Της Αντωνίας Πετρολέκα,
Οι Ashraf και Lockhart στο βιβλίο τους Fixing Failed States αναφέρθηκαν στο κενό της εθνικής κυριαρχίας, που παρατηρείται σε ορισμένα κράτη. Στα κράτη αυτά, οι κυβερνήσεις είναι de jure κυρίαρχες, αλλά στην πραγματικότητα υπολειτουργούν και δυσκολεύονται να παράσχουν στους πολίτες τους τις πιο βασικές υπηρεσίες. Η Αϊτή εδώ και καιρό αποτελεί ένα «εύθραυστο κράτος», με την κυβέρνηση να μην μπορεί να παράσχει επαρκείς υπηρεσίες και να οικοδομήσει την εμπιστοσύνη του κοινού. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και τα Ηνωμένα Έθνη έχουν παρέμβει σε αρκετές περιπτώσεις, για να βοηθήσουν στην επιβολή του νόμου και της τάξης, σε μια προσπάθεια ενίσχυσης των θεσμών της Αϊτής. Ωστόσο, η Αϊτή παραμένει παγιδευμένη στην ίδια δίνη πολιτικής και ανθρωπιστικής κρίσης.
Συγκεκριμένα, στην πρωτεύουσα Port-Au-Prince συμμορίες μάχονται για εδάφη, ενώ οι απαγωγές και οι δολοφονίες έχουν αυξηθεί. Παράλληλα, η έρευνα για τη δολοφονία του προέδρου της Αϊτής, Jovenel Moïse, το 2021 έχει σταματήσει, ενώ η μη εκλεγμένη κυβέρνηση υπό την ηγεσία του εν ενεργεία Πρωθυπουργού, Ariel Henry, παραμένει στην εξουσία. Η κατάσταση, όμως, στην Αϊτή επιδεινώνεται ραγδαία λόγω των πολλαπλών κρίσεων που συμβαίνουν ταυτόχρονα. Εκτός από τις προαναφερθείσες πολιτικές διαμάχες και τη βία μεταξύ συμμοριών, η χώρα καλείται να διαχειριστεί εμφύλιες αναταραχές, την ανεξέλεγκτη φτώχεια, τις συνέπειες ενός πρόσφατου σεισμού, αλλά και ένα θανατηφόρο ξέσπασμα χολέρας. Παρά τις τεράστιες ανθρωπιστικές ανάγκες, ο αποκλεισμός, που έχουν επιβάλλει οι συμμορίες, εμποδίζει την παράδοση βασικών ανθρωπιστικών και μη στρατιωτικών προμηθειών στην πρωτεύουσα, θέτοντας σε περαιτέρω κίνδυνο τις ζωές χιλιάδων Αϊτινών.
Εν μέσω πλήρους αναταραχής, το Υπουργικό Συμβούλιο της Αϊτής εξουσιοδότησε τον Πρωθυπουργό, A. Henry, να ζητήσει βοήθεια από «διεθνείς εταίρους», ώστε να βοηθήσουν στην άμεση ανάπτυξη μιας «εξειδικευμένης ένοπλης δύναμης» για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης, που εκτυλίσσεται σε ολόκληρη τη χώρα. Παράλληλα, το κράτος της Καραϊβικής ανέφερε αυτόν τον μήνα κρούσματα χολέρας, ενώ δήλωσαν ότι ο αποκλεισμός που έχουν επιβάλλει συμμορίες σε πηγές καυσίμων εμποδίζει την δράση των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και ενισχύει την επισιτιστική κρίση. Εκτός αυτών, πολλές κοινότητες δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, ενώ περίπου 1,2 εκατομμύρια πολίτες κινδυνεύουν λόγω των συνθηκών.
Ο Bocchit Edmond, πρεσβευτής της Αϊτής στις Ηνωμένες Πολιτείες, δήλωσε πρόσφατα στο πρακτορείο ειδήσεων Reuters ότι ελπίζει οι Η.Π.Α. και ο Καναδάς να αναλάβουν την ηγεσία και να κινηθούν γρήγορα στο κάλεσμα της χώρας για βοήθεια. Εν τω μεταξύ, ο Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α., A. Blinken, διευκρίνισε ότι η κυβέρνηση Biden «θα επιταχύνει την παροχή πρόσθετης ανθρωπιστικής βοήθειας στον λαό της Αϊτής». Παράλληλα, ανακοίνωσε περιορισμούς στην έκδοση βίζας για αξιωματούχους της Αϊτής και άλλους «που εμπλέκονται στη λειτουργία συμμοριών και άλλων εγκληματικών οργανώσεων της Αϊτής».
Από την άλλη, ενώ ορισμένοι Αϊτινοί τονίζουν την αναγκαιότητα της άμεσης εξωτερικής βοήθειας, πολλοί αντιμετωπίζουν την πιθανή διεθνή παρέμβαση με σκεπτικισμό και περιφρόνηση, ύστερα από μια μακρά ιστορία ξένων κατοχών. Τις τελευταίες δεκαετίες, διάφορες επιχειρήσεις των Ηνωμένων Εθνών με στόχο την αποκατάσταση της ασφάλειας και την ενίσχυση των θεσμών της χώρας απέτυχαν σε μεγάλο βαθμό. Οι ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ έχουν, επίσης, συνδεθεί με τη σεξουαλική βία κατά γυναικών και κοριτσιών στην Αϊτή και με ένα ξέσπασμα χολέρας το 2010, που σκότωσε περίπου 10.000 ανθρώπους και προκάλεσε περισσότερες από 820.000 μολύνσεις.
Σε δηλώσεις της, η Rosy Auguste Ducena, δικηγόρος και διευθύντρια του προγράμματος «Εθνικό Δίκτυο για την Προάσπιση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων» (RNDDH) στην Αϊτή, ανέφερε ότι: «Η ιστορία μας έχει δείξει πολλές φορές ότι οι ξένες δυνάμεις μας φέρνουν περισσότερα προβλήματα παρά λύσεις». Παράλληλα, οι Αϊτινοί κατηγορούν τα δυτικά κράτη, λόγω της συνεχιζόμενης υποστήριξής τους στον Πρωθυπουργό Henry –παρά την απόφασή του– πέρυσι να αναβάλει επ’ αόριστον τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές, καθώς και ένα συνταγματικό δημοψήφισμα, εντείνοντας, έτσι, την πολιτική κρίση. O Henry, ο οποίος υποστηρίζεται από την Ομάδα Εθνών CORE, η οποία περιλαμβάνει τις Η.Π.Α. και τον Καναδά, αντιτάχθηκε σε μια πρωτοβουλία υπό την ηγεσία των πολιτών, γνωστή ως Συμφωνία της Μοντάνα, η οποία διατυπώθηκε από κορυφαίες ομάδες της κοινωνίας των πολιτών της Αϊτής και θα δημιουργούσε μια μεταβατική κυβέρνηση.
Πρόσφατα, Αμερικανοί νομοθέτες προέτρεψαν την κυβέρνηση του προέδρου Biden να «υποστηρίξει τις νόμιμες προσπάθειες για τη δημιουργία μιας μεταβατικής κυβέρνησης στην Αϊτή, που σέβεται τη βούληση του λαού της», καθώς και «να καταστήσει σαφές στον Henry ότι δε θα τον υποστηρίξει, καθώς εμποδίζει την πρόοδο της χώρας». Με το πολιτικό αδιέξοδο να παραμένει, ακτιβιστές από την Αϊτή ζητούν την επιβολή αυστηρών κυρώσεων σε διεφθαρμένους πολιτικούς, αλλά και τη λήψη δραστικών μέτρων, ώστε να σταματήσει η παράνομη διακίνηση όπλων από τις Η.Π.Α. στην Αϊτή.
Σε πιο πρόσφατες εξελίξεις, ο Καναδάς έστειλε ομάδα στην Αϊτή, για να αξιολογήσει την επιδείνωση της κατάστασης ασφαλείας στην χώρα. Σε δήλωση του την Πέμπτη, το καναδικό τμήμα εξωτερικών υποθέσεων ανέφερε ότι μια κυβερνητική αντιπροσωπεία βρέθηκε στην Αϊτή «για να πραγματοποιήσει διαβουλεύσεις με τους ενδιαφερόμενους σχετικά με τις επιλογές υποστήριξης του λαού της Αϊτής και της επίλυσης των ανθρωπιστικών κρίσεων και των κρίσεων ασφάλειας». Όπως δήλωσε η Υπουργός Εξωτερικών, Melanie Joly: «Ο Καναδάς και η διεθνής κοινότητα ανησυχούν για τη βία στην Αϊτή, ιδιαίτερα κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Ο Καναδάς δε θα μείνει αδρανής, ενώ οι συμμορίες και αυτοί που τις υποστηρίζουν, τρομοκρατούν τους πολίτες της Αϊτής και θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τους Αϊτινούς, που επιθυμούν να βάλουν ένα τέλος στην κρίση της χώρας τους».
Εν κατακλείδι, η Αϊτή συνεχίζει να βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές δυσκολίες και χρειάζεται διεθνή υποστήριξη. Ωστόσο, χωρίς έναν αξιόπιστο και τοπικό πολιτικό οδικό χάρτη, μια άλλη παρέμβαση δε θα συμβάλλει στην ενίσχυση των κυρίαρχων θεσμών της Αϊτής. Είναι πιθανό, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν, μια νέα παρέμβαση να βαθύνει περισσότερο τις εσωτερικές διαιρέσεις στην Αϊτή. Ο μόνος βιώσιμος τρόπος για να καλυφθεί το κενό κυριαρχίας της Αϊτής είναι μέσω της εγχώριας ανάπτυξης και αυτό απαιτεί υποστήριξη των εγχώριων πολιτικών διαδικασιών και των δημοκρατικών θεσμών. Γι’ αυτόν το λόγο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι εταίροι τους, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τη δυνατότητα παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας, για να ενισχύσουν την ασφάλεια και να ωθήσουν την κυβέρνηση της Αϊτής να συνεργαστεί σοβαρά με τις ομάδες της αντιπολίτευσης και τους ηγέτες της κοινωνίας των πολιτών σε ένα μεταβατικό πλαίσιο με πορεία προς τις εκλογές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Haitians push for local solutions as insecurity and violence soar», Al Jazeera, Διαθέσιμο εδώ
- «Canada sends delegation to Haiti to ‘assess’ security crisis», Al Jazeera, Διαθέσιμο εδώ
- «Intervening in Haiti, Again», Foreign Policy, Διαθέσιμο εδώ
- «Intervention needed now in Haiti — foreign entities must work with Haitians», The Hill, Διαθέσιμο εδώ
