς. Ο λόγος αυτός, ωστόσο, εκλείπει όλο και περισσότερο στις μέρες μας, λόγω της ομαλοποίησης των σχέσεων του Ισραήλ με πληθώρα αραβικών κρατών. Η υποστήριξη προς τις παλαιστινιακές τρομοκρατικές οργανώσεις συνεχίζεται μονάχα λόγω της πάγιας αντι–ισραηλινής φιλοσοφίας της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν.
Τέλος, το Ιράν είχε υποστηρίξει στο Ιράκ ριζοσπάστες με τρομοκρατικές τακτικές, με απώτερο σκοπό την ανατροπή του Saddam Hussein. Μετά τον πόλεμο μεταξύ του Ιράν και του Ιράκ τη δεκαετία του 1980, η υποστήριξη αυτή άρχισε να φθίνει, ενώ στη μετά–Hussein εποχή αρκετοί Σιίτες βρέθηκαν στις Κυβερνήσεις του Ιράκ.
Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφέρουμε δύο από τις πιο διαβόητες τρομοκρατικές επιθέσεις του Ιράν, οι οποίες κόστισαν τη ζωή σε μεγάλο αριθμό ατόμων και σημάδεψαν για πάντα τις χώρες στις οποίες πραγματοποιήθηκαν οι επιθέσεις αυτές.
Τρομοκρατική επίθεση σε στρατώνα πεζοναυτών – Βηρυτός, Οκτώβριος 1983
Έπειτα από τη συνθήκη κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου και τη σταδιακή απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων από τη χώρα, παρατηρήθηκαν επεισόδια βίας εναντίον της πολυεθνικής ομάδας (Η.Π.Α., Γαλλία και Ιταλία) ειρηνοποιών, κάτι το οποίο οδήγησε στην αύξηση των Αμερικανών πεζοναυτών στον Λίβανο. Έπειτα από τη σφοδρή επίθεση από τις αμερικανικές δυνάμεις εναντίον δυνάμεων υποστηριζόμενων από τη Συρία, το προσεχές μέλλον διαγραφόταν αβέβαιο και αυτό επιβεβαιώθηκε με τον χειρότερο τρόπο.
Το πρωινό της 23ης Οκτωβρίου 1983, ένα απορριμματοφόρο φορτωμένο με 5.400 κιλά εκρηκτικών έσπασε τον φράχτη τετραώροφου στρατώνα πεζοναυτών, όπου η σφοδρότατη έκρηξη ισοπέδωσε το κτίριο και σκότωσε συνολικά 306 ανθρώπους – 241 των αμερικανικών δυνάμεων, 58 των γαλλικών, 6 πολίτες και φυσικά τους δύο βομβιστές αυτοκτονίας.
Τέτοιο ήταν το σοκ που προκλήθηκε στις Η.Π.Α. –πράγμα που το Ιράν ήθελε εξ αρχής– όπου ο τότε Πρόεδρος Ronald Reagan αποφάσισε να αποσύρει τις δυνάμεις των Η.Π.Α., τον Φεβρουάριο του 1984. Αυτό θα μπορούσε να μεταφραστεί σε μία έμμεση νίκη του Ιράν, αφού οι Αμερικανοί αποχώρησαν εμπρός στον κίνδυνο περισσότερης αιματοχυσίας.
Τρομοκρατική επίθεση στην AMIA – Buenos Aires, 1994
Στις 18 Ιουλίου 1994, ένας βομβιστής αυτοκτονίας οδήγησε ένα αυτοκίνητο φορτωμένο με μεγάλη ποσότητα εκρηκτικών, πάνω στο κτίριο της Ισραηλινο–αργεντίνικης Κοινότητας (AMIA), στο κεντρικό Buenos Aires, προκαλώντας την χειρότερη τρομοκρατική επίθεση στην ιστορία της Αργεντινής, καθώς 86 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους ενώ περισσότεροι από 300 τραυματίστηκαν.
Μέχρι σήμερα, η υπόθεση δεν έχει εξιχνιαστεί πλήρως, ενώ ένα κλίμα συγκάλυψης, η οποία φτάνει μέχρι την πρώην Πρόεδρο (2007–2015) Cristina Fernández de Kirchner και περίεργων συγκυριών, χαρακτηρίζουν τη μακρά διαδικασία επίλυσης αυτής.
Το σημαντικότερο βήμα έγινε τον Οκτώβριο του 2006, όταν οι εισαγγελείς υπεύθυνοι για την υπόθεση, Alberto Nisman και Marcelo Martínez Burgos, αποφάνθηκαν στο πόρισμά τους πως το Ιράν είναι ο ιθύνων νους της τρομοκρατικής επίθεσης, ενώ η Hezbollah είναι αυτή που διέπραξε την επίθεση. Το αίτιο της επίθεσης ήταν η απόφαση της τότε κυβέρνησης του Προέδρου της Αργεντινής, Carlos Menem, να αναστείλει σύμφωνο μεταφοράς πυρηνικής τεχνολογίας προς τη χώρα της Μέσης Ανατολής. Είναι άξιο αναφοράς, μάλιστα, πως η Αργεντινή ζήτησε από την Interpol να τοποθετήσει τον πρώην Πρόεδρο του Ιράν (1989–1997), Akbar Hashemi Rafsanjani στη λίστα καταζητούμενων, μαζί με άλλους υψηλόβαθμους αξιωματούχους της κυβέρνησής του.
Όσον αφορά το προαναφερθέν κλίμα συγκάλυψης και περίεργων περιστάσεων, η πρώην Πρόεδρος της Αργεντινής Cristina Kirchner κατηγορήθηκε για συγκάλυψη της υπόθεσης υπέρ του Ιράν από τον εισαγγελέα Alberto Nisman. Μία μέρα πριν καταθέσει στο Κογκρέσο της χώρας κατά της Προέδρου, κατάθεση η οποία μπορούσε να οδηγήσει την πανίσχυρη Kirchner ακόμη και στη φυλακή, βρέθηκε νεκρός στο διαμέρισμά του. Η εθνική χωροφυλακή της Αργεντινής αποφάνθηκε πως πρόκειται για δολοφονία, η οποία μέχρι σήμερα παραμένει ένα μυστήριο σχετικά με το ποιος ήταν από πίσω.
Βλέποντας τις δύο αυτές τρομοκρατικές επιθέσεις και λαμβάνοντας υπόψιν τη στιγμή που ήρθε η ευτυχώς αποτυχημένη επίθεση στην Αθήνα, όπου η ένταση των σχέσεων Ισραήλ – Ιράν συνεχώς αυξάνεται, σίγουρα γεννάται ένα ερώτημα το οποίο θα ταλανίσει όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και τη διεθνή κοινότητα, ανάλογα με τις εξελίξεις: μήπως είμαστε στα πρόθυρα μίας νέας εποχής τρομοκρατίας ή η σχεδιασμένη επίθεση στο εβραϊκό εστιατόριο αποτέλεσε ένα μεμονωμένο περιστατικό; Δυστυχώς το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να υποθέτουμε και να παρακολουθούμε τις εξελίξεις. Σε κάθε περίπτωση, τα κράτη λόγω των εμπειριών τόσο του πιο μακρινού, όσο και του πρόσφατου παρελθόντος πάνω στον τομέα, οφείλουν να είναι έτοιμα να αντιμετωπίσουν τέτοιες καταστάσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Daniel Byman, Iran, Terrorism, and Weapons of Mass Destruction, Georgetown University & Brookings Institution. Διαθέσιμο εδώ
- S. Department of State, Country Reports on Terrorism: 2021, σελ. 213 – 215. Διαθέσιμο εδώ
- 1983 Beirut Barracks Bombing, Britannica. Διαθέσιμο εδώ
- Acusan a Irán por el ataque a la AMIA, La Nacion. Διαθέσιμο εδώ
