Της Χρυσούλας Παχή,
Στη σύγχρονη εποχή, η διαδικασία του τοκετού είναι σχεδόν αυτοματοποιημένη. Η επίτοκος καταφθάνει στο νοσοκομείο ή την κλινική, γεννάει, νοσηλεύεται μαζί με το μωρό της για λίγες ημέρες και μετά της δίνεται εξιτήριο. Μέσα σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα, η μαία πρέπει να παρέχει τη σωστή καθοδήγηση και περίθαλψη στη νέα μητέρα. Όμως, το έργο της συνεχίζεται ακόμη και με την επιστροφή της γυναίκας στο σπίτι.
Μια λεχώνα συνήθως παραμένει επί νοσηλείας για 2-3 ήμερες στον φυσιολογικό τοκετό και 4-5 ήμερες μετά από καισαρική τομή. Εάν ο τοκετός έλαβε χώρα στο σπίτι, τότε μπορεί να ξεκουραστεί για όσο καιρό επιθυμεί η ίδια, με συχνή παρακολούθηση.
Αμέσως μετά τον τοκετό, η μαία αναλαμβάνει τη φροντίδα του ζεύγους μητέρας-νεογνού. Αφού έχει γίνει η απαραίτητη αξιολόγηση της κατάστασης του νεογνού, δίνεται στην αγκαλιά της μητέρας, ενώ διεργασίες, όπως λουτρό και ζύγισμα, μπορούν να γίνουν αργότερα. Η πρώτη επαφή δέρμα με δέρμα είναι πολύ σημαντική τόσο για το νεογνό όσο και για την ίδια τη μητέρα. Πολλές φορές, σε αυτό το στάδιο, η μαία μπορεί να παροτρύνει τη μητέρα να θηλάσει ή ακόμη το ίδιο το μωρό να αναζητήσει από μόνο του τον μαστό της για να σιτιστεί.
Η λεχώνα πρέπει να είναι υπό στενή επιτήρηση τις πρώτες ώρες μετά τον τοκετό. Η μαία πρέπει να ελέγχει συχνά για τυχόν σημάδια αιμορραγίας ή ατονίας της μήτρας, να παρακολουθεί τη λειτουργικότητα της ουροδόχου κύστης, να μετράει τους σφυγμούς και την αρτηριακή πίεση και να ελέγχει, επίσης, τα λόχεια.
Τα λόχεια είναι αιματηρές εκκρίσεις που αποτελούνται από υπολείμματα αμνιακού, φθαρτού, από τρίχες του εμβρύου, καθώς και από νεκρά κύτταρα. Τις πρώτες μέρες είναι αιματηρά και μεγαλύτερα σε ποσότητα, σταδιακά μειώνεται η ποσότητά τους και γίνονται καφεοειδή και καταλήγουν σε μορφή βλεννών ροζ χρώματος. Σε μορφή και υφή μοιάζουν με την περίοδο. Η αποβολή τους παρέχει μια εικόνα για τη φυσιολογική λειτουργία της μήτρας και του κόλπου.
Εκτός από την κλινική εξέταση, η μαία πρέπει να αναλάβει και την επαρκή ενημέρωση της λεχωΐδας, αναφορικά με την προσωπική της υγιεινή και φροντίδα. Η τελευταία πρέπει να γνωρίζει για τις αλλαγές που θα συμβούν στο σώμα της, όπως και για τυχόν επιπλοκές, για τις οποίες θα χρειαστεί να ζητήσει ιατρική βοήθεια.
Μερικά ανησυχητικά συμπτώματα αποτελούν:
- μεγάλη κολπική αιμορραγία
- έντονη ταχυκαρδία
- δύσπνοια ή πόνος στον θώρακα
- πυρετός > 38 οC τις πρώτες δύο εβδομάδες.
Η μαία, επίσης, αναλαμβάνει να υποδείξει στη λεχώνα τον τρόπο περιποίησης τυχόν τραυμάτων, είτε περινεοτομής είτε καισαρικής τομής, τα οποία πρέπει να είναι πάντα στεγνά και καθαρά. Η καθαριότητα του περινέου είναι, επίσης, σημαντική με τη χρήση χλιαρού νερού και απλού σαπουνιού 2-3 φορές την ημέρα ή/και μετά από κάθε ούρηση ή αφόδευση. Με αυτόν τον τρόπο, αποφεύγεται η ανάπτυξη λοιμώξεων.
Πριν το εξιτήριο της μητέρας, η μαία πρέπει να την έχει ενημερώσει σχετικά με τα οφέλη του μητρικού θηλασμού, ενώ χρειάζεται αυτός να έχει εδραιωθεί ως ο κύριος τρόπος σίτισης του νεογνού, όπου αυτό είναι εφικτό.
Ακόμη και με την έξοδο της λεχώνας από το μαιευτήριο, η μαία κατέχει καθοριστικό ρόλο στην ανάρρωση της μητέρας. Έρευνες δείχνουν ότι η κατ’ οίκον φροντίδα, τουλάχιστον τις πρώτες δύο εβδομάδες, βοηθάει πολύ την ίδια να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που κρύβει το μεταβατικό στάδιο εγκυμοσύνης-λεχώνας. Πιο συγκεκριμένα, τις πρώτες ημέρες η μητέρα μπορεί να νιώθει εξαντλημένη, να πονάει, αλλά να πρέπει να είναι υπεύθυνη για τις ανάγκες του νεογνού. Σε αυτήν τη φάση, πολλές γυναίκες εμφανίζουν επιλόχειο κατάθλιψη και δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν. Για αυτόν τον λόγο, η επίσκεψη μιας μαίας στο σπίτι είναι ωφέλιμη.
Η μαία αναλαμβάνει κάθε είδους εργασίες μέσα στο σπίτι. Φροντίζει το νεογνό (λουτρό, αλλαγή πάνας, τάισμα), αλλά και τη λεχώνα, η οποία συχνά παραμελεί τον εαυτό της. Αλλάζει και καθαρίζει τα τραύματα, αξιολογεί τη γενική εικόνα της και τον ρυθμό ανάρρωσής της. Παράλληλα, βοηθάει τη μητέρα, όταν αντιμετωπίζει προβλήματα σχετικά με τον θηλασμό. Ελέγχει την παροχή γάλακτος από τους μαστούς, καθώς και το εάν το νεογνό μπορεί να θηλάζει σωστά και να σιτίζεται επαρκώς.
Ακόμα, η ίδια ενημερώνει τα άλλα μέλη της οικογένειας σχετικά με τις ανάγκες της μητέρας και του νεογνού, εφόσον χρειάζονται παραπάνω φροντίδα και στήριξη τους πρώτους μήνες. Επίσης, είναι πρόθυμη να ενημερώσει το ζευγάρι σχετικά με την επανεκκίνηση των σεξουαλικών σχέσεων, με ασφαλή τρόπο. Τέλος, παρέχει ψυχολογική υποστήριξη στη λεχώνα ή μπορεί και να την παραπέμψει σε κάποιον επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Κλείνοντας, η μαία παρέχει φροντίδα στη γυναίκα καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της. Ωστόσο, κατά την περίοδο της λοχείας, η ίδια είναι ακόμη πιο σημαντική για την ανάρρωση της μητέρας. Η συχνή κατ’ οίκον επίσκεψη συμβάλλει στην πρόληψη τυχόν επιπλοκών και βοηθάει στη σωστή μετάβαση της γυναίκας στη μητρότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Berghella, V, Baxter, KJ & Chauhan (2008), Evidence-based labor and delivery management, American Journal of Obs & Gyn, vol. 199, no. 5, σελ. 445-54. (2008)
- Devane, D, Sexuality and Midwifery, British Journal of Midwifery (1996), vol. 4, no. 8, σελ. 413- 6
- Enkin, M, Keirse, M, Renfrew, M & Neilson (2000), A Guide to Effective Care in Pregnancy and Childbirth, Oxford University Press, Oxford.
- WHO, Safe Motherhood: Care in Normal Birth: a practical guide, World Health Organization, Report of a Technical Group. Διαθέσιμο εδώ
