Του Μιχάλη Σταματόπουλου,
Μετά τις εκλογές του 1963 και τη νίκη της Ένωσης Κέντρου, ο φόβος των παρακρατικών οργανώσεων έγινε εντονότερος, καθώς ο Γεώργιος Παπανδρέου αν και αντιπαθούσε τον κομμουνισμό, θεωρούσε πως οι διώξεις δεν τον αποδυνάμωναν, αλλά ενίσχυαν τη θέση του. Έτσι δημιουργήθηκε πανικός στην εστία των πραξικοπηματιών, καθώς φοβόντουσαν πως στην πορεία η Ένωση Κέντρου θα συνεργαζόταν με την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά και πως οι θέσεις της ήταν φιλοκομμουνιστικές, καθώς είχαν ορισμένες αντί-αμερικανικές απόψεις και ήταν διατεθειμένες να δημιουργήσουν συνθήκες φιλίας και συνεργασίας με χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας.
Αποκορύφωμα του πολιτικού παρασκηνίου όλης της εποχής θεωρείται η Αποστασία του 1965, λόγω της παραιτήσεως του Γεωργίου Παπανδρέου και τη διαταγή του Βασιλιά, ώστε να υπηρετούν υπηρεσιακοί πρωθυπουργοί μέσα από την Ένωση Κέντρου, λόγω του σκανδάλου της Υποθέσεως Ασπίδα.
Το Σχέδιο Περικλής όπως είχε κατατεθεί στη Βουλή, αποτελούνταν από ένα κράμα που περιελάμβανε τις Ένοπλες Δυνάμεις, τη Χωροφυλακή, την Εκκλησία και παρακρατικές ομάδες που δρούσαν την εποχή εκείνη. Ο αντικειμενικός στόχος του ήταν η μείωση των εκλογικών ποσοστών της αριστεράς κάτω από το 20%. Βέβαια, εφαρμογή αυτού του σχεδίου θα επηρέαζε και την Ένωση Κέντρου.
Τα άτομα που εμπλέκονταν με το Σχέδιο Περικλής σύμφωνα με το Γεώργιο Παπανδρέου ήταν ο στρατηγός εν αποστρατεία Γωγούσης διευθυντής της υπηρεσίας πληροφοριών του γραφείου του πρωθυπουργού Καραμανλή, ο στρατηγός Βαρδουλάκης αρχηγός της Χωροφυλακής, ο στρατηγός Αλέξανδρος Νάτσινας αρχηγός της ΚΥΠ και ο συνταγματάρχης της ΚΥΠ Γεώργιος Παπαδόπουλος. Μόνο δύο ενοχοποιήθηκαν, οι στρατηγοί Αλέξανδρος Νάτσινας και Γωγούσης. Για πολλούς πάλι το Σχέδιο Περικλής ήταν μια συνωμοτική δραστηριότητα του ΙΔΕΑ. Το Σχέδιο Περικλής προσπάθησε να επηρεάσει τις εκλογές της 29ης Οκτωβρίου 1961 με τις ίδιες μεθόδους που δρούσε ο ΙΔΕΑ τη διετία 1947-1949. Ουσιαστικά το κίνητρο και στις δύο περιόδους ήταν η ελαχιστοποίηση του «κομμουνιστικού κινδύνου». Για να καρποφορήσει το σχέδιο αυτό, υπήρξε συνεχής αντικομμουνιστική προπαγάνδα και αθέμιτες τακτικές στον πληθυσμό.
Μετά τις διαστάσεις που έλαβε το θέμα, ο πρωθυπουργός Παπανδρέου θέλησε να τιμωρήσει του υπαίτιους και να εκδημοκρατίσει τις ένοπλες δυνάμεις από τις συνωμοτικές ομάδες και τα ακραία στοιχεία. Έτσι, η Δεξιά κατηγορεί την Ένωση Κέντρου πως διεισδύει μέσα στις ένοπλες δυνάμεις και θέλει να τις κάνει υποχείριό της μέσω της Οργάνωσης ΑΣΠΙΔΑ (Αξιωματικοί Σώσατε Πατρίδα Ιδανικά Δημοκρατία Αξιοκρατία), με αποτέλεσμα οι πρώτοι έξι μήνες του 1965 πραγματικά να «μυρίζουν μπαρούτι» και πολιτική αστάθεια.
Η οργάνωση ΑΣΠΙΔΑ υποτίθεται πως σχηματίστηκε από αξιωματικούς της τάξης του 1953 και απόφοιτους των δύο επόμενων και προηγούμενων τάξεων της Σχολής Ευελπίδων. Λέγεται πως ανακαλύφθηκε στην Κύπρο από το Γεώργιο Γρίβα που ανέφερε την ύπαρξή της στο Βασιλιά και συμμετείχαν αξιωματικοί της Ελληνικής Εκστρατευτικής Δύναμης σε αυτήν. Ο σκοπός της οργάνωσης αυτής ήταν η υποστήριξη του Μακάριου και η άσκηση βέτο σε λύση του ΝΑΤΟ σε σχέση με το Κυπριακό Ζήτημα. Υπήρξε αρνητικός αντίκτυπος στην Κύπρο και στην Ελλάδα ήδη μιλούσαν για κομμουνιστικό «δάκτυλο» στις ένοπλες δυνάμεις, με το συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο να υποστηρίζει πως η μονάδα του πυροβολικού που διοικούσε στον Έβρο, δέχθηκε «κομμουνιστικό σαμποτάζ». Οι φήμες διαδέχθηκαν η μία την άλλη με αποτέλεσμα να σκεπαστεί το Σχέδιο Περικλής και το όνομα του Ανδρέα Παπανδρέου να έχει συνδεθεί με ένα πολύ σοβαρό κυβερνητικό ζήτημα.
Σχετικά με τη δίκη που ακολούθησε, 29 αξιωματικοί της ΚΥΠ κατηγορήθηκαν, διότι ήταν αυτοί που είχαν αντικαταστήσει άλλους αξιωματικούς που δεν είχαν κερδίσει την εμπιστοσύνη του Ανδρέα Παπανδρέου και είχαν τοποθετηθεί σε νευραλγικές θέσεις των υπηρεσιών πληροφοριών. Γενικότερα, η όλη μορφή της ΑΣΠΙΔΑ έμοιαζε πάρα πολύ με την οργάνωση του ΙΔΕΑ. Η δικαστική διαμάχη μπήκε στην τροχιά του στρατοδικείου, καθώς η υπόθεση σχετιζόταν με αξιωματικούς που δρούσαν κατ’ εντολή πολιτικών προσώπων. Η δίκη εν ολίγοις θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παρωδία, καθώς υπήρχαν ελλείψεις, συνεχείς διακοπές μαρτύρων υπεράσπισης και καθώς υπήρχε η λογική του υποκειμενικού συμπεράσματος και όχι της απόδειξης και του τεκμηρίου όπως σε μια κανονική δίκη. Οι δυνάμεις του Κέντρου υποστήριζαν πως όλα ήταν ψέματα, καθώς όλη αυτή η υπόθεση είχε αρνητικά αποτελέσματα τόσο στις ένοπλες δυνάμεις όσο και στην πολιτική ζωή του τόπου, καθώς σε μια δύσκολη εποχή για την Ελλάδα είχε πληγεί η αξιοπιστία των ενόπλων δυνάμεων όσο και του πολιτικού κόσμου συνάμα.
Σύμφωνα με μελέτες που έγιναν, οι γνώμες ήταν πολλές για το τι είχε γίνει, π.χ. ο βουλευτής του Κέντρου Χάρης Ρέντης (αποστάτης του 1965) υποστήριξε πως δεν υπήρχε η ΑΣΠΙΔΑ, ενώ ο στρατηγός Γεώργιος Ιορδανίδης θεωρεί πως την ΑΣΠΙΔΑ κατασκεύασαν αξιωματικοί που απομακρύνθηκαν από τις θέσεις τους στην ΚΥΠ μετά τον ερχομό της Ένωσης Κέντρου στην εξουσία. Η άποψη πως η ΑΣΠΙΔΑ ήταν μια σκευωρία στηρίζεται στη λογική πως οι βασικοί μάρτυρες κατηγορίας απορροφήθηκαν σε θέσεις του απριλιανού καθεστώτος, οι αξιωματικοί που κατηγορήθηκαν ως αριστεροί και συνωμότες αποφυλακίστηκαν από το Γεώργιο Παπαδόπουλο και ο Ανδρέας Παπανδρέου αν και βασικός ύποπτος στην υπόθεση δε δικάστηκε ποτέ.
Εν κατακλείδι, το Σχέδιο Περικλής και η Υπόθεση Ασπίδα μαζί με τη δολοφονία του Γρηγόριου Λαμπράκη κλόνισαν σθεναρά τη ψυχροπολεμική Ελλάδα. Και οι τρεις υποθέσεις σχετίζονται με την ύπαρξη παρακρατικών ομάδων εντός του πολιτικού συστήματος και των ενόπλων δυνάμεων. Αυτά τα γεγονότα αποτελούν τον ερχομό του Πραξικοπήματος του 1967 και την κατάλυση της Δημοκρατίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Νικόλαος Α. Σταύρου, Συμμαχική πολιτική και στρατιωτικές επεμβάσεις–Ο πολιτικός ρόλος των Ελλήνων στρατιωτών, Εκδόσεις Παπαζήσης 1990
- Αλέξης Παπαχελάς, Ο Βιασμός της ελληνικής δημοκρατίας, ο αμερικανικός παράγων 1946-1947, Εκδόσεις Εστία 1998
- Εφημερίδα Μακεδονία 24/04/1967 αριθμός φύλου 17.819
