Της Ανθής Ντόλα,
Οι δημοτικές εκλογές στη Βόρεια Μακεδονία ολοκληρώθηκαν στις 31 Οκτωβρίου και το εκλογικό αποτέλεσμα προκάλεσε αναταράξεις στην πολιτική ζωή της χώρας. Στον πρώτο κύκλο, ο οποίος πραγματοποιήθηκε στις 17 Οκτωβρίου, το κυβερνών κόμμα, SDSM (Σοσιαλδημοκρατική Ένωση Μακεδονίας), κατατροπώθηκε, καθώς κατόρθωσε να εκλέξει μόνο 9 δημάρχους σε αντίθεση με το αντιπολιτευόμενο, εθνικιστικό κόμμα, VMRO-DPMNE, που κέρδισε τον πρώτο γύρο των εκλογών έχοντας εκλέξει 22 δημάρχους. Στον δεύτερο γύρο που ακολούθησε, στήθηκαν κάλπες σε 44 δήμους, μεταξύ των οποίων και ο μητροπολιτικός δήμος των Σκοπίων και το αποτέλεσμα ήταν ίδιο. Το VMRO-DPMNE επικράτησε και στον δεύτερο κύκλο, κατακτώντας και τον δήμο των Σκοπίων αλλά και άλλους σημαντικούς δήμους, όπως αυτών της Οχρίδας και του Μπίτολα.
Η ήττα στον πρώτο γύρο των δημοτικών εκλογών είχε, ήδη, φέρει την κυβέρνηση σε δυσμενή θέση. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στον ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό των Σκοπίων, Sitel, πριν τον δεύτερο και καθοριστικό γύρο των δημοτικών εκλογών, ο Zoran Zaev άφησε να εννοηθεί ότι εάν το SDSM χάσει τον δήμο των Σκοπίων, o ίδιος θα παραιτηθεί από τη θέση του Πρωθυπουργού της χώρας. Τάχθηκε ενάντια στο ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, εφόσον το κόμμα του έχει ακόμη να διατελέσει άλλα 2,5 χρόνια διακυβέρνησης. Επομένως, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος των εκλογών, είναι αδήριτη ανάγκη να συνεχίσει το έργο του. Έκανε, όμως, κατανοητό πως σε μία ενδεχόμενη ήττα, κάποιο άλλο μέλος του κόμματος θα τον διαδεχθεί στην πρωθυπουργική θέση.
Τις έντονες αντιρρήσεις του γι’ αυτή την απόφαση εξέφρασε, βέβαια, ο επικεφαλής του μεγαλύτερου αλβανικού κόμματος στη γείτονα χώρα, DUI, Ali Ahmeti, το οποίο συγκυβερνά με το SDSM τη χώρα. Με το άκουσμα τον δηλώσεων του Πρωθυπουργού Zaev περί παραίτησής του σε μία πιθανή ήττα, ο Ahmeti συνομίλησε δύο φορές μαζί του, εκφράζοντάς του την αντίθεσή του σε αυτήν την απόφαση. Τόνισε τις ισχυρές θέσεις του κόμματός του, οι οποίες έχουν αξία, εφόσον το εν λόγω κόμμα κέρδισε τις γενικές εκλογές πριν από ένα χρόνο και του δόθηκε εντολή να καθοδηγεί τις πολιτικές του κράτους. Παρόλα αυτά, η συνομιλία αυτή δεν στάθηκε αρκετή, ώστε να αποτρέψει την παραίτηση του Σλαβομακεδόνα Πρωθυπουργού.
Η ήττα του SDSM ήταν συντριπτική σε αυτές τις δημοτικές εκλογές, γεγονός που οδήγησε τον Ζaev να προχωρήσει στην παραίτησή του, θεωρώντας αυτή την αρνητική εξέλιξη ως αποκλειστικά δική του ευθύνη. Μετά το τέλος της καταμέτρησης των ψήφων και της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων, ο Ζaev δήλωσε χαρακτηριστικά: «Αναλαμβάνω την ευθύνη. Παραιτούμαι από τη θέση του Πρωθυπουργού και από την ηγεσία του SDSM. Συγχαίρω όλους τους προοδευτικούς πολίτες που έδωσαν μάχη για την (ευρωπαϊκή) ολοκλήρωση της Βόρειας Μακεδονίας». Στη συνέχεια, πρόσθεσε: «Είμαι απογοητευμένος διότι η πλειοψηφία των πολιτών που ψήφισαν, όπως και εκείνοι που έμειναν στο σπίτι, ανέδειξαν τους ίδιους ανθρώπους και πολιτικούς που ήθελαν να σκοτώσουν πριν τέσσερα χρόνια. Κάποιοι από αυτούς εξελέγησαν δήμαρχοι στα Σκόπια και σε άλλους δήμους». Συνεχάρη, επίσης, την αντιπολίτευση για την εκλογική νίκη της, αν και σημείωσε ότι δαπανήθηκαν πολλά χρήματα από ντόπιους επιχειρηματίες γι’ αυτήν.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, τα ενδεχόμενα σενάρια είναι πολλά και οι εξελίξεις τρέχουν. Η παρούσα κυβέρνηση διατηρεί την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, έστω ισχνή – υποστηρίζεται από 62 βουλευτές εκ των 120 που αριθμεί το νομοθετικό σώμα της χώρας. Επομένως, το μεγαλύτερο κόμμα του κυβερνητικού συνασπισμού, το SDSM, σε συνεννόηση με τους κυβερνητικούς του εταίρους, μπορεί να ορίσει νέο Πρωθυπουργό, ο οποίος θα πρέπει να εξασφαλίσει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή. Βέβαια, δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο κάποιο από τα κόμματα του συνασπισμού να αποφασίσει την άρση εμπιστοσύνης και να μεταπηδήσει στην πλευρά του VMRO-DPMNE. Κάτι τέτοιο θα άλλαζε ριζικά τις ισορροπίες και το αντιπολιτευόμενο κόμμα θα μπορούσε να ηγηθεί μίας νέας κυβέρνησης, χωρίς την πραγματοποίηση εκλογών. Στην περίπτωση που κανένα από τα δύο σενάρια δεν ευδοκιμήσουν, η χώρα θα οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές. Εάν τα πράγματα φτάσουν σε αυτό το σημείο, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, 100 ημέρες πριν διεξαγωγή των εκλογών θα πρέπει να σχηματισθεί υπηρεσιακή κυβέρνηση, η οποία θα οδηγήσει τη χώρα στις εκλογές.
Ο Ζaev ανέλαβε την πολιτική ευθύνη των αποφάσεών του. Η προοδευτική πολιτική που άσκησε μέχρι τώρα και επανατοποθέτησε τη χώρα του στον πολιτικό χάρτη όχι μόνο των Βαλκανίων, αλλά και της Ευρώπης, δεν εκτιμήθηκε από τον λαό. Ίσως οι αλλαγές να ήταν απότομες και η πλειοψηφία των πολιτών να μην ήταν κατάλληλα προετοιμασμένη να τις δεχτεί και να τις αφομοιώσει. Άλλωστε, η αλήθεια είναι πως δεν αρκεί μία τετραετία, και στη συγκεκριμένη περίπτωση δύο χρόνια, ώστε να δεχτεί ένας πολίτης που ζούσε για δέκα χρόνια μέσα σε μία εθνικιστική φούσκα ότι υπάρχει βάσιμο ενδεχόμενο τα πράγματα να μην είναι όπως τα ξέρει. Ο λαός έδειξε, με τον τρόπο του, στον Σλαβομακεδόνα Πρωθυπουργό ότι πρέπει να μπει ένα φρένο στις μεταβολές, ενώ παράλληλα κατέστησε ξεκάθαρη την απογοήτευσή του ως προς την καθυστέρηση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την Ε.Ε. Επομένως, η απόφαση του Zaev να παραιτηθεί μπορεί να ήταν ακραία, αλλά αποτελεί απάντηση στη συντριπτική ήττα στις δημοτικές εκλογές. Αυτή η ήττα αποτελεί την απόδειξη ότι έχει χάσει την εμπιστοσύνη του λαού σε τεράστιο βαθμό και, δυστυχώς για τον ίδιο, δεν είναι σε θέση να το αντιμετωπίσει.
Για την ελληνική πλευρά, η παραίτηση αυτή έρχεται να περιπλέξει περαιτέρω τα πράγματα, καθώς η κυβέρνηση της Ν.Δ. έχει παραγκωνίσει σε μεγάλο βαθμό τη Συμφωνία των Πρεσπών. Φαινομενικά, η παραίτηση του Ζaev μπορεί να φαίνεται ως μια ευκαιρία να αποσιωπηθούν οι απαραίτητες κινήσεις για την ολοκλήρωση μιας σειράς διαδικασιών που προβλέπει η συμφωνία. Στην πραγματικότητα, όμως, αποτελεί κίνδυνο πως η γειτονική χώρα θα επιστρέψει σε περιόδους σκοταδισμού. Στην περίπτωση που προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές, το οποίο δεν είναι διόλου απίθανο, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να επικρατήσει το VMRO-DPMNE, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα στατιστικά στοιχεία. Μετά από μια τέτοια εξέλιξη, το πιο πιθανό είναι να ξαναδούμε τη γειτονική χώρα να ακολουθεί πορεία παρόμοια με αυτήν που χάραξε ο Nikola Gruevski, η οποία κρίνεται ως ιδιαίτερα προκλητική για την Ελλάδα.
Σε κάθε περίπτωση, αυτή η παραίτηση ταράζει τα νερά και προκαλεί έντονη ανησυχία για την επομένη μέρα στη Βόρεια Μακεδονία, αλλά και στα υπόλοιπα Βαλκάνια. Οι επόμενες μέρες θα δείξουν πώς θα διαμορφωθεί το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της γειτονικής χώρας και ποιες θα είναι οι επιπτώσεις της απόφασης του Ζaev για την εικόνα της προς την υπόλοιπη Ευρώπη.
EΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ραγδαίες εξελίξεις στη Βόρεια Μακεδονία μετά την παραίτηση Ζάεφ, EFSYN, διαθέσιμο εδώ
- Βόρεια Μακεδονία: παραιτήθηκε ο Ζόραν Ζάεφ – Το κόμμα του συνετρίβη στις δημοτικές εκλογές, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Ραγδαίες εξελίξεις στη Βόρεια Μακεδονία μετά τη παραίτηση Ζάεφ – Τα σενάρια, CNN Greece, διαθέσιμο εδώ
