Της Αριάδνης-Παναγιώτας Φατσή,
Ο έρωτας είναι αδιαμφισβήτητα ένα από τα διαχρονικότερα θέματα στην τέχνη. Ήδη από τα πρώτα δείγματα της λογοτεχνίας στον δυτικό κόσμο, δε λείπει η αναφορά σε αυτό το συναίσθημα. Οι ιστορίες αυτές μιλούν στην καρδιά μας, καθώς μας αποκαλύπτουν ένα από τα πιο δυνατά και αγνά αισθήματα που μπορούν να ανθίσουν μέσα μας, ενώ από την άλλη πλευρά δίνουν και μια πιο ζοφερή εικόνα, όταν ο έρωτας γίνεται καταστροφικός ή όταν οι συνθήκες δεν επιτρέπουν σε δύο ανθρώπους να ζήσουν ευτυχισμένοι, αντικαθιστώντας τον έρωτα με το πένθος και τη νοσταλγία.
Ποιος θα ήταν καταλληλότερος για να μας πει αυτήν την ιστορία από ένα ζευγάρι που ήδη βρίσκεται χιλιάδες χρόνια στον κόσμο της λογοτεχνίας; Τόσο όσοι έχουν έρθει σε επαφή με τα Ομηρικά Έπη όσο και αυτοί που έχουν παρακολουθήσει κάποια θεατρική ή κινηματογραφική μεταφορά θα αναγνωρίσουν αμέσως την ηρωίδα του βιβλίου, αλλά και τον χαμένο της έρωτα. Την εξιστόρηση των δεινών της κοπέλας αναλαμβάνει, ως σύγχρονη Μούσα, η γνωστή συγγραφέας Καρολίνα Μέρμηγκα. Μετά από τις σπουδές της στα Νομικά, η Καρολίνα Μέρμηγκα εργάστηκε για αρκετά χρόνια ως δικηγόρος, ενώ, από τα μέσα του 2000 και μετά, έγινε γνωστή στον κόσμο της λογοτεχνίας. Έχει γράψει, εκτός από το βιβλίο για το οποίο συζητάμε, τρία μυθιστορήματα και δύο συλλογές διηγημάτων, ενώ έχει ασχοληθεί και με τη μετάφραση σημαντικών ξένων λογοτεχνών.
Το βιβλίο που σας παρουσιάζω σήμερα κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2021 και ονομάζεται Δέκατος Χρόνος, ενώ μπορείτε να το αναζητήσετε στις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια. Όπως καλά καταλάβατε, η ηρωίδα δεν είναι άλλη από τη Βρισηίδα. Η νεαρή κοπέλα που αποτέλεσε το μήλον της Έριδος ανάμεσα στον Αχιλλέα και τον Αγαμέμνονα στη ραψωδία Α΄ της Ιλιάδας βρίσκεται μόνη της στην ακτή μετά από το τέλος του πολέμου, με μόνη συντροφιά τις αναμνήσεις του παρελθόντος. Μόνο που τώρα δε θα ακούσουμε την ιστορία της από κάποιον άνδρα, αλλά από την ίδια, που έχει πλέον χάσει τα πάντα και απομείνει μόνη της –ή τουλάχιστον, σχεδόν μόνη.
Η Βρισηίδα έχει χάσει τα πάντα –εκτός, βέβαια, από τις αναμνήσεις της, που όμως και αυτές κινδυνεύουν. Ο Απόλλων, αφού έχει διαδραματίσει τον ρόλο του στον θάνατο του Αχιλλέα, στέλνει μία από τις Μούσες για να πάρει την ανάμνηση της Βρισηίδας. Η Μούσα θα γίνει συνομιλήτρια της κοπέλας, σε μια ιστορία που εκτυλίσσεται σαν διάλογος, με κάθε ερώτηση να δημιουργεί περισσότερο ενδιαφέρον στον αναγνώστη να διαβάσει παρακάτω. Μην σας φανεί αυτό περίεργο –μπορεί όλοι να γνωρίζουμε την ιστορία του Αχιλλέα, αλλά δεν την έχουμε ξαναδιαβάσει έτσι.
Μέσα από τη γραφή της Καρολίνας Μέρμηγκα, βλέπουμε μια άλλη πλευρά αυτής της χιλιοειπωμένης και αγαπημένης ιστορίας. Η Βρισηίδα γίνεται τόσο αφηγήτρια της ιστορίας της όσο και μάρτυρας για τη μοίρα των γυναικών σε συνθήκες πολέμου, καθώς δε λείπουν από το βιβλίο οι αναφορές στο πώς οι ιστορίες και οι ζωές των γυναικών γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους άνδρες. Όπως η Ελένη έγινε αφορμή για να πειστούν οι άνδρες για πόλεμο, όπως η θυσία της Πολυξένης κατεύνασε τους Αχαιούς ως εκδίκηση για τον θάνατο του Αχιλλέα, έτσι και η Βρισηίδα, αλλά και κάθε γυναίκα, ακόμη και στις σύγχρονες κοινωνίες, δυσκολεύεται ενίοτε να νοηματοδοτήσει την ίδια της τη ζωή με τους δικούς της όρους.
Η γλώσσα του βιβλίου είναι λιτή, χωρίς όμως να λείπει ένας διάχυτος λυρισμός αλλά και η ζωντάνια και αμεσότητα του ύφους, η οποία επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό από τον συνεχή διάλογο. Τα γεγονότα πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από τον Τρωικό Πόλεμο μοιάζουν πλέον σαν να είναι μια νέα ιστορία μπροστά στα μάτια του αναγνώστη, ακόμη και αν τα γνωρίζει –και είναι πραγματικά μια καινούργια εξιστόρηση, από μια διαφορετική οπτική γωνία.
Το έργο αυτό κάνει τον αναγνώστη να συμπάσχει με την ηρωίδα του, αλλά και να αποκτήσει πρόσβαση σε μια νέα ανάγνωση ενός από τα ομορφότερα λογοτεχνικά έργα του κόσμου. Το θέμα του έρωτα πλέκεται αριστοτεχνικά με τη δόξα, τη φρίκη του πολέμου, αλλά και τον θάνατο που, τελικά, χωρίζει τη Βρισηίδα από τον Αχιλλέα. Ο Δέκατος Χρόνος είναι ένα μυθιστόρημα γεμάτο νοήματα, που προκαλεί το συναίσθημα και ερεθίζει τη σκέψη του αναγνώστη, για αυτό και σας το προτείνουμε ανεπιφύλακτα.
