Του Δημήτρη Καρυδάκη,
Για να είμαι πλήρως ειλικρινής, στην αρχή σκεφτόμουν να ξεκινήσω να διαβαίνω την αρχή του τέλους του συγγραφικού μου ταξιδιού στην όμορφη αυτή σελίδα, που με τόση θέρμη και στοργή με πήρε στις αγκάλες της, με έναν κάπως πιο θορυβώδη και μεγαλεπήβολο τρόπο, συντάσσοντας ένα άρθρο σχετικό με μάχες, μεγάλες κοινωνικοπολιτικές και καθεστωτικές αλλαγές, έριδες και παντός είδους συγκρούσεις. Αντί για αυτό, αποφάσισα να περάσω την «γραμμή τερματισμού» με ένα άρθρο αφενός πιο ανάλαφρο, αφ’ ετέρου αρκετά διδακτικό. Εξάλλου, δεν έχει περάσει και πολύς καιρός από τότε που εγώ ο ίδιος, μαζί με τον πολυαγαπημένο μου αδελφό έτυχε να επισκεφτούμε, για μια σχετικά ήρεμη διήμερη εκδρομή, τους Δελφούς Φωκίδας.
Επομένως, και σαφέστατα αφορμώμενος από αυτό μου το ταξίδι στους πανέμορφους Δελφούς, στο κέντρο του αρχαίου κόσμου, σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, έλαβα και εγώ με την σειρά μου τον χρησμό της Πυθίας, ο οποίος με καθοδήγησε στο να επικεντρωθώ στα λεγόμενα «Δελφικά Παραγγέλματα». Στον αριθμό 147, τα Δελφικά Παραγγέλματα αποτελούσαν μικρά γνωμικά ή αποφθέγματα, σαν τα σημερινά “quotes” με τα οποία ο καθείς και η καθεμία από εμάς έχουμε έρθει αντιμέτωποι «σκρολλάροντας» στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, λαμβάνοντας την καθημερινή μας δόση έμπνευσης και διαύγειας.
Παρόλο που η προέλευση των Δελφικών Παραγγελμάτων είναι τόσο σαφής και ξεκάθαρη όσο και το «Αγαθόν» του Πλάτωνος, οι κυρίαρχες αντιλήψεις σχετικά με την καταγωγή αυτών αναφέρουν πως είτε αυτά αποτελούν αποκύημα της οξυδέρκειας των επτά σοφών της αρχαιότητας (Θαλής ο Μιλήσιος, Πιττακός ο Μυτιληναίος, Βίας ο Πριηνεύς, Σόλων ο Αθηναίος, Κλεόβουλος ο Ρόδιος, Περίανδρος ο Κορίνθιος και Χίλων ο Λακεδαιμόνιος), είτε πως τα γνωμικά αυτά προέκυψαν από το θυμικό των αρχαίων Ελλήνων γενικότερα, απλά στη συνέχεια αποδόθηκαν στους επτά σοφούς. Με χαρακτήρα ηθικών διδαγμάτων και με σκοπό να φωτίσουν τον δρόμο των ανθρώπων οδηγώντας τους στην αρετή, τα παραγγέλματα αποτελούσαν, μεταξύ άλλων, τη σημαντικότερη παρακαταθήκη των επτά σοφών της αρχαιότητας σε ολόκληρο τον κόσμο.
Τα παραγγέλματα, τα οποία θα παρατεθούν λίαν συντόμως παρακάτω, κοσμούσαν τόσο μια στήλη του πρόναου, όσο και το εμπρόσθιο μέρος του ναού του Απόλλωνος, αλλά και τα πλαϊνά του τείχη. Πρωτίστως, στη στήλη του πρόναου οι πιστοί συναντούσαν τα δύο πιο σημαντικά από αυτά, τουτ’ έστιν το «γνῶθι σαὐτόν» (να γνωρίζεις τον εαυτό σου), το οποίο αντιθέτως στην ευρέως διαδεδομένη αντίληψη δεν αποδίδεται στον Σωκράτη, αλλά στον Χίλωνα τον Λακεδαιμόνιο, όπως και το «μηδέν ἄγαν» (τίποτα σε υπερβολή). Τα παραγγέλματα τοποθετούνταν εκατέρωθεν του μυστήριου Δελφικού «Ε», για το οποίο ο Πλούταρχος έχει συντάξει την πραγματεία του «Περί του ει του εν Δελφοίς» και το οποίο σύμβολο ακόμη και σήμερα χρησιμοποιείται ως ανεξάντλητη πηγή πολλών και διαφόρων θεωριών συνωμοσίας.
Διασώστης των Δελφικών παραγγελμάτων και εκείνος χάριν του οποίου γνωρίζουμε ποια και πόσα είναι αυτά, είναι ο Ιωάννης ο Στοβαίος (από του Στόβους της αρχαίας Παιονίας, σημερινό “Stobi” της Β. Μακεδονίας). Συγγραφέας και μελετητής του 5ου αιώνα μ.Χ., ο Στοβαίος έχοντας στη διάθεσή του πάνω από πεντακόσια έργα αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και επιστημόνων, διατήρησε και μεταλαμπάδευσε τη γνώση των προκατόχων του, μέσω του πολύτομου ανθολογίου του με όνομα «Εκλογαί-Αποφθέγματα-Υποθήκαι». Δίχως να θέλω να κουράσω τον αναγνώστη παραπάνω, αναφέρω πως, όπως ακριβώς υποδηλώνει ο τίτλος του άρθρου, τα δελφικά παραγγέλματα είναι μια ευκαιρία για εμάς τους σύγχρονους Έλληνες να στηριχθούμε στην ατέρμονη σοφία των αρχαίων μας προγόνων, να «πατήσουμε» πάνω στη δική τους υστεροφημία προκειμένου να διανύσουμε και εμείς, όπως πρώτα προσπάθησαν εκείνοι, έναν βίο ενάρετο.
Τα Δελφικά παραγγέλματα έχουν ως εξής:
| Αρ. | Αρχαία ελληνικά | Απόδοση στα νέα ελληνικά |
| 001. | Ἕπου θεῷ | Ακολούθησε τον θεό |
| 002. | Νόμῳ πείθου | Πειθάρχησε στον νόμο |
| 003. | Θεούς σέβου | Σεβάσου τους θεούς |
| 004. | Γονεῖς αἰδοῦ | Σεβάσου τους γονείς σου |
| 005. | Ἡττῶ ὑπέρ δικαίου | Να δεχτείς να ηττηθείς από το δίκαιο |
| 006. | Γνῶθι μαθών | Αφού λάβεις γνώση, μάθε |
| 007. | Ἀκούσας νόει | Αφού ακούσεις, κατανόησε |
| 008. | Σαυτόν ἴσθι | Να είσαι ο εαυτός σου |
| 009. | Γαμεῖν μέλλε | Σχεδίαζε να παντρευτείς |
| 010. | Καιρόν γνῶθι | Μάθε το σωστό χρόνο για την ευκαιρία σου |
| 011. | Φρόνει θνητὰ | Σκέψου ως θνητός |
| 012. | Ξένος ων ἴσθι | Αν είσαι ξένος, να ενεργείς όπως αναμένεται από τους ξένους |
| 013. | Ἑστίαν τίμα | Τίμα το σπίτι σου |
| 014. | Άρχε σεαυτοῦ | Έλεγξε τον εαυτό σου |
| 015. | Φίλοις βοήθει | Βοήθα τους φίλους σου |
| 016. | Θυμοῦ κράτει | Κράτα το θυμό σου |
| 017. | Φρόνησιν άσκει | Άσκησε τη φρόνησή σου |
| 018. | Πρόνοιαν τίμα | Τίμα την προνοητικότητα |
| 019. | Όρκω μη χρω | Μην χρησιμοποιείς όρκο |
| 020. | Φιλίαν ἀγάπα | Αγάπα τη φιλία |
| 021. | Παιδείας ἀντέχου | Να αντέχεις τις δυσκολίες της εκπαίδευσης |
| 022. | Δόξαν δίωκε | Επιδίωξε τη δόξα |
| 023. | Σοφίαν ζήλου | Ζήλευε τη σοφία |
| 024. | Καλόν εὖ λέγε | Να επαινείς το καλό |
| 025. | Ψέγε μηδένα | Μην ψέγεις κανέναν (μην κατηγορείς κανέναν) |
| 026. | Ἐπαίνει ἀρετήν | Επαίνεσε την αρετή |
| 027. | Πρᾶττε δίκαια | Πράξε δίκαια |
| 028. | Φίλοις εὐνόει | Ευνόησε τους φίλους σου |
| 029. | Ἐχθρούς ἀμύνου | Να αμύνεσαι ενάντια στους εχθρούς σου |
| 030. | Εὐγένειαν ἄσκει | Εξάσκησε την ευγένεια |
| 031. | Κακίας ἀπέχου | Να απέχεις από την κακία |
| 032. | Κοινός γίνου | Γίνε κοινωνικός |
| 033. | Ἴδια φύλαττε | Να διαφυλάττεις όσα σου ανήκουν |
| 034. | Ἀλλοτρίων ἀπέχου | Να απέχεις από όσα ανήκουν σε άλλους |
| 035. | Ἄκουε πάντα | Άκουγε τα πάντα |
| 036. | Εὔφημος ἴσθι | Να έχεις καλή φήμη |
| 037. | Φίλῳ χαρίζου | Κάνε χάρη στο φίλο σου |
| 038. | Μηδέν ἄγαν | Μην κάνεις τίποτα σε υπερβολή |
| 039. | Χρόνου φείδου | Να μην ξοδεύεις το χρόνο σου |
| 040. | Ὅρα τό μέλλον | Πρόβλεψε το μέλλον |
| 041. | Ὕβριν μίσει | Να μισείς την ύβρη |
| 042. | Ἱκέτας αἰδοῦ | Τους ικέτες σεβάσου |
| 043. | Πᾶσιν ἁρμόζου | Να είσαι βολικός με όλους |
| 044. | Υἱούς παίδευε | Εκπαίδευε τα παιδιά σου |
| 045. | Ἔχων χαρίζου | Αν έχεις, χάριζε |
| 046. | Δόλον φοβοῦ | Να φοβάσαι το δόλο |
| 047. | Εὐλόγει πάντας | Μίλα καλά για όλους |
| 048. | Φιλόσοφος γίνου | Γίνε φιλόσοφος |
| 049. | Ὅσια κρῖνε | Κρίνε όσα είναι όσια |
| 050. | Γνούς πρᾶττε | Αν γνωρίζεις, πράξε |
| 051. | Φόνου ἀπέχου | Να απέχεις από φόνους (Μη φονεύεις) |
| 052. | Εὔχου δυνατά | Να προσεύχεσαι για όσα είναι δυνατά |
| 053. | Σοφοῖς χρῶ | Συμβουλεύσου τους σοφούς |
| 054. | Ἦθος δοκίμαζε | Δοκίμαζε το ήθος |
| 055. | Λαβών ἀπόδος | Αν πάρεις, δώσε |
| 056. | Ὑφορῶ μηδένα | Μην υποτιμάς κανένα |
| 057. | Τέχνῃ χρῶ | Χρησιμοποίησε τις ικανότητές σου |
| 058. | Ὃ μέλλεις, δός | Ότι σχεδιάζεις, κάνε το |
| 059. | Εὐεργεσίας τίμα | Τίμα την ευεργεσία |
| 060. | Φθόνει μηδενί | Μη φθονείς κανέναν |
| 061. | Φυλακῇ πρόσεχε | Όταν είσαι σε επιφυλακή, πρόσεχε |
| 062. | Ἐλπίδα αἴνει | Επαίνεσε την ελπίδα |
| 063. | Διαβολήν μίσει | Να μισείς τη διαβολή |
| 064. | Δικαίως κτῶ | Να αποκτάς δίκαια |
| 065. | Ἀγαθούς τίμα | Τίμα τους αγαθούς (καλούς) |
| 066. | Κριτήν γνῶθι | Γνώριζε τον κριτή |
| 067. | Γάμους κράτει | Κράτα (τίμα) τον γάμο σου |
| 068. | Τύχην νόμιζε | Αναγνώριζε την τύχη |
| 069. | Ἐγγύην φεῦγε | Απόφευγε τις δεσμεύσεις / υποσχέσεις |
| 070. | Ἁπλῶς διαλέγου | Μίλα απλά |
| 071. | Ὁμοίοις χρῶ | Κάνε παρέα με τους ομοίους σου |
| 072. | Δαπανῶν ἄρχου | Έλεγχε τις δαπάνες σου |
| 073. | Κτώμενος ἥδου | Με αυτά που έχεις αποκτήσει, να ευχαριστιέσαι |
| 074. | Αἰσχύνην σέβου | Να σέβεσαι την ντροπή |
| 075. | Χάριν ἐκτέλει | Κάνε χάρη |
| 076. | Εὐτυχίαν εὔχου | Να εύχεσαι ευτυχία |
| 077. | Τύχην στέργε | Να αγαπάς την τύχη |
| 078. | Ἀκούων ὅρα | Αφού ακούσεις, δες |
| 079. | Ἐργάζου κτητά | Δούλεψε για να αποκτήσεις |
| 080. | Ἔριν μίσει | Να μισείς την έριδα |
| 081. | Ὄνειδος ἔχθαιρε | Να εχθρεύεσαι το όνειδος, την ντροπή |
| 082. | Γλῶτταν ἴσχε | Να κρατάς τη γλώσσα σου |
| 083. | Ὕβριν ἀμύνου | Να αμύνεσαι από τις ύβρεις |
| 084. | Κρῖνε δίκαια | Κρίνε δίκαια |
| 085. | Χρῶ χρήμασιν | Χρησιμοποίησε όσα έχεις |
| 086. | Ἀδωροδόκητος δίκαζε | Δίκαζε χωρίς να δωροδοκηθείς |
| 087. | Αἰτιῶ παρόντα | Κατάκρινε κάποιον μόνον αν είναι παρών |
| 088. | Λέγε εἰδώς | Αν ξέρεις, λέγε |
| 089. | Βίας μή ἔχου | Μην έχεις βία |
| 090. | Ἀλύπως βίου | Ζήσε χωρίς λύπη |
| 091. | Ὁμίλει πρᾴως | Να μιλάς με πράο τρόπο |
| 092. | Πέρας ἐπιτέλει μή ἀποδειλιῶν | Φτάσε στο τέλος χωρίς να δειλιάσεις |
| 093. | Φιλοφρόνει πᾶσιν | Να φιλοφρονείς όλους |
| 094. | Υἱοῖς μή καταρῶ | Να μην καταριέσαι τα παιδιά σου |
| 095. | Πίνων αρμόζες | Όταν πίνεις να είσαι συγκρατημένος |
| 096. | Σεαυτόν εὖ ποίει | Να κάνεις καλό στον εαυτό σου |
| 097. | Εὐπροσήγορος γίνου | Να είσαι ευγενικός |
| 098. | Ἀποκρίνου ἐν καιρῷ | Να αποκρίνεσαι (να απαντάς) εγκαίρως |
| 099. | Πόνει μετ’ εὐκλείας | Προσπάθησε ένδοξα |
| 100. | Πρᾶττε ἀμετανοήτως | Πράττε έτσι που να μην μετανοείς |
| 101. | Ἁμαρτάνων μετανόει | Αν αμαρτάνεις, να μετανοείς |
| 102. | Ὀφθαλμοῦ κράτει | Έλεγξε το τι κοιτά το μάτι σου |
| 103. | Βουλεύου χρόνῳ | Αποφάσιζε με σύμβουλο τον χρόνο (εγκαίρως) |
| 104. | Πρᾶττε συντόμως | Πράξε σύντομα |
| 105. | Φιλίαν φύλαττε | Να διαφυλάττεις τη φιλία |
| 106. | Εὐγνώμων γίνου | Να είσαι ευγνώμων |
| 107. | Ὁμόνοιαν δίωκε | Επιδίωκε την αρμονία |
| 108. | Ἄρρητον κρύπτε | Τα μυστικά κρύψε |
| 109. | Τό κρατοῦν φοβοῦ | Να φοβάσαι τους έχοντες έξουσία |
| 110. | Τό συμφέρον θηρῶ | Κυνήγα το συμφέρον σου |
| 111. | Καιρόν προσδέχου | Να αποδέχεσαι το κατάλληλο μέτρο |
| 112. | Ἔχθρας διάλυε | Διάλυε τις έχθρες |
| 113. | Γῆρας προσδέχου | Αποδέξου τα γηρατειά |
| 114. | Ἐπί ῥώμῃ μή καυχῶ | Όταν είσαι δυνατός μην καυχιέσαι |
| 115. | Εὐφημίαν ἄσκει | Να εξασκείς την καλή φήμη |
| 116. | Ἀπέχθειαν φεῦγε | Απόφευγε την απέχθεια |
| 117. | Πλούτει δικαίως | Απόκτησε πλούτη με δίκαιο τρόπο |
| 118. | Δόξαν μή λεῖπε | Μην εγκαταλείπεις τη δόξα |
| 119. | Κακίαν μίσει | Να μισείς την κακία |
| 120. | Κινδύνευε φρονίμως | Κινδύνευε φρονίμως |
| 121. | Μανθάνων μή κάμνε | Μην κουράζεσαι να μαθαίνεις |
| 122. | Φειδόμενος μή λεῖπε | Να μην σου λείπει η οικονομία |
| 123. | Χρησμούς θαύμαζε | Θαύμαζε τους χρησμούς |
| 124. | Οὕς τρέφεις, ἀγάπα | Αγάπα αυτούς που θρέφεις |
| 125. | Ἀπόντι μή μάχου | Να μην αντιμάχεσαι τους απόντες |
| 126. | Πρεσβύτερον αἰδοῦ | Να σέβεσαι τους μεγαλύτερους |
| 127. | Νεώτερον δίδασκε | Δίδασκε τους νεώτερους |
| 128. | Πλούτῳ ἀπίστει | Μην εμπιστεύεσαι τον πλούτο |
| 129. | Σεαυτόν αἰδοῦ | Να σέβεσαι τον εαυτό σου |
| 130. | Μή ἄρχε ὑβρίζειν | Μην αρχίζεις να γίνεσαι αυθάδης |
| 131. | Προγόνους στεφάνου | Στεφάνωσε τους προγόνους σου |
| 132. | Θνῆσκε ὑπέρ πατρίδος | Πέθανε για την πατρίδα σου |
| 133 | Τῷ βίῳ μή ἄχθου | Μη βαρυγκομάς τη ζωή |
| 134. | Ἐπί νεκρῷ μή γέλα | Μη γελάς για τους νεκρούς |
| 135. | Ἀτυχοῦντι συνάχθου | Με όποιον ατύχησε μοιράσου το φορτίο του |
| 136. | Χαρίζου ἀβλαβῶς | Χάριζε χωρίς να βλάπτεις |
| 137. | Μὴ ἐπί παντί λυποῦ | Μη λυπάσαι για τα πάντα |
| 138. | Ἐξ εὐγενῶν γέννα | Να δημιουργείς από καλής προέλευσης στοιχεία |
| 139. | Ἐπαγγέλλου μηδενί | Μην υπόσχεσαι σε κανέναν |
| 140. | Φθιμένους μή ἀδίκει | Μην αδικείς τους πεθαμένους |
| 141. | Εὖ πάσχε ὡς θνητός | Να περνάς καλά σαν θνητός |
| 142. | Τύχῃ μή πίστευε | Μην πιστεύεις στην τύχη |
| 143. | Παῖς ὤν κόσμιος ἴσθι | Ως παιδί να είσαι ευγενικός |
| 144. | Ἡβῶν ἐγκρατής | Ως νέος να είσαι εγκρατής |
| 145. | Μέσος δίκαιος | Ως μεσήλικας να είσαι δίκαιος |
| 146. | Πρεσβύτης εὔλογος |
Ως μεγάλος να δίνεις σωστές συμβουλές |
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αντωνόπουλος, Ηλίας, Δελφικά Παραγγέλματα–Γεγραμμένα Εστίν Ωφελήματα Ανθρώποις, kalliergo.gr, Διαθέσιμο εδώ
- kaktos.gr, Δελφικά Παραγγέλματα: 147 φράσεις σοφίας από το Μαντείο των Δελφών, Διαθέσιμο εδώ
