Του Νίκου Σαρρή,
Είναι κοινή γνώση πως οι αγελάδες αποτελούν ιερό ζώο στην Ινδουιστική μυθολογία. Η πεποίθηση αυτή παρέμεινε αναλλοίωτη για τους Ινδουιστές, ακόμη και μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Σε χώρες με σημαντικό ποσοστό Ινδουιστών, οι αγελάδες όχι μόνο δεν σκοτώνονται, αλλά κυκλοφορούν ελεύθερες στις πόλεις. Σύμφωνα με έρευνα του 2012, έξι εκατομμύρια αγελάδες κυκλοφορούν ελεύθερες στους δρόμους της Ινδίας, δίπλα από αμάξια και περαστικούς. Πώς εξηγείται, ωστόσο, η ιερότητα αυτού του ζώου μέσα από την Ινδουιστική μυθολογία;
Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο βασικές αξίες που αποδίδουν οι Ινδουιστές στις αγελάδες: τη θεϊκή τους φύση και την προσφορά τους στους θνητούς. Όσον αφορά το πρώτο, αξίζει να σημειωθεί πως οι αγελάδες έχουν συνδεθεί με πολλούς θεούς των Ινδουιστών. Η θεά που συνδέθηκε με την ιερότητα της αγελάδας περισσότερο είναι η Kamadhenu. Πρόκειται για μια θεότητα, η οποία έχει σώμα βοοειδούς με ανθρώπινο πρόσωπο, φτερά πτηνού και ουρά παγωνιού. Σύμφωνα με την Ινδουιστική μυθολογία, παρέχει στους θνητούς οτιδήποτε επιθυμήσουν, ενώ θεωρείται πως αποτελεί τη μητέρα όλων των αγελάδων. Η θεά δακρύζει όποτε παρατηρεί τους θνητούς να κακομεταχειρίζονται τα βοοειδή, για την επιτέλεση γεωργικών δραστηριοτήτων, με αποτέλεσμα τα δάκρυά της να θεωρούνται κακός οιωνός. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τρόπος με τον οποίο αποτυπώνεται η Kamadhenu στην τέχνη. Τα τέσσερα της πόδια συμβολίζουν τις τέσσερις Βέδες, τα ιερά βιβλία του Ινδουισμού. Τα κέρατά της συμβολίζουν τους θεούς Brahma, Vishnu και Shiva, ενώ τα μάτια της συμβολίζουν τον ήλιο και το φεγγάρι.
Ένας ακόμη θεός στενά συνδεδεμένος με αυτά τα ζώα ήταν ο Shiva. Αποτελεί μια πανίσχυρη οντότητα, που, μεταξύ άλλων, λατρευόταν ως ο προστάτης της γονιμότητας και της ιατρικής, αλλά και ως ο κυρίαρχος των βοοειδών. Βασικός του ακόλουθος ήταν ο ταύρος Nandi. Ο Nandi αποτελούσε το μεταφορικό μέσο του Shiva, και ταυτόχρονα τον φύλακα κάθε άλλου τετράποδου ζώου που υπήρχε. Συνήθως, ναοί που τιμούσαν τον Shiva είχαν στο εξωτερικό τους ένα άγαλμα του ιερού ταύρου Nandi. Τέλος, ο θεός Krishna, όσο ήταν νεαρός, υπήρξε βοσκός και εξημέρωνε αγελάδες.
Η κουλτούρα και ο τρόπος ζωής των Ινδουιστών συνέβαλε εξίσου σημαντικά στην καθιέρωση της αγελάδας ως ιερό ζώο. Τα παράγωγα της αγελάδας ήταν εκείνα που προσέφεραν ευημερία στους ανθρώπους. Το γάλα, το τυρί και το βούτυρο ήταν βασικά στην διατροφή των Ινδουιστών, ενώ τα ούρα και η κοπριά βοηθούσαν στην αποδοτικότερη καλλιέργεια φρούτων και λαχανικών. Έτσι, οι Ινδουιστές ένιωθαν πως εξασφάλιζαν την επιβίωσή τους εξαιτίας των θεϊκών αυτών ζώων. Η αγελάδα, ακόμη, συνδέθηκε με την έννοια της μητρότητας, λόγω της ανιδιοτελούς και απλόχερης προσφοράς αγαθών, αλλά και με τη Μητέρα Γη, καθώς μέσα από τα προϊόντα της, οι άνθρωποι εξασφαλίζουν βασικές ανάγκες τους.
Στα αρχαιότερα χρόνια, περίπου κατά την δεύτερη χιλιετία π.Χ., η σφαγή και κατανάλωση αγελάδων δεν απαγορευόταν. Ωστόσο, ήταν ρητή η απαγόρευση της σφαγής κάποιας αγελάδας στο στάδιο της ζωής που παράγει γάλα, λόγω της σημασίας του προϊόντος για την επιβίωση των ανθρώπων. Αυτό αναφέρεται ξεκάθαρα στο Mahabharata, ένα από τα ιερά έπη του Ινδουισμού, αλλά και στο Manu-smriti, το εγχειρίδιο που υποδεικνύει το σύνολο των ιερών κανόνων και υποχρεώσεων των Ινδουιστών. Η Rigveda, μια από τις τέσσερις ιερές Βέδες, αναφέρει πως το γάλα της αγελάδας είναι θεραπευτικό, λόγω των βοτάνων που καταναλώνει. Στο ίδιο κείμενο, οι αγελάδες χαρακτηρίζονται ως «agnya», δηλαδή ως όντα που απαγορεύεται να σκοτωθούν. Η ρητή απαγόρευση της σφαγής αγελάδων από τις Βέδες εξηγεί το γεγονός ότι οι περισσότεροι Ινδουιστές, ακόμα και σήμερα, είναι χορτοφάγοι, καθώς καταναλώνουν τα ζωικά παράγωγα των αγελάδων, αλλά όχι το κρέας του ζώου.
Με το πέρασμα των χρόνων, οι αγελάδες συνδέθηκαν εξαιρετικά με τους Μπραχμάνους, την υψηλότερη από τις τέσσερις κάστες Ινδουιστών, οι οποίοι ήταν υπεύθυνοι για τη διδασκαλία των ιερών βιβλίων και την τέλεση της λατρείας. Η θεά-αγελάδα Kamadhenu θεωρήθηκε προστάτιδα των Μπραχμάνων σε περίπτωση πολέμου, καθώς οι ίδιοι απαγορευόταν να πολεμήσουν. Έτσι, η πράξη της σφαγής μιας αγελάδας, έγινε συνώνυμη με την ιερόσυλη πράξη της δολοφονίας ενός Μπραχμάνου. Ως αποτέλεσμα, κατά την πρώτη χιλιετία π.Χ., η σφαγή αγελάδας καθιερώθηκε στις Ινδουιστικές κοινωνίες ως τρομερό παράπτωμα, πεποίθηση η οποία διατηρήθηκε μέχρι τις μέρες μας, στους οπαδούς αυτής της θρησκείας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Williams, .M. George, (2003), Handbook of Hindu Mithology, Santa Barbara: ABC-CLIO.
- Sanctity of the cow, britannica.com. Διαθέσιμο εδώ
