Της Γεωργίας Αλεξανδράκου Αλμπάνη,
Πόσες φορές έχουμε ακούσει, κυρίως τις γιαγιάδες μας, να μας λένε «μη βλασφημάς παιδί μου, είναι αμαρτία», όταν από τα νεύρα μας ή τη στενοχώρια μας ξεστομίζουμε λόγια και φράσεις που κατηγορούμε ή αμφισβητούμε τον Θεό; Πολλές φορές και, μάλιστα, μετά από αυτή την ηθική νύξη, η βλασφημία σταματά και σου απομένει και ένα είδος στενοχώριας για αυτό που ξεστόμισες. Και ενώ νομίζουμε ότι η παρατήρηση αυτή είναι μόνο της γιαγιάς, που σου ζητά να σέβεσαι τον Θεό (όποιος και αν είναι αυτός), η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Η βλασφημία σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο αποτελεί ποινικό αδίκημα, τιμωρούμενο με διάφορες κάθε φορά ποινές, που κυμαίνονται από πρόστιμα και φυλάκιση έως και θανατικές ποινές.
Ενώ, λοιπόν, θεωρούμε ότι τέτοιου είδους ποινικά κολάσιμες πράξεις ανήκουν στα ιστορικά βιβλία, ταυτόχρονα τέσσερα στα δέκα κράτη έχουν σήμερα σε ισχύ ποινές για τέτοιου είδους ενέργειες. Η πιο σκληρή νομοθεσία εφαρμόζεται στο Ιράν. Το Ιράν ως σιιτική, ισλαμική θεοκρατία θεωρεί βλασφημία κάθε έκφραση που αντιβαίνει στο θρησκευτικό και πολιτικό εγκεκριμένο από το κράτος καθεστώς. Όσοι συλλαμβάνονται γι’ αυτό το αδίκημα κατηγορούνται για mofsed–e–filarz («διασπορά της διαφθοράς στη γη»), που χαρακτηρίζεται από τέτοια γενικότητα, ώστε να περιλαμβάνει κάθε τι που το κράτος θεωρήσει προσβλητικό, ακόμη και αν πριν το κάθε περιστατικό, δεν το θεωρούσε ως τέτοιο.
Η ποινή είναι, επίσης, ακαθόριστη και μπορεί να φτάνει μέχρι και την κράτηση σε συνδυασμό με βασανιστήρια ή ακόμη και στην εκτέλεση. Η τακτική αυτή που χρησιμοποιεί το Ιράν προφανώς και αντιβαίνει στο θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα περί ανεξιθρησκίας, αλλά και στο δικαίωμα περί ελευθερίας της έκφρασης, καθώς όποιος διατυπώσει οποιαδήποτε διαφορετική άποψη κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή με αυστηρότατες ποινές, καθόλου ανάλογες, αλλά μάλλον παράλογες έναντι ενός αδικήματος, που ακόμη και το εάν είναι αδίκημα αμφισβητείται. Αξίζει να σημειωθεί ότι από πολλούς υποστηρίζεται πως η αυστηρότητα αυτή του κράτους του Ιράν αποτελεί και μέθοδο για διώξεις έναντι θρησκευτικών μειονοτήτων που υπάρχουν στη χώρα.
Η δεύτερη αυστηρότερη χώρα στο θέμα της βλασφημίας, μετά το Ιράν, είναι το Πακιστάν. Εκεί πριν από μόλις έναν μήνα, η εθνοσυνέλευση ψήφισε ομόφωνα υπέρ της επέκτασης των νόμων της χώρας για τη βλασφημία. Εν έτει, λοιπόν, 2023 ένα κράτος ψηφίζει υπέρ της θανατικής ποινής για όποιον προσβάλει τον Προφήτη Μωάμεθ και από το νέο ψήφισμα και για όποιον προσβάλει κάποιον από τους συντρόφους του Προφήτη.
Στο Πακιστάν, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν κατηγορηθεί για βλασφημία χιλιάδες πολίτες, ενώ αρκετά διαδεδομένη είναι η περίπτωση ενός Καθηγητή Πανεπιστημίου, του Junaid Hafeez, ο οποίος κατηγορείται για το αδίκημα της βλασφημίας και καταδικάστηκε σε ποινή εκτέλεσης, επειδή «τόλμησε» να εκφράσει την αντίθετη γνώμη του στο λογαριασμό του στο Facebook. Η ποινή του είναι υπό έφεση, τη στιγμή που μαρτυρείται ότι καμία επιβεβλημένη ποινή τέτοιου είδους δεν έχει πραγματοποιηθεί στη χώρα από κρατικό όργανο. Ωστόσο, περισσότεροι από 70 άνθρωποι έχουν δολοφονηθεί εξωδικαστικά, από όχλους με κατηγορίες για προσβολή του Ισλάμ, από τη δεκαετία του 1990 έως σήμερα. Το 2019 μάλιστα, παρ’ ολίγον να συμβεί αντίστοιχο περιστατικό, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο εν τέλει αθώωσε μια νεαρή που της είχε αρχικώς επιβληθεί θανατική ποινή, ενώ το πλήθος μέσω διαμαρτυριών παρακαλούσε για την εκτέλεσή της!
Μέχρι και το 2019, 79 χώρες είχαν ποινικοποιημένη τη βλασφημία, συμπεριλαμβανομένων τόσο των χωρών της Αφρικής, της Ασίας και της Ωκεανίας, όσο και των αμερικανικών και ευρωπαϊκών χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα! Έστω και καθυστερημένα και για διάφορους λόγους (πχ. χρόνια αχρησία στη Νέα Ζηλανδία, ακτιβιστικές δράσεις στην Ελλάδα κλπ.), μια αρκετά μεγάλη μερίδα χωρών κατήργησε τους παράλογους αυτούς νόμους, που αποτελούν κατάλοιπα προηγούμενων αιώνων, μη ανθρωπιστικών. Δυστυχώς, όμως, πολλές είναι οι χώρες που εξακολουθούν να συμπεριλαμβάνουν στους Ποινικούς τους Κώδικες το έγκλημα της βλασφημίας με ποινές ανήκουστες για τη σύγχρονη ανθρωπότητα. Σίγουρα, βέβαια, η προσβολή των θείων ενδέχεται να προσβάλει την προσωπικότητα του καθενός πιστού, αλλά σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να μιλάμε για άλλου είδους νομική μεταχείριση, που σε καμία περίπτωση δε σχετίζεται με συλλογική και εθνική προσβολή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The politics of blasphemy: Why Pakistan and some other Muslim countries are passing new blasphemy laws, The Conversation, Διαθέσιμο εδώ
- Four-in-ten countries and territories worldwide had blasphemy laws in 2019- Pew Research Center, Διαθέσιμο εδώ
- National laws on blasphemy: Iran – Berkley center/ Georgetown university, Διαθέσιμο εδώ
