Του Ντίνου Τρέλλη,
Την Κυριακή 25 Σεπτεμβρίου, οι Ιταλίδες και οι Ιταλοί θα προσέλθουν στις κάλπες για μία εκλογική διαδικασία εξαιρετικά σημαντική. Οι φετινές εκλογές χαρακτηρίζονται από συνταγματικές αλλαγές, ακροδεξιές ιδεολογίες, άρωμα γυναίκας, αλλά και αβεβαιότητα. Ποιες αυτές οι αλλαγές και ιδεολογίες; Ποια είναι το μεγάλο φαβορί και γιατί εν τέλει ξεχωρίζουν αυτές οι εκλογές;
Λίγα λόγια για το εκλογικό σύστημα
Το εκλογικό σύστημα της Ιταλίας, εν συγκρίσει με αυτό της Ελλάδας, διαφέρει σημαντικά. Η κύρια διαφορά έγκειται στο γεγονός πως η Ιταλία χρησιμοποιεί το σύστημα της απλής αναλογικής. Για την είσοδο των συνασπισμών στη Βουλή το ελάχιστο ποσοστό είναι το 10%, ενώ για τα κόμματα το 3%. Αποτελεί αλήθεια πως το ισχύον σύστημα ευνοεί τους συνασπισμούς, αλλά οδηγεί σε ασταθείς κυβερνήσεις και συχνή εναλλαγή αυτών. Χαρακτηριστικά, από την εγκαθίδρυση της Ιταλικής Δημοκρατίας, το 1946, υπήρξαν 67 κυβερνήσεις.
Οι φετινές εκλογές θα διεξαχθούν με νέο εκλογικό σύστημα. Από τις εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου, θα προκύψει Βουλή 400 ατόμων, έναντι των μέχρι πρότινος 630, και Γερουσία 200 ατόμων, έναντι των μέχρι τώρα 315. Επιπροσθέτως, οι πολίτες ηλικίας 18 και άνω θα μπορέσουν να ψηφίσουν για τα μέλη της Γερουσίας και όχι από τα 25, όπως ίσχυε μέχρι και τις προηγούμενες εκλογές του 2018.
Οι κύριες δυνάμεις των εκλογών
Κεντροδεξιός Συνασπισμός
Ο Κεντροδεξιός Συνασπισμός αποτελεί το φαβορί των φετινών εκλογών, όπως δείχνουν όλες οι δημοσκοπήσεις. Απαρτίζεται από τα κόμματα: Fratelli d’ Italia (Αδέρφια της Ιταλίας –εφεξής FdI) της Giorgia Meloni, τη Lega του Βορρά του Matteo Salvini και το Forza Italia του Silvio Berlusconi. Τα δύο πρώτα κόμματα εντάσσονται στον χώρο της ακροδεξιάς, με το FdI να έχει κατηγορηθεί ως «απόγονος» νεοφασιστικών κινημάτων, ενώ η Lega αποτελούσε, μέχρι την «απογείωση» του FdI, την ηγέτιδα δύναμη της ακροδεξιάς στην Ιταλία. Η ιδεολογία των δύο αυτών κομμάτων, στηρίζεται στον εθνικισμό, την αντίθεση προς τους μετανάστες, τον κοινωνικό συντηρητισμό, αλλά και τον ευρωσκεπτικισμό. Το Forza Italia του πρώην Πρωθυπουργού Silvio Berlusconi, κατατάσσεται στον χώρο της κεντροδεξιάς. Το άλλοτε πιο ισχυρό κόμμα της Ιταλίας στηρίζεται στον φιλελεύθερο συντηρητισμό και τον δεξιόστροφο λαϊκισμό.
Κεντροαριστερός Συνασπισμός
Το αντίπαλο δέος του κεντροδεξιού συνασπισμού, ο Κεντροαριστερός Συνασπισμός, αποτελείται από το Δημοκρατικό Κόμμα του Enrico Letta, το κόμμα «Πολιτική Δέσμευση» του νυν Υπουργού Εξωτερικών, Luigi Di Maio, το οποίο προβλέπεται πως δεν θα αγγίξει το απαιτούμενο 3% βάσει εκλογικού νόμου, καθώς και άλλα μικρότερα κόμματα, με μονοψήφιες έδρες τόσο στη Βουλή όσο και τη Γερουσία. Βασική ιδεολογία του συνασπισμού είναι η Σοσιαλδημοκρατία και ο φιλοευρωπαϊσμός.
Κίνημα 5 Αστέρων (M5S)
Τον τρίτο σημαντικότερο πυλώνα των εκλογών αποτελεί από μόνο του το κόμμα «Κίνημα 5 Αστέρων (Μ5S)», το οποίο ηγείται ο προκάτοχος του Mario Draghi στη Πρωθυπουργία, Giuseppe Conte. Πυλώνες του αποτελούν ο ευρωσκεπτικισμός και ο λαϊκισμός πάσης πολιτικής κατεύθυνσης. Ενώ το 2018 ήταν το πρώτο κόμμα στα αποτελέσματα των εκλογών, έκτοτε βρίσκεται σε μία συνεχή κάθοδο, η οποία δεν μπορεί, απ’ όσο φαίνεται, να αναστραφεί.
Το μεγάλο φαβορί: Giorgia Meloni
Ο βασικός λόγος ενδιαφέροντος των φετινών εκλογών έχει να κάνει με το μεγάλο του φαβορί για την Πρωθυπουργία, όχι μόνο επειδή μπορεί να είναι η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός της Ιταλίας, αλλά λόγω και της πολιτικής της τοποθέτησης. Ο λόγος γίνεται για τη Giorgia Meloni.
Γεννημένη στη Ρώμη το 1977, στην ηλικία των 15 ετών, μπήκε στο νεοφασιστικό κίνημα MSI, όπου εκεί ανέπτυξε τον χαρακτήρα της μάχιμης πολιτικού. Το 2006 εξελέγη βουλευτής, ενώ το 2008 έγινε Υπουργός Νεολαίας στη Κυβέρνηση του Silvio Berlusconi. Η ίδια, μάλιστα, κατέχει το «ρεκόρ» ως η νεότερη Υπουργός που έχει γνωρίσει η Ιταλία. Στο πόστο αυτό έμεινε ως το 2011, ενώ το 2014 έγινε η Πρόεδρος του FdI. Το κόμμα της ήταν η μοναδική σημαντική πολιτική δύναμη, που δεν υποστήριξε τη Κυβέρνηση του Mario Draghi.
Η Giorgia Meloni έχει ουκ ολίγες φορές εκφραστεί έντονα κατά των μεταναστών, που έρχονται στην Ευρώπη, αξιωματούχων της Ε.Ε., του δικαιώματος της έκτρωσης, αλλά και των λόμπι υπέρ των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων. Ωστόσο, δεν είναι η αντίθεσή της προς τα προαναφερθέντα, ή τουλάχιστον μόνο αυτά, που προκαλούν «πονοκέφαλο» στις Βρυξέλλες. Επικρατεί μία κατάσταση άγχους σχετικά με τη προσέγγιση της —μάλλον επόμενης Πρωθυπουργού— σχετικά με το ευρώ, τη διεύρυνση της Ένωσης, την ενίσχυση των Βρυξελλών έναντι των μελών της Ε.Ε., του μεταναστευτικού, αλλά και την στάση της προς την Ουκρανία και το ΝΑΤΟ.
Ενώ στο πρόσφατο παρελθόν, οι θέσεις της στα συγκεκριμένα θέματα ταυτίζονταν με αυτές των Marine Le Pen και Viktor Orban, η Meloni φαίνεται, πως έχει απαλύνει τη ρητορική της, δηλώνοντας μάλιστα πως είναι υπέρ της Ε.Ε. στο σύνολό της, ενώ δήλωσε ένθερμη υποστηρίκτρια του ΝΑΤΟ και της υποστήριξης της συμμαχίας προς την Ουκρανία.
Το «φάντασμα» της κυβερνητικής βιωσιμότητας
Το γεγονός πως ο κεντροδεξιός συνασπισμός προηγείται με ευρύ προβάδισμα, δεν σημαίνει πως θα είναι και σίγουρα βιώσιμος. Ο φόβος για διάλυση του κυβερνώντος συνασπισμού, είναι ένα «φάντασμα» για την Ιταλία που ούτε στη προκειμένη περίπτωση δεν φεύγει. Η Giorgia Meloni διαφαίνεται πως θα πρέπει να επιλέξει μία γραμμή η οποία να ικανοποιεί και τους δύο συμμάχους του συνασπισμού, τον επικεφαλής της Lega, Matteo Salvini και τον Πρόεδρο του Forza Italia, Silvio Berlusconi. Κάτι τέτοιο, βεβαίως, θα είναι σίγουρα δύσκολο, καθώς η γραμμή Salvini με αυτή του Berlusconi μπορεί να τους φέρει σε σύγκρουση.
Ο επικεφαλής της Lega τάσσεται υπέρ της αύξησης των δημοσίων δαπανών για την ελάφρυνση των νοικοκυριών από τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, κάτι το οποίο δεν ενστερνίζεται η Meloni, και ο Berlusconi. Εκτός αυτού, ο ίδιος κρίνει πως η Ε.Ε. πρέπει να ξανασκεφτεί για το εάν πρέπει να διατηρηθούν οι κυρώσεις έναντι της Ρωσίας, μετά την εισβολή της στην Ουκρανία, τη στιγμή που η ίδια η Πρόεδρος του FdI, τάσσεται υπέρ της προσέγγισης της Ε.Ε.
Από πλευράς του πρώην Πρωθυπουργού, Silvio Berlusconi, ο βασικός πυλώνας για πρόκληση τριγμών στη Κυβέρνηση, είναι η εξωτερική πολιτική. Σε συνέντευξή του προς την ιταλική δημόσια ραδιοτηλεόραση RΑΙ, δήλωσε πως, σε περίπτωση που η κεντροδεξιά Κυβέρνηση απομακρυνθεί από την Ε.Ε. και τη γραμμή του ατλαντισμού, τη στενή συνεργασία και τις καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ και τον Καναδά δηλαδή, τότε το Forza Italia θα αποχωρήσει από τη Κυβέρνηση.
Τι μέλει γενέσθαι, εν τέλει;
Όσο πλησιάζουν οι εκλογές, τόσο φουντώνουν τα σενάρια για τη πορεία μιας Κυβέρνησης Meloni – Salvini – Berlusconi.
Κατ’ αρχάς, ποια γραμμή θα επιλέξει, τελικά, η νέα Πρωθυπουργός; Θα διατηρήσει τη πρόσφατη πιο μετριοπαθή γραμμή για τα προβλήματα της χώρας της και σχετικά με την ευρωπαϊκή και νατοϊκή συνεργασία ή θα επιλέξει, εν τέλει, να επιστρέψει στη σκληρή γραμμή η οποία την ανέδειξε; Και σε τέτοια περίπτωση, ποια θα είναι η προσέγγιση των συμμάχων της Ιταλίας απέναντι στη νέα Κυβέρνηση; Εν συνεχεία, θα επιλέξουν οι κυβερνητικοί εταίροι να υποχωρήσουν για διάφορες πρωτοβουλίες αυτής, αντίθετες με το κόμμα τους, στο όνομα της κυβερνητικής βιωσιμότητας, ή θα βάλουν πάνω απ’ όλα το κομματικό συμφέρον; Και φυσικά, θα καταφέρει η πιθανή νέα Κυβέρνηση, να διαφοροποιηθεί από αυτές τεχνοκρατικού τύπου, οι οποίες προκαλούν δυσαρέσκεια στους Ιταλούς, να φέρει την ανάπτυξη και την ενδυνάμωση της χώρας, τις οποίες τόσο πολύ ποθεί ο λαός;
Δυστυχώς, κανένας δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά σε αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα. Στην Ιταλία, η οποία φημίζεται για τη πολιτική της αστάθεια, όλα τα σενάρια είναι ανοιχτά. Οι απαντήσεις θα έρθουν εν καιρώ. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε στο μεταξύ, είναι να περιμένουμε τα αποτελέσματα και να παρακολουθούμε τις εξελίξεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Silvio Berlusconi: “Noi fuori dal governo se gli alleati deviano da Ue e atlantismo”, Rai News, διαθέσιμο εδώ
- Giorgia Meloni: Far-right leader who’s favourite to run Italy, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Giorgia Meloni May Lead Italy, and Europe Is Worried, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Ιταλία: Η «παράδοση» των διαδοχικών εκλογικών αναμετρήσεων και της πολιτικής αστάθειας, CNN Greece, διαθέσιμο εδώ
- Factbox: Italy’s election law favours coalitions, fewer seats up for grabs, Reuters, διαθέσιμο εδώ
