Του Γιώργου Πασσά,
Ο θρύλος λέει, πως, εάν περπατήσεις στο φρεσκοποτισμένο χορτάρι του Wembley, όταν στο γήπεδο δεν θα υπάρχει καμία άλλη ψυχή, θα μπορέσεις να ακούσεις καθαρά τις ιαχές του κόσμου από το έπος του ’66 να ταξιδεύουν ακόμη στον λονδρέζικο αέρα. Από τότε, παίκτες και διοργανώσεις ήρθαν και έφυγαν, πολλά παιχνίδια κερδήθηκαν και χάθηκαν, τα 10 χρόνια έγιναν 30, 40, 50, μα φέτος, επιτέλους, ίσως να είναι αλλιώς.
Σε κάθε διοργάνωση, Euro ή Παγκοσμίου Κυπέλλου, κάθε οπαδός της Αγγλίας έχει την ίδια, βαθιά ριζωμένη ελπίδα: «αυτή τη φορά θα το σηκώσουμε». Ανεξαρτήτως, μάλιστα, της ποιότητας των παικτών. Είτε κατεβαίνουν με Robert Green κάτω απ’ τα δοκάρια και Keith Curle – David Unsworth ως «απροσπέλαστες» συμπληγάδες πέτρες στην καρδιά της άμυνας (οι τρεις αυτοί παίκτες πιθανώς να κερδίζουν επάξια τον χαρακτηρισμό των χειρότερων παικτών που έπαιξαν ποτέ με το εθνόσημο), είτε άλλοτε με παικταράδες που κεντάνε στο γρασίδι, όπως οι David Beckham, Frank Lampard και Steven Gerrard, τα τρία λιοντάρια πνευματικά πάνε πάντοτε για τον τίτλο. Και αυτό ενώ έχουν καταφέρει να φτάσουν μόνο πεντάκις στην τετράδα των ημιτελικών και μονάχα μια φορά να φύγουν με το πολυπόθητο τρόπαιο. Για την αδιάκοπη πίστη στην κυριαρχία, κάποιοι κακοπροαίρετοι θα έλεγαν, πως αιτία είναι η υπέρμετρη αλαζονεία, το οποίο θεωρούν χαρακτηριστικό ιδίωμα των Εγγλέζων, πόσω δε μάλλον στο ποδόσφαιρο. Και, στην τελική, ποιοι είναι οι Εγγλέζοι που αυτοανακηρύσσονται δημιουργοί, εφευρέτες του ποδοσφαίρου;
Πολύ παλιά, όταν η Γερμανία δεν ήταν καν κράτος, o Γκράχαμ Μπελ και ο Τόμας Έντισον δεν ήταν ακόμη διάσημοι εφευρέτες και η δεύτερη βιομηχανική επανάσταση μόλις που ξεκινούσε, οι Εγγλέζοι έθεταν τα θεμέλια για τη διαμόρφωση του δημοφιλέστερου αθλήματος του κόσμου, του ποδοσφαίρου, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, 150 χρόνια μετά. Από το 1855 ξεκινούν να ιδρύονται οι πρώτες ποδοσφαιρικές ομάδες, ενώ το 1863 θεσμοθετούνται επισήμως οι κανόνες του “football” και ιδρύεται για πρώτη φορά μία εθνική ποδοσφαιρική ομοσπονδία. Στα επόμενα χρόνια, θα ξεκινήσει η διοργάνωση του αγγλικού πρωταθλήματος, καθώς και του F.A. Cup, με τον κόσμο να συνωστίζεται σε πρωτοφανείς αριθμούς, για να παρακολουθήσει τα παιχνίδια, φτάνοντας μέχρι και τις 37.000 (τελικός F.A. Cup 1894, Notts County εναντίον Bolton Wanderers).
Με το σπορ να απογειώνεται μέσω της συμμετοχής των κατώτερων και μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων, όπως και λόγω της εκβιομηχάνισης και της διευκόλυνσης των μετακινήσεων, ξεκινούν σταδιακά οι μεταγραφές παικτών, τα διεθνή παιχνίδια και η διαμόρφωση εθνικών ομάδων. Η Αγγλία, που δείχνει στην υφήλιο πώς να παίζει το παιχνίδι, γίνεται αφετηρία για τη ραγδαία διάδοση του «μπαλέτου των μαζών», όπως το έχει χαρακτηρίσει ο Shostakovich, το οποίο τρυπώνει σε κάθε γειτονιά και σε κάθε σπίτι, προσελκύοντας ολοένα και περισσότερο κόσμο.
Πέραν όμως από τα γεγονότα, που δικαιολογούν ιστορικά τον χαρακτηρισμό των Εγγλέζων ως εφευρετών και της Αγγλίας ως «σπιτιού» του ποδοσφαίρου, υπάρχει και η συναισθηματική πτυχή: η ψυχική σύνδεση του λαού με τη στρογγυλή θεά. Από το 1860 μέχρι σήμερα, οι Εγγλέζοι διαρκώς αποτελούν τον πλέον παθιασμένο με το άθλημα, τον πλέον ποδοσφαιρικό λαό. Ακατάπαυστη υποστήριξη προς παίκτες, συλλόγους και εθνική, γήπεδα κατάμεστα με κάθε λογής ανθρώπους, των οποίων οι χιλιάδες ιστορίες, γηπεδικές και μη, συνθέτουν το τόσο πολύχρωμο και γοητευτικό ποδοσφαιρικό μωσαϊκό του νησιού.
Γενιές και γενιές Άγγλων γαλουχούνται, μέσω της ποδοσφαιρικής κουλτούρας, με το πιο αγαθό και ειλικρινές τρίπτυχο: αγάπη (για τους παίκτες, τη φανέλα, τον κόσμο, το άθλημα), πίστη (στον σύλλογο και τα χρώματά του, τα οποία ο οπαδός δεν θα απαρνηθεί ποτέ, όσα στραπάτσα και αν βιώσει) και μία αξιοθαύμαστη ξεροκεφαλιά (όσο outsider και να θεωρείσαι, ποτέ δεν το βάζεις κάτω και ας κυνηγάς το θαύμα).
Σε επίπεδο εθνικών ομάδων, όμως, η Αγγλία δυσκολεύεται να ανταπεξέλθει στον ανταγωνισμό. Πιθανώς η αγαθή επιμονή στον παραδοσιακό τρόπο παιχνιδιού και το συναισθηματικό δόγμα «την Εθνική Αγγλίας προπονούν μόνο Εγγλέζοι» να την άφησε πίσω συγκριτικά με τους ρυθμούς εξέλιξης του αθλήματος, με αποτέλεσμα, ενώ οι ομάδες της διαπρέπουν διαχρονικά σε διασυλλογικό επίπεδο και παρ’ ότι έχει το πλέον εντυπωσιακό και ανταγωνιστικό πρωτάθλημα, να στραβοπατάει συχνά στις τελικές φάσεις των Πανευρωπαϊκών και Παγκοσμίων Κυπέλλων. Ο χαρακτηρισμός, όμως, των οπαδών της Αγγλίας ως αλαζόνων δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με την πραγματικότητα και αυτό γιατί το επαναλαμβανόμενο «φέτος είναι η χρονιά μας» δεν πηγάζει από κάποιου είδους έπαρση, αλλά αποκλειστικά από μία περήφανη αδιαφορία για τα προγνωστικά, μία απόλυτη απάθεια για το ότι η Αγγλία θεωρείται από πολλούς στις διοργανώσεις ως ο γραφικός επισκέπτης, που όλοι συμπαθούν, μα κανείς δεν φοβάται. Από μια περιφρόνηση της περιφρόνησης, σε πείσμα όλων, και σε καμία περίπτωση λόγω μίας αντίληψης, πως οι λοιπές εθνικές ομάδες είναι υποδεέστερες, με τους Εγγλέζους οπαδούς να εστιάζουν σε αυτό που πραγματικά μετρά: τη ρομαντική σύνδεση με την ομάδα τους.
Για τις πορείες της Εθνικής Αγγλίας και τον αγγλικό ποδοσφαιρικό έρωτα έχουν γραφτεί πολλά τραγούδια. Προσωπικό αγαπημένο, όμως, δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από το “Three Lions” των Lightning Seeds, στο οποίο αποτυπώνεται στιχουργικά όλο το συναισθηματικό φορτίο και συνάμα το μεγαλείο των οπαδών της Εθνικής Αγγλίας:
“They just know, they’re so sure
That England’s gonna throw it away
Gonna blow it away
But I know they can play
‘Cause I remember
Three Lions on a shirt
Jules Rimet still gleaming
Thirty years of hurt
Never stopped me dreaming
So many jokes, so many sneers
But all those oh-so-nears
Wear you down, through the years
[…]
It’s coming home
It’s coming home
It’s coming
Football’s coming home”.
Αυτές οι ιστορίες των “oh-so-nears”, των “sneers” και των “years of hurt” ζουν και αναπνέουν ακόμη, σαν αναπόσπαστο μέρος του dna της ομάδας. Πέραν από κοσμοϊστορικές αδικίες, όπως το «χέρι του θεού» του Μαραντόνα και το γκολ του Lampard κόντρα στη Γερμανία (Παγκόσμιο Κύπελλο 2012, Νότιος Αφρική), όταν η μπάλα πέρασε ένα μέτρο τη γραμμή και δεν μέτρησε ποτέ, η Αγγλία στοιχειώνεται και από άλλες παραδόσεις, όπως την αδυναμία της να επικρατήσει στη διαδικασία των πέναλτι (δεκάδες αποκλεισμοί, ενώ ο πλέον χαρακτηριστικός ήταν απέναντι στη Γερμανία στο Euro του ‘96, όταν το μοιραίο πέναλτι έχασε ο Gareth Southgate, νυν προπονητής της Εθνικής Αγγλίας. Το χαμένο πέναλτι έγινε τόσο διάσημο, που ο Southgate πρωταγωνίστησε σε διαφήμιση της Pizza Hut, με το χαρακτηριστικό σλόγκαν “Don’t Miss It”, στην οποία εμφανίζεται φορώντας χάρτινη σακούλα στο κεφάλι, ώστε να κρύβει το πρόσωπό του).
Παρ’ όλα τα στραβοπατήματα, όμως, τους αποκλεισμούς και τις απογοητεύσεις, οι Άγγλοι οπαδοί εξακολουθούν να ακολουθούν την ομάδα τους σε κάθε γωνιά του κόσμου, όντας κάθε φορά και πιο παθιασμένοι, πιο σίγουροι για αυτήν, μα κυρίως πιο ερωτευμένοι μαζί της, σαν τον έρωτα ενός παντρεμένου ζευγαριού που παρά τα πολλά χρόνια που περνούν ποτέ δεν σβήνει, μα, αντιθέτως, παλιώνει γλυκά σαν το καλό κρασί, δίχως να φθείρεται από τις δυσκολίες, αλλά γενόμενος ολοένα και πιο φλογερός, πιο δυνατός από ποτέ. Με αυτόν τον τρόπο, οι Εγγλέζοι είναι αυτοί που μας διδάσκουν το πραγματικό νόημα του ποδοσφαίρου, μας δείχνουν τη μορφή και την υπόσταση που αποκτά η ατόφια, ειλικρινής αγάπη προς την ομάδα, όχι επειδή αυτή είναι η καλύτερη ομάδα όλων των εποχών, αλλά επειδή είναι η «δική μας ομάδα», στο πλάι της οποίας μεγάλωσε ο παππούς και ο πατέρας μας, την οποία ζούμε τώρα εμείς και την οποία θα αγαπήσουν τα παιδιά και τα εγγόνια μας.
Την Κυριακή (13/06), η Αγγλία ξεκινάει το ταξίδι της στο Euro 2020, αντιμετωπίζοντας στο πρώτο παιχνίδι τους Κροάτες, οι οποίοι την απέκλεισαν στον ημιτελικό του τελευταίου Παγκοσμίου Κυπέλλου. Για να φτάσει στην κατάκτηση θα χρειαστεί να αναμετρηθεί με υπερδυνάμεις, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία. Η ομαδάρα του Southgate, όμως, δεν φοβάται κανέναν και τίποτα. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε, με ηγέτη τον πρώτο σε γκολ και ασίστ στην Πρέμιερ Λιγκ, Harry Kane, και με παικταράδες όπως οι Henderson και Rashford; Στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ρωσίας, το καλοκαίρι του 2018, τα τρία λιοντάρια έφτασαν για μία ακόμη φορά στα ημιτελικά, δίχως να καταφέρουν να κατακτήσουν το τρόπαιο. Φέτος, όμως, όλα έχουν μια αύρα διαφορετική. Ακόμη και αν η αίσθησή μας αυτή οφείλεται στον αθεράπευτο ρομαντισμό μας. 55 χρόνια είναι πολλά. Έχει έρθει πια η στιγμή να λάβουν τέλος. Και με τον τελικό να διεξάγεται στο Wembley, ελπίζουμε περισσότερο από ποτέ πως, όταν ηχήσει το τριπλό σφύριγμα της λήξης, δεν θα χρειάζεται να αναπολήσουμε τις ζητωκραυγές του ’66 πια, αλλά, τώρα που μετά από έναν χρόνο επιστρέφει και ο κόσμος στην κερκίδα, θα μπορέσουμε να ακούσουμε, επιτέλους, αυτό που τόσο καρτερικά περιμένουμε: “it’s coming home”.
Ακόμα και αν δεν σηκώσουμε το τρόπαιο, όμως, μικρή σημασία έχει. Γιατί η καρδιά του ποδοσφαίρου, η σπουδαιότητα και η διαρκής συνέχεια μίας τόσο ειλικρινούς και ρομαντικής σχέσης αλληλεξάρτησης κόσμου – ομάδας, χτυπούσε, χτυπάει και πάντα θα χτυπάει στο νησί. Πιο δυνατά από οπουδήποτε αλλού. Γιατί από εκεί, από το σπίτι του, το ποδόσφαιρο δεν έφυγε ποτέ.
