Tης Γεωργίας Δημοπούλου,
Aκατάπαυστα και σχεδόν… κατά παράδοση τους καλοκαιρινούς μήνες των τελευταίων χρόνων γίνονται εκτενείς αναφορές στις οικολογικές και περιβαλλοντικές συνέπειες των φυσικών καταστροφών. Η διάβρωση του εδάφους και η διατάραξη της τροφικής αλυσίδας είναι οι γνωστότερες από αυτές, ενώ –αδίκως– παραμερίζεται ο ψυχολογικός παράγοντας. Και λέμε «αδίκως», διότι αποδεικνύεται ότι το ψυχικό αποτύπωμα που ένα τέτοιο συμβάν μπορεί να αφήσει στην ανθρώπινη ψυχή έχει δυνητικά υπολογίσιμη δύναμη. Μια δύναμη, μάλιστα, που μπορεί να προξενήσει ως και μετατραυματικό στρες, αν δεν ανιχνευτεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως.
Ξεκινώντας από τα βασικά, η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (ΔΜΣ) περιλαμβάνει αποφευκτικές συμπεριφορές ή διέγερση (στις συνήθειες ύπνου ή τη συμπεριφορά), σε μια προσπάθεια του πάσχοντα να αποφύγει να επικοινωνήσει/βιώσει ξανά οτιδήποτε σχετικό με τη δύσκολη κατάσταση της οποίας βρέθηκε μάρτυρας. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τον ύπνο, σημειώνεται ότι συνιστούν συχνό φαινόμενο τα επαναλαμβανόμενα όνειρα και οι επαναβιώσεις του τραυματικού γεγονότος, ενώ χαρακτηριστικό είναι πως η ΔΜΣ εκδηλώνεται μέσα από πολλά συμπτώματα, και δη σωματικά, όπως το έντονο άγχος, η εφίδρωση, οι κρίσεις πανικού, η νευρικότητα, η μειωμένη όρεξη για φαγητό, η δυσκολία στη συγκέντρωση και η θλίψη.
Συγκεκριμένα, όμως, για την ηλικιακή ομάδα των παιδιών, είναι ευνόητο πως η έκθεση σε ένα τέτοιο δυσάρεστο γεγονός είναι καθοριστική για τον τρόπο με τον οποίο το παιδί θα αναπτυχθεί συναισθηματικά. Παρατηρείται, επιπλέον, μια διαφοροποίηση στον τρόπο αντίδρασης ως προς το φύλο του παιδιού, με τα κορίτσια να παρουσιάζουν συνήθως πιο έντονα συμπτώματα ΔΜΣ σε σχέση με τα αγόρια (βλ. μούδιασμα, δυσκολία στη συγκέντρωση) χωρίς αυτό, ομολογουμένως, να είναι απόλυτο.
Το μείζον ερώτημα για την περίπτωση αυτή, βέβαια, δεν είναι άλλο από το αν και σε ποιον βαθμό επιδέχεται θεραπεία μια τέτοια κατάσταση. Οι ειδικοί από τον χώρο της Ψυχολογίας προτείνουν αρκετές διεξόδους πέραν της υποστήριξης από κάποιον σύμβουλο ψυχικής υγείας. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η συμβουλή του να κρατάει ο πληγείς ένα προσωπικό ημερολόγιο, που θα του χρησιμεύσει ως μια κατάθεση ψυχής και συναισθημάτων, κάτι που είναι επόμενο να έχει ανάγκη εκείνος μετά από τις δυσάρεστες εικόνες που έχει αντικρίσει. Στη συνέχεια, καλό θα ήταν να αποφεύγεται η λήψη σοβαρών και καθοριστικών για το μέλλον του ατόμου αποφάσεων, εφόσον αυτές αφορούν σε μεγάλες αλλαγές που για ένα τέτοιο δύσκολο διάστημα δεν ενδείκνυνται.
Όποια λύση και αν υιοθετηθεί, ωστόσο, απαραίτητη κρίνεται η συμβολή της Πολιτείας στη στήριξη των θυμάτων. Αυτό θα πρέπει να γίνει έμπρακτα, με την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης στους ανθρώπους αυτούς αφιλοκερδώς, ώστε να ξεπεραστεί το δυσχερές αυτό τους βίωμα, κατά το δυνατόν αποτελεσματικότερα. Και, φυσικά, είναι το κράτος που θα πρέπει να γίνει σύμμαχος κάθε προσπάθειας των ανθρώπων αυτών να χτίσουν τη ζωή τους από το μηδέν. Και αυτό, διότι όση ψυχολογική βοήθεια και αν δοθεί, χωρίς τη χορήγηση των απαραίτητων κονδυλίων και επιδομάτων που τέτοια άτομα χρειάζονται, προκειμένου να ορθοποδήσουν ξανά, δεν πρόκειται να επιτευχθεί κανένας τέτοιος στόχος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σοβαρές οι ψυχολογικές επιπτώσεις μετά από φυσικές καταστροφές, healthview.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τρόποι ψυχολογικής αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, psychology.gr, διαθέσιμο εδώ
- Φυσικές καταστροφές και συναισθηματικές επιπτώσεις στα παιδιά, paideia-news.com, διαθέσιμο εδώ
