Του Ντίνου Τρέλλη,
Την 1η Νοεμβρίου, στο Ισραήλ θα διεξαχθεί η πέμπτη εκλογική διαδικασία σε διάστημα τριάμισι ετών. Πλέον κάθε εκλογική διαδικασία στο Ισραήλ έχει ενδιαφέρον, καθώς ενυπάρχει σε όλους το ερώτημα του πότε θα τερματιστεί η πολιτική αστάθεια που ξεκίνησε την άνοιξη του 2019. Παρακάτω θα γίνει ανάλυση των όσων πρέπει να γνωρίζετε για τις εκλογές, για τις οποίες όλοι ελπίζουν πως θα τερματίσουν τη πολιτική αστάθεια.
Το εκλογικό σύστημα του Ισραήλ
Στο Ισραήλ, σε αντίθεση με το εκλογικό σύστημα της Ελλάδας μέχρι πρότινος, εφαρμόζεται το σύστημα της απλής αναλογικής. Αυτό σημαίνει, πως το πρώτο κόμμα, δεν θα λάβει πριμοδότηση στην 120 εδρών Knesset (Ισραηλινή Βουλή). Το απαιτούμενο ποσοστό για την είσοδο σε αυτή, είναι το ίδιο τόσο για τα κόμματα όσο και για τους συνασπισμούς και αυτό ορίζεται στο 3,25%. Για να υπάρξει αυτοδύναμη κυβέρνηση, το πρώτο πολιτικό σχήμα πρέπει να κερδίσει τουλάχιστον 61 έδρες. Από τις πρώτες εκλογές του Ισραήλ το 1949, δεν έχει υπάρξει ποτέ αυτοδύναμη κυβέρνηση, ενώ είναι το μόνο κράτος στον κόσμο, μαζί με τις Κάτω Χώρες, όπου οι βουλευτές εκλέγονται αποκλειστικά από ψηφοδέλτιο επικρατείας.
Τα τελευταία χρόνια φαίνεται όλο και πιο ξεκάθαρα, πως το εκλογικό σύστημα του Ισραήλ συμβάλει σημαντικά, εάν δεν το δημιουργεί, στο πολιτικό αδιέξοδο. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως πάντα χρειάζονται κυβερνήσεις συνεργασίας, γεγονός που αποδεδειγμένα από όλες τις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες, οδηγεί σε κυβερνητική αστάθεια. Έτσι στο Ισραήλ, ο εκάστοτε Πρωθυπουργός βρίσκεται «όμηρος» των παράλογων πολλές φορές απαιτήσεων μικρότερων κομμάτων της κυβέρνησης. Επιπροσθέτως, οποιαδήποτε ριζοσπαστική πολιτική, όπως η θέσπιση Συντάγματος, έρχεται πολλάκις σε αντίθεση με τους μικρότερους εταίρους των κυβερνήσεων, αλλά και με τα ορθόδοξα εβραϊκά ήθη, στην περίπτωση των θρησκευτικών κομμάτων του Ισραήλ, όπως το Shash.
Τα δύο φαβορί των φετινών εκλογών
Ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ, Yair Lapid, θεωρείται εκ των δύο φαβορί για τη πρωθυπουργία της χώρας. Ο πρώην δημοσιογράφος και παρουσιαστής, εισήλθε στη πολιτική το 2012 δημιουργώντας το κεντρώο κόμμα Yesh Atid (Υπάρχει Μέλλον). Έγινε Πρωθυπουργός τον περασμένο Ιούλιο, μετά την παραίτηση του κυβερνητικού του εταίρου, Naftali Bennett, από τη πρωθυπουργία. Στόχος του αποτελεί ένας: Να αποτελειώσει πολιτικά τον Benjamin Netanyahu, τον πρώην Πρωθυπουργό του Ισραήλ και να οδηγήσει τη χώρα στη μετα – Netanyahu εποχή.
Ως Πρωθυπουργός, ο Lapid τίθεται υπέρ της έμφασης στα εσωτερικά προβλήματα του Ισραήλ, τα οποία οι κυβερνήσεις του Benjamin Netanyahu είχαν αμελήσει, όπως το εκπαιδευτικό σύστημα, ενώ στοχεύει και στο να απομακρυνθεί από τον νεοφιλελευθερισμό και την οικονομική πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων. Σχετικά με την εξωτερική πολιτική και με το Παλαιστινιακό, ο νυν Πρωθυπουργός φαίνεται πως έχει μία πιο μετριοπαθή στάση, καθώς υποστήριξε την αμφιλεγόμενη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου, ενώ από το βήμα του ΟΗΕ τον περασμένο Σεπτέμβριο, τάχθηκε υπέρ της λύσης των δύο κρατών, δηλαδή να δημιουργηθεί και Παλαιστινιακό Κράτος στις περιοχές της Παλαιστινιακής Διοίκησης.
Ο πρώην Πρωθυπουργός: Benjamin Netanyahu
Ο Benjamin Netanyahu, ευρέως αποκαλούμενος ως «Bibi», αποτελεί τον μακροβιότερο Πρωθυπουργό του Ισραήλ, έχοντας υπηρετήσει συνολικά 15 χρόνια (1996 – 1999 & 2009 – 2021). Ο επικεφαλής του μεγαλύτερου κόμματος, του δεξιού Likud και νυν αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης διεκδικεί σθεναρά την πρωθυπουργία, ενώ κάθε διαθέσιμη φορά δηλώνει πως στόχος του είναι να απομακρύνει το Ισραήλ από τις «επικίνδυνες» πολιτικές της κυβέρνησης Lapid.
Ως Πρωθυπουργός, ο Netanyahu έχει δώσει σημαντικότατη έμφαση στα θέματα ασφαλείας και διεθνών σχέσεων. Χαρακτηρίζοντας συνοπτικά τη στρατηγική του στον πρώτο τομέα, θα λέγαμε πως αυτή, υπήρξε σκληρή απέναντι σε κάθε κίνδυνο, δημιουργώντας πολλές φορές παγκόσμιες αντιδράσεις. Στον δεύτερο τομέα ακολούθησε πραγματιστική γραμμή, δημιουργώντας γέφυρες με κράτη και ηγέτες, από τους οποίους το Ισραήλ είχε να κερδίσει κάτι, ακόμα και αν αυτό αντέβαινε στο περί ηθικής αίσθημα των διεθνών σχέσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η θερμή σχέση με τον Ρώσο Πρόεδρο Vladimir Putin. Γενικά, ο Netanyahu υπήρξε πετυχημένος στους δύο αυτούς τομείς.
Τομέας όμως που μπορεί να προσθέσει στις επιτυχίες του υπήρξε και η οικονομία. Συγκεκριμένα, από το 2009 έως το 2021, το κατά κεφαλήν εισόδημα στο Ισραήλ αυξήθηκε κατά 60%, φτάνοντας τα 43.689$, κερδίζοντας μία θέση ανάμεσα στα κράτη με το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα, ενώ η ανεργία έπεσε στο 3,4%.
Το αδιέξοδο είναι ακόμα εδώ
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πως το «φάντασμα» του πολιτικού αδιεξόδου δεν θα αφήσει τόσο εύκολα το Ισραήλ. Σύμφωνα με δημοσκόπηση από το «Κανάλι 13», ο Benjamin Netanyahu είναι πιθανότερο να είναι ο επόμενος Πρωθυπουργός, καθώς το Likud κερδίζει 31 έδρες στη Knesset, ενώ το μπλοκ του Netanyahu, αποτελούμενο και από μικρότερα συντηρητικά και θρησκευτικά κόμματα εξασφαλίζει 60 έδρες, μία λιγότερη από τις 61 απαιτούμενες για κυβέρνηση έδρες. Από την άλλη πλευρά, το Yesh Atid κερδίζει 25 έδρες, ενώ το μπλοκ του Lapid κερδίζει 56 έδρες.
Οι δημοσκοπήσεις μπορεί να παρουσιάζουν μία εικόνα σχετικής σταθερότητας, όμως αυτό δεν είναι τόσο αληθές. Η σταθερότητα δεν είναι εγγυημένη καθώς: πρώτον, λίγο πριν τις εκλογές υπάρχουν δεσμεύσεις από διάφορα κόμματα για αποφυγή συνεργασίας τόσο με το μπλοκ του Netanyahu, όσο και του Lapid, και δεύτερον, υπάρχουν τρεις παράγοντες οι οποίοι μέχρι την τελευταία στιγμή θα κρατούν αρκετούς ψηφοφόρους στην αβεβαιότητα σχετικά με την ψήφο τους. Όσον αφορά το πρώτο αίτιο, οι διαδικασίες για σχηματισμό κυβέρνησης δυσκολεύουν, ελλείψει πιθανών κυβερνητικών σχημάτων. Είναι σχεδόν βέβαιο πως για να συμπληρωθούν οι απαιτούμενες 61 έδρες, θα χρειαστεί να υπάρξουν μεταπηδήσεις βουλευτών προς τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού, φαινόμενο σύνηθες για την ισραηλινή πολιτική. Εδώ όλα θα κριθούν από τον χάρτη των εδρών στη Knesset.
Οι τρεις παράγοντες θα παίξουν πιο καθοριστικό παράγοντα. Ο πιο βασικός εξ αυτών είναι η συμμετοχή των Αράβων του Ισραήλ στις φετινές εκλογές. Oι Άραβες, αποτελώντας πάνω από το 20% του πληθυσμού της χώρας, θα μπορούσαν να παίξουν σημαντικό ρόλο στο αποτέλεσμα. Για φέτος, προβλέπεται χαμηλή προσέλευση αυτών στις εκλογές, γεγονός που θα δώσει μεγάλη άνοδο στα ακροδεξιά κόμματα και στο Likud. Εάν αυτές οι προβλέψεις ανατραπούν, τότε θα δούμε τον χάρτη να αλλάζει και έτσι το μπλοκ του Lapid να ανεβαίνει στις έδρες, όντας η καλύτερη επιλογή για να αποκαθηλώσει τον Netanyahu.
Σημαντικό ρόλο θα παίξει και η εξωτερική πολιτική του Yair Lapid. Ως Πρωθυπουργός, προχώρησε σε δηλώσεις και κινήσεις, οι οποίες εγείρουν ανάμεικτες αντιδράσεις. Πρωτίστως, δηλώνει από το βήμα του ΟΗΕ πως είναι υπέρ της δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους, ενώ μέρες αργότερα πανηγυρίζει για τη σύναψη συμφωνίας για οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου. Πολλοί Ισραηλινοί πολίτες διαφωνούν με τη προσέγγιση του Πρωθυπουργού, ακόμα και οι πιο μετριοπαθείς. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση του Israel Democracy Institute, μόνο το 31% των Εβραίων του Ισραήλ υποστηρίζουν τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Όσον αφορά την οριοθέτηση ΑΟΖ, πολλοί Ισραηλινοί βλέπουν τη συμφωνία αυτή με δυσφορία, δεδομένου του ιστορικού της χώρας τους με τον Λίβανο, αλλά και τη συνεχιζόμενη ύπαρξη της τρομοκρατικής οργάνωσης Hezbollah.
Τέλος, αν και σε μικρότερο βαθμό, οι κατηγορίες και οι δικαστικές περιπέτειες του Benjamin Netanyahu για διαφθορά, θα παίξουν και αυτές τον ρόλο τους. Συγκεκριμένα, ο πρώην Πρωθυπουργός κατηγορείται για απάτη, παραβίαση εμπιστοσύνης και δωροδοκία, καθώς ευνοούσε συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα μέσω νομοθετικών ρυθμίσεων, με αντάλλαγμα τη θετική κάλυψη από τα ΜΜΕ των συγκεκριμένων συμφερόντων. Αυτό μπορεί να παίξει τον ρόλο του στους ταλανιζόμενους ψηφοφόρους, που είναι διχασμένοι μεταξύ ηθικής και πραγματισμού. Θα απορρίψουν τον διεφθαρμένο Bibi ή θα ψηφίσουν τον Πρωθυπουργό που ήδη γνωρίζουν τόσα χρόνια;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Elections in Israel, gov.il – Central Elections Committee, Διαθέσιμο εδώ
- Israel’s Political System is Broken. Here is How to Fix It., The Israel Democracy Institute, Διαθέσιμο εδώ
- Israel’s electoral system needs reform, The Jerusalem Post, Διαθέσιμο εδώ
- סקר חדשות 13: גוש נתניהו עם 60, המחנה הממלכתי ממשיכה להיחלש, Walla, Διαθέσιμο εδώ
- Lapid told UN majority of Israelis back 2-state solution, but poll signals otherwise, The Times of Israel, Διαθέσιμο εδώ
- Benjamin Netanyahu: What are the corruption charges?, BBC News, Διαθέσιμο εδώ
- Ben Lynfeld, Arab Citizens of Israel Hold the Key to Next Month’s Election, Foreign Policy, Διαθέσιμο εδώ
