Της Μαρίνας-Μαρίας Αντωναράκη,
Η ισχιαλγία αφορά τον πόνο που είναι άμεσο αποτέλεσμα παθολογίας του ισχιακού νεύρου ή της ρίζας αυτού. Αναλυτικότερα, είναι ο πόνος που προκαλείται από ερεθισμό του ισχιακού νεύρου και εκτείνεται συνήθως κατά μήκος του ενός ποδιού. Οτιδήποτε ερεθίζει αυτό το νεύρο μπορεί να προκαλέσει πόνο, που κυμαίνεται από ήπιος έως σοβαρός. Η ισχιαλγία δεν έχει σχέση με το ισχίο, όπως πολλοί νομίζουν. Συχνά, ο όρος «ισχιαλγία» συγχέεται με τον γνωστότερο όρο «οσφυαλγία». Η οσφυαλγία είναι ο πόνος στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, στη «μέση». Ωστόσο, η ισχιαλγία δεν περιορίζεται μόνο στη μέση. Το πιο σημαντικό είναι ότι δεν πρόκειται για παθήσεις, αλλά για συμπτώματα.
Η ισχιαλγία προκαλείται συνήθως από ένα συμπιεσμένο νεύρο στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Οι περισσότερες περιπτώσεις ισχιαλγίας προκύπτουν από μια φλεγμονώδη κατάσταση που προκαλείται από τον ερεθισμό του ισχιακού νεύρου. Η άμεση συμπίεση του νεύρου οδηγεί σε πιο σοβαρή κινητική δυσλειτουργία, η οποία συχνά δεν παρατηρείται.
Ένα συμπιεσμένο νεύρο είναι ένα νεύρο υπό πίεση, η οποία προέρχεται συχνά από τα γύρω οστά ή τους μαλακούς ιστούς. Ένα νεύρο υπό πίεση θα χάσει την ικανότητά του να φέρει ακριβή σήματα. Τα σήματά του μπορούν να προκαλέσουν μια ποικιλία αισθήσεων στο σώμα.
Ένα συμπιεσμένο νεύρο μπορεί, επίσης, να αποκλειστεί από τη λήψη των κατάλληλων θρεπτικών ουσιών. Έτσι, η νευρική ίνα μπορεί τελικά να πεθάνει και να χάσει την ικανότητά της να μεταδίδει τα κατάλληλα ερεθίσματα. Όταν αρκετές ίνες του νεύρου σταματήσουν να λειτουργούν, μπορεί να προκύψει η αίσθηση μουδιάσματος στο δέρμα ή η αίσθηση ότι ένας μυς μπορεί να σταματήσει να συστέλλεται σωστά.
Όταν ένα νεύρο πιέζεται, τα αρχικά σας συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν τοπικό πόνο. Ωστόσο, ένα νωτιαίο νεύρο, όπως το ισχιακό, μπορεί να προκαλέσει πόνους σε σημεία που απέχουν πολύ από το σημείο πίεσης. Μπορεί, επίσης, να υπάρξει απώλεια αντανακλαστικών, επιδεξιότητας και αισθητικότητας στην πληγείσα περιοχή, καθώς και εξασθένιση (ατροφία) των προσβεβλημένων μυών.
Αίτια της ισχιαλγίας
Θα προβούμε σε ανάλυση των πιο σημαντικών αιτιών, καθώς –όπως άμεσα τεκμαίρεται– είναι πολλά και συνεχώς αυξανόμενα, διότι η ιατρική επιστήμη είναι εξελισσόμενη!
Η βιβλιογραφία αναφέρει ότι η ισχιαλγία στο 90% των περιπτώσεων είναι αποτέλεσμα μιας κήλης οσφυϊκού δίσκου που πιέζει άμεσα το νεύρο, καθώς βγαίνει από τη σπονδυλική στήλη. Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι είναι κατασκευασμένοι από ειδικό συνδετικό ιστό, κυρίως αποτελούμενο από κολλαγόνο, το οποίο είναι ισχυρό και ανθεκτικό υλικό. Ο δίσκος λειτουργεί ως «μαξιλάρι» μεταξύ κάθε σπονδύλου και επιτρέπει στη σπονδυλική στήλη να είναι εύκαμπτη. Η κήλη δίσκου (δισκοκήλη ή πρόπτωση δίσκου) προκύπτει όταν ένας δίσκος ωθείται έξω από τη θέση του, ασκώντας πίεση στο νεύρο ή τον νωτιαίο μυελό.
Η σπονδυλολίσθηση, δηλαδή η παρεκτόπιση ενός σπονδύλου προς τα μπροστά σε σχέση με τον κατώτερό του, οφείλεται σε δυσπλασία οσφυοϊερών αποφυσιακών διαρθρώσεων και τραυματίζει το ισχιακό νεύρο.
Έχει αποφανθεί ότι η ύπαρξη οστεόφυτων προκαλεί ισχιαλγία. Τα οστεόφυτα είναι μικρές προβολές και εκβλαστήσεις των οστών και συγκεκριμένα των σπονδύλων (νέο οστό στις άκρες των σπονδύλων). Τα οστεόφυτα αναπτύσσονται κοντά σε αρθρώσεις, δηλαδή εκεί που συναντώνται δύο οστά, και μπορούν να εμφανιστούν σε ολόκληρο το μήκος της σπονδυλικής στήλης (στην αυχενική, τη θωρακική και την οσφυϊκή μοίρα), προκαλώντας συμπίεση νεύρων, και στην περίπτωση μας του ισχιακού.
Η Θυλακίτιδα Μείζονος Τροχαντήρος και η Θυλακίτιδα του Ισχιακού Κυρτώματος μπορεί να τραυματίσουν το ισχιακό νεύρο και να προκληθεί ισχιαλγία. Ουσιαστικά, παρατηρείται φλεγμονή ενός ή περισσότερων θυλάκων (σάκοι γεμάτοι με υγρό) της άρθρωσης του ισχίου στο σώμα. Ο θύλακας είναι ένας κλειστός, γεμάτος με υγρό σάκος που λειτουργεί ως επιφάνεια ολίσθησης για τη μείωση της τριβής μεταξύ των ιστών του σώματος.
Αίτιο της ισχιαλγίας αποτελεί ακόμα για τις γυναίκες η εγκυμοσύνη, ιδιαίτερα κατά το τρίτο τρίμηνο, λόγω της πρόσληψη βάρους και της κατακράτησης υγρών. Αμφότερα τα φαινόμενα αυτά ενδέχεται να αυξήσουν την πίεση στο ισχιακό νεύρο κατά τη διέλευσή του από την πύελο. Όμως, και η μήτρα με το αυξημένο μέγεθός της μπορεί να ασκήσει πίεση επί του ισχιακού νεύρου στο ύψος της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Συνεπώς, οι μυς της σπονδυλικής στήλης και των γλουτών βρίσκονται σε συνεχή τάση, ώστε να αντιρροπήσουν αυτήν τη μετατόπιση του κέντρου βάρους που πραγματοποιείται και μπορεί να τραυματίσουν το ισχιακό νεύρο, ασκώντας πίεση σε αυτό, ενώ ακόμα και το ίδιο το μωρό κατά τον τοκετό μπορεί να τραυματίσει το νεύρο κατά την έξοδό του.
Μάλιστα, η βιβλιογραφία αναφέρει ότι η υπερβολική άσκηση και η κακή προθέρμανση, πέρα από το όριο αντοχής του σώματος δυστυχώς συχνά επιδρά αρνητικά στην υγεία, όπως και στην περίπτωσή μας που τραυματίζεται το νεύρο και προκαλείται η πληθώρα των συμπτωμάτων. Οι ποδηλάτες, οι δρομείς και οι κωπηλάτες συνήθως είναι αυτοί που καταπονούν το σώμα τους περισσότερο.
Συμπτώματα και τρόποι διάγνωσης ισχιαλγίας
Τα συμπτώματα της ισχιαλγίας περιλαμβάνουν κυρίως αλλαγή της φυσιολογικής αισθητικότητας, καθώς μπορεί να παρουσιαστεί ένα αίσθημα βάρους, καψίματος ή μουδιάσματος χωρίς την παρουσία του ανάλογου ερεθίσματος στην πληγείσα περιοχή. Εκτός αυτού, μπορεί να παρατηρηθούν ασυνήθιστες αισθήσεις, όπως ένα αίσθημα θερμότητας ή καψίματος κατά την επαφή με κάτι κρύο. Οι ασθενείς εμφανίζουν δυσκολία στην ισορροπία, το περπάτημα και τον συντονισμό κινήσεων, αίσθημα ζάλης, ενώ πολλοί εμφανίζουν ακόμη δυσκοιλιότητα και τυμπανισμό (διάταση της κοιλιάς με παρουσία μεγάλης ποσότητας αέρα στο έντερο).
Όσον αφορά τη διάγνωση της ισχιαλγίας, κρίνεται απαραίτητη η λήψη ενός πλήρους ιατρικού ιστορικού και μιας ορθής, ενδελεχούς κλινικής εξέτασης. Πρέπει να αναφερθεί ότι η διαταραχή της αισθητικότητας του κάτω άκρου μπορεί να μας υποδείξει το σημείο της βλάβης. Μάλιστα, ο έλεγχος κάποιων αντανακλαστικών, π.χ. αν απουσιάζει το αχίλλειο αντανακλαστικό, σημαίνει ότι η βλάβη βρίσκεται στον πέμπτο οσφυϊκό σπόνδυλο, ενώ η εκτέλεση κάποιων συγκεκριμένων κινήσεων είναι καθοριστική για την ύπαρξη της ισχιαλγίας, π.χ. η ανύψωση του ποδιού και η ύπαρξη ή μη πόνου κατά την κίνηση αυτή, καθώς –όπως είναι γνωστό– συμμετέχει το ισχιακό νεύρο.
Στην αρχή, πραγματοποιείται η λήψη αξονικής τομογραφίας, προκειμένου να εντοπιστεί η ύπαρξη όγκων σε αγγεία ή οστά ή οποιαδήποτε άλλη ανατομική ανωμαλία. Η μαγνητική τομογραφία θα μας αποκαλύψει λεπτομερώς τις ανατομικές δομές του σώματος και τους ενδεχόμενους όγκους. Ακολουθεί η μελέτη της νευρικής αγωγιμότητας. Μέσω αυτής θα αποκαλυφθεί η ταχύτητα με την οποία μεταφέρονται οι ηλεκτρικές ώσεις στα νεύρα. Για παράδειγμα, μικρός χρόνος μεταγωγής των ηλεκτρικών σημάτων συνεπάγεται βλάβη στα νεύρα.
Το ηλεκτρομυογράφημα πραγματοποιείται αφότου έχει μελετηθεί η νευρική αγωγιμότητα, προκειμένου να μας αποκαλύψει τη σωστή ή μη λειτουργία των μυών και νεύρων. Ουσιαστικά, έτσι μπορούμε να καταλάβουμε αν οι μυς αποκρίνονται ανάλογα με τα ερεθίσματα που λαμβάνουν. Το σπινθηρογράφημα οστών χρησιμοποιείται για τη διαπίστωση του μεγέθους, της ακριβούς θέσης και πιθανών παθολογικών καταστάσεων των οστών. Ακόμα, η μέτρηση οστικής πυκνότητας χρησιμοποιείται για την ειδική αξιολόγηση των αλλαγών στην οστική πυκνότητα των οστών.
Θεραπεία ισχιαλγίας
Έχει διαπιστωθεί πως η ισχιαλγία υποχωρεί από μόνη της και η ανάρρωση θα επέλθει μετά από δύο έως και έξι εβδομάδες. Μάλιστα, τα περισσότερα περιστατικά ανταποκρίνονται ικανοποιητικά σε συντηρητική αγωγή, δηλαδή ξεκούραση, ανάπαυση και χρήση παυσίπονων, όπως η παρακεταμόλη και ίσως η ιβουπρουφαίνη ή άλλα αντιφλεγμονώδη. Σπάνια απαιτείται χειρουργική επέμβαση. Αυτό θα γίνει όταν τα συμπτώματα και κυρίως ο πόνος είναι μη αντιμετωπίσιμος και επιδεινώνεται. Συγκεκριμένα, ο ασθενής που χρήζει χειρουργείου εμφανίζει ισχιαλγία και στα δύο άκρα (μυϊκή αδυναμία, μούδιασμα, παραισθησία στο πόδι) ή εμφανίζει υπαισθησία στα γεννητικά όργανα, στον πρωκτό (αδυναμία ούρησης και κένωσης, αδυναμία ελέγχου αυτών). Μπορεί ακόμα, όμως, να χορηγηθούν και φάρμακα στη σπονδυλική στήλη, τα οποία χορηγούνται χωρίς να είναι απαραίτητη η νάρκωση (επισκληρίδιες περινευρικές εγχύσεις φαρμάκων) στο σημείο του πόνου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Characteristics of hip joint reaction forces during a range of activities, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Sciatica, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Ισχιαλγία, neuroxeirourgiki.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Οστεόφυτα, neuroxeirourgiki.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Οστεόφυτα Σπονδυλικής Στήλης, nevroxeirourgos.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Kim E. Barrett, Susan M. Barman, Scott Boitano, Heddwen L. Brooks, Ganong’s Ιατρική Φυσιολογία, 2η Βελτιωμένη Έκδοση, 2014
