Της Ελένης Παπανικολάου,
Παραπάνω από ένας χρόνος έχει περάσει από την ημέρα που όλα όσα γνωρίζαμε και θεωρούσαμε δεδομένα, όπως η καθημερινή μας ρουτίνα ή τα σχέδιά μας για το αύριο, πάγωσαν. Μεταφέροντας εκατομμύρια ανθρώπους από τον χώρο εργασίας τους ή τον χώρο εκμάθησης μπροστά από έναν υπολογιστή, προσπαθώντας να συνεχίσουν την ζωή τους παρ’ όλες τις αντίξοες συνθήκες, με τις οποίες έρχονταν αντιμέτωπoι καθημερινά.
Εκτός από τα θετικά που επέφερε η τεχνολογία, όπως για παράδειγμα την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση και την τηλεργασία, προκάλεσε σε αισθητό βαθμό την αλλαγή του ανθρώπου ως προς τον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του. Πιο συγκεκριμένα, τον έκανε νάρκισσο, δηλαδή να φιλοφρονεί τον εαυτό του συχνά και να θεωρεί πως είναι καλύτερος από το σύνολο, ενώ τον κυριαρχεί ακραίος αυτοθαυμασμός. Αυτό συμβαίνει γιατί οι τηλεδιασκέψεις επιβάλλουν σε μεγάλο βαθμό ένα είδος αυτοσκηνοθεσίας. Τον υποβάλλουν στη διαδικασία να δημιουργήσει ένα μέρος μέσα στο σπίτι του, το οποίο να εκπέμπει σεβασμό και σοβαρότητα, ώστε να εμφανίζεται από πίσω του για να μπορέσει να πραγματοποιήσει την τηλεδιάσκεψη, μία διαδικασία με την οποία ο άνθρωπος δεν ήταν καθόλου εξοικειωμένος. Τότε, το απόσπασμα του προσωπικού του χώρου και το κεφάλι του έγιναν αυτομάτως ένα.
Το τραγικό είναι ότι ταυτόχρονα με τους άλλους συνομιλητές βλέπει και το δικό του πρόσωπο, το οποίο κοιτά πιο συχνά από ότι κοιτάει τους άλλους, καθώς συνέχεια τον διακατέχει το άγχος για το αν φαίνεται ωραίος ή αξιοπρεπής. Υποσυνείδητα, έτσι, διακατέχεται από ένα ναρκισσιστικό σύνδρομο. Αν, όμως, αυτό το έκανε σε ένα φυσικό χώρο, θα ήταν σαν να συνομιλούσε με κάποιον, ενώ κοιτάζει συνέχεια τον εαυτό του σ’ έναν καθρέφτη. Με την πολύωρη και μακρόχρονη παρατήρησή του στην οθόνη, ο άνθρωπος εστιάζει όλο και περισσότερο στην εμφάνιση αλλά και στον εαυτό του, περιορίζοντας έτσι την επικοινωνία του με τους άλλους, αφού πλέον συνομιλεί περισσότερο με τον εαυτό του.
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, τα άτομα με σαφή ναρκισσιστικό τρόπο ψυχικής λειτουργίας ταυτίζονται με μία εξιδανικευμένη εκδοχή της εικόνας του εαυτού τους, απαιτώντας υποσυνείδητα από τους άλλους να προσαρμοστούν αναλόγως σε αυτήν. Εάν κάποιος δεν το πράξει, δηλαδή δεν προσαρμοστεί στις προδιαγραφές της υποσυνείδητης αυτής φαντασίωσης του εν λόγω ατόμου, τότε βιώνεται ως απειλητικός και απορριπτικός. Το άτομο, όμως, που λειτουργεί με αυτόν τον ναρκισσιστικό τρόπο δεν μπορεί να κατανοήσει τους λόγους για τους οποίους απειλείται και απορρίπτεται από τον άλλον, καθώς είναι σε υπερβολικό βαθμό στραμμένο στον εαυτό του και δεν διαθέτει εκείνη τη ψυχική ωριμότητα που θα του επιτρέπει να διακρίνει τις απαιτήσεις από τις ανάγκες του. Οι απαιτήσεις του από τους άλλους εκλαμβάνονται ως ανάγκες των οποίων την κάλυψη δικαιούται πλήρως. Αυτό που στην ουσία συμβαίνει, όμως, είναι πως κατηγορεί κανείς τους άλλους ακριβώς για αυτά που αφορούν το δικό τους χαρακτήρα.
Συνεπώς, μέσα από αυτή την αλλαγή που πραγματοποιείται στο χαρακτήρα του ανθρώπου αντιλαμβανόμαστε πως είναι ένα αδύναμο πλάσμα, το οποίο κάποιες φορές δεν μπορεί να αντισταθεί ούτε σε ένα άψυχο αντικείμενο όπως είναι ο ηλεκτρονικός του υπολογιστής. Έτσι, του επιτρέπεται να εισχωρήσει στο μυαλό του και να του αλλάξει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ναρκισσισμός, el.wiktionary.org, διαθέσιμο εδώ
- ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΜΟΣ και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης: Έκανε η κότα το αυγό ή…, i-psyxologos.gr, διαθέσιμο εδώ
