Tης Δήμητρας Κούβελα,
Η επαρχία Shanxi, ή αλλιώς Shansi, βρίσκεται στη νότια Κίνα. Συνορεύει ανατολικά με την επαρχία Hebei, νότια/νοτιοανατολικά με την Henan, ενώ δυτικά με την επαρχία της Shaanxi και τέλος βόρεια με την περιοχή της αυτόνομης «Εσωτερικής Μογγολίας». Η πρωτεύουσα της επαρχίας λέγεται Taiyuan και βρίσκεται στο κέντρο. Η θέση της επαρχίας ήταν πάντα στρατηγική, ως είσοδος στις εύφορες πεδιάδες της Hebei και Henan και ήδη από την αρχαιότητα είχε λάβει τον ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ της Κίνας και της Μογγολίας και των κεντρικών, ασιατικών στεπών. Η θέση της αποτελούσε κύρια εμπορική οδό αλλά και πέρασμα για τον στρατό, συμβάλλοντας στην εξάπλωση του βουδισμού από την Ινδία στην Κίνα.
Όπως προαναφέρθηκε, η ιστορία της επαρχίας Shanxi είναι πλούσια. Ορισμένα αρχαία κτίσματα έχουν χαρακτηριστεί προστατευόμενα από την Unesco, ως μνημεία παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς, από το 2008. Συγκεκριμένα, το σύμπλεγμα αρχαίων κτισμάτων στο χωριό Dingcun συνορεύει ανατολικά με το βουνό Cong και δυτικά με τον ποταμό Fen, ο οποίος το χωρίζει από το βουνό Ba. Οι αρχαίες γραφικές οικίες έχουν σωθεί και ως επί το πλείστον διατηρούνται σε καλή κατάσταση, κάτι που είναι αρκετά σπάνιο. Κτίσθηκαν κατά τις δυναστείες των Ming και Qing (περίπου από 16o-19o αιώνα μ.Χ.) και αποτελούν σημαντικές μαρτυρίες για την έρευνα διαφόρων περιόδων της κινεζικής ιστορίας.
Οι οικίες αυτές, εκ των οποίων σήμερα σώζονται 40, είχαν κτιστεί κατά την κυριαρχία του αυτοκράτορα Chongzhen, την περίοδο της δυναστείας των Ming (1368-1644 μ.Χ.). Η χρονική περίοδος κατασκευής τους εκτείνεται σε διάστημα τετρακοσίων ετών, με το πρώτο κτίσμα να χρονολογείται το 1593 και το τελευταίο κατά την περίοδο της Δημοκρατίας της Κίνας (1912-1949 μ.Χ.). Το οικοδομικό αυτό σύμπλεγμα μπορεί να χωριστεί σε τέσσερα τμήματα: το νότιο πεδίο, το μέσο, το νότιο και το βορειοδυτικό. Το κύριο τμήμα του βόρειου τμήματος αποτελείται από οικίες κατασκευασμένες κατά την δυναστεία των Ming, το μέσο τμήμα από κτίσματα της πρώιμης και μέσης εποχής της δυναστείας των Qing, το νότιο τμήμα από κτίσματα κυρίως της κυριαρχίας των αυτοκρατόρων Daoguang και Xiangfen επί της δυναστείας των Qing και τέλος το βορειοδυτικό τμήμα αποτελείται από κτίσματα της περιόδου των αυτοκρατόρων Qianlong και Jiaqing. Τα ιδιωτικά κτίσματα χαρακτηρίζονταν από τα γνωρίσματα της μνημειώδους κινεζικής αρχιτεκτονικής και από απλή διακόσμηση. Κάποια από τα κτίσματα συνδέονταν μεταξύ τους, ενώ είναι φανερό ότι η διακόσμηση των οικιών ποίκιλε.
Εκτός από τις 40 ιδιωτικές οικίες, έχουν διασωθεί και τρεις ναοί διαφορετικών περιόδων: ο ναός Sanyi, κτισμένος το 22ο έτος της κυριαρχίας του αυτοκράτορα Zhizheng, της δυναστείας των Yuan και άλλοι δύο ναοί επί της δυναστείας των Ming. Η πλειοψηφία των κτισμάτων έχει οικοδομηθεί βάσει της παραδοσιακής, ιστορικής, κινεζικής τεχνικής Siheyuan. Οι οικίες της δυναστείας των Ming βρίσκονται στην πύλη του χωριού και οι περισσότερες είναι πιο χαμηλές από τις υπόλοιπες οικείες του χωριού, με αετωματική οροφή με κεράμους. Τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί φαίνονται ογκώδη και τα γείσα και το ανώφλι είναι επιχρωματισμένα. Η διακόσμηση των ξύλινων τμημάτων είναι μικρότερη σε έκταση και απλή. Οι αυλές των οικιών εκτός από ευρύχωρες θεωρούνται καλά δομημένες και καλόγουστες. Οι οικίες της πρώιμης και μέσης περιόδου της δυναστείας των Qing (17ος-18ος αιώνας) έχουν έναν μεσαίο προθάλαμο, που διαχωρίζει το μπροστινό και πίσω τμήμα της οικίας. Η κυρίως αυλή είναι μακριά και στενή, ενώ η μικρή αυλή έχει βαθύτερη δομή. Σε αντίθεση, οι παλαιότερες οικίες της δυναστείας των Ming είναι ψηλότερες και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν πιο προσεγμένα. Οι σκεπές είναι ανηφορικές, πολλές φορές αετωματικές. Η μεσαία αίθουσα τονίζεται και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως χώρος μετακίνησης από την κύρια στην πίσω αυλή. Η βόρεια αίθουσα αποτελείται από υπερώο, με δύο ή τρία τμήματα.
Κατά την ύστερη περίοδο της δυναστείας των Qing (19ος- αρχές 20ου αιώνα), η δομή των οικιών γίνεται πιο σύνθετη. Η είσοδος σχεδιάζεται πιο ελεύθερα, τα υλικά που επιλέγονται είναι πιο υψηλής ποιότητας, η βόρεια αίθουσα έχει δύο υπερώα με βεράντα, οι σκάλες διακοσμούνται με κιγκλιδώματα. Οι πτέρυγες των δωματίων αποτελούνται από τρία τμήματα, χωρισμένα σε δύο δωμάτια. Ολόκληρη η οροφή είναι καλυμμένη με σωληνοειδούς μορφής πλάκες και υπάρχει στόμιο στο αέτωμα, για την πτώση του νερού.
Ένα μοναδικό χαρακτηριστικό των οικιών της δυναστείας των Ming και Qing, είναι ότι οι λεγόμενες αίθουσες/προθάλαμοι δεν χρησιμοποιούνταν για να ζήσουν οι κάτοικοι, αλλά για την πραγματοποίηση λατρευτικών τελετουργιών και για την αποθήκευση προϊόντων. Ακόμα, χρησιμοποιούνταν ως χώροι προσέλευσης επισκεπτών σε γάμους και κηδείες.
Όσον αφορά τη διακόσμηση των κτισμάτων, αυτή χαρακτηρίζεται κυρίως από τη διακόσμηση των αετωμάτων με μοτίβα όπως ανθέμια και αγκύλες. Τα χρώματα που κυριαρχούν στην διακόσμηση της δυναστείας των Ming είναι το γκρι, το λευκό, το κυανό, το κίτρινο, για διακοσμητικά σχέδια όπως πουλιά, χρυσάνθεμα, ανθέμια, διπλούς λωτούς, καβούκι χελώνας κ.α. Κατά τη δυναστεία των Qing, η τέχνη των ξυλόγλυπτων έφτασε σε πολύ υψηλό επίπεδο, για την προβολή των ιδεών του κινεζικού κομφουκιανισμού και συμβόλων της τύχης. Εξίσου σημαντική τεχνική διακόσμησης είναι η διακόσμηση σε λίθο. Επί της δυναστείας των Ming, η διακόσμηση αυτή ήταν αμελητέα και μη δημοφιλής, ενώ επί της δυναστείας των Qing, εξαπλώθηκε και έγινε δημοφιλής.
EΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ancient Residences in Shanxi and Shaanxi Provinces, Unesco WHC, διαθέσιμο εδώ
- History of Shanxi, Britannica, διαθέσιμο εδώ
