Του Κωνσταντίνου Λίκα,
Η Ευρωπαϊκή οικονομία πλήττεται σθεναρά από το δεύτερο κύμα της πανδημίας του κορωνοϊού. Πολλές χώρες στην Ευρώπη, όπως η Γερμανία, η Ελλάδα και η Ιταλία, βρίσκονται σε καταστάσεις εκτάκτου υγειονομικής ανάγκης -με τα υγειονομικά συστήματα στα όρια, όπως στην Βόρεια Ελλάδα- και ως εκ τούτου τα απαγορευτικά σε αυτές τις περιοχές επεκτάθηκαν. Και με αυτά, το PEPP.
To PEPP (Pandemic Emergency Purchase Programme), ύψους €1,35 τρισεκατομμυρίων, ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2020, όταν η πανδημία του κορωνοϊού επεκτάθηκε και στην Ευρώπη για πρώτη φορά και έγινε ξεκάθαρο το γεγονός ότι η γηραιά ήπειρος θα όδευε σε μία νέα οικονομική κρίση.
Για καλή μας τύχη, συμπεριλήφθηκαν και τα ομόλογα ελληνικού δημοσίου στο πρόγραμμα αγοράς της ΕΚΤ. Αποτέλεσμα ήταν τα επιτόκια των ομολόγων των χωρών της Νοτίου Ευρώπης να βρίσκονται σε πτωτική πορεία. Τα δεκαετή ομόλογα ελληνικού και ιταλικού δημοσίου πλέον έχουν κάτω του 1% εδώ και καιρό, τα δε πορτογαλικά πέτυχαν αρνητικά επιτόκια για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο.
Πλέον, με το δεύτερο κύμα της πανδημίας, το PEPP επεκτείνεται κατά €500 δις στα €1,85 τρισεκατομμύρια μέχρι τον Μάρτιο 2022, με επανεπένδυση των αγορασθέντων μέσων εν έτει 2023.
Η αιτιολογία είναι τόσο η ύφεση όσο και τον «απογοητευτικά χαμηλό» κατά την Christine Lagarde στην Ευρωζώνη. Οι αποπληθωριστικές τάσεις (που στην Ελλάδα επι παραδείγματι υπερέβησαν το -2%) θα κρατήσουν τον πληθωρισμό μακριά από τον στόχο του 2% της ΕΚΤ. Αυτό σημαίνει ότι, προκειμένου να τονωθεί η οικονομία και να αποφευχθεί ένας επικίνδυνος για την οικονομία αποπληθωριστικός κύκλος, θα πρέπει ή να πέσουν τα επιτόκια (που για την ΕΚΤ θα σήμαινε αρνητικά επιτόκια, εφόσον βρίσκονται ήδη κοντά στο 0%) ή να επεκταθεί το QE. Όπερ και εγένετο.
Η επέκταση του PEPP σαφώς και δεν μένει χωρίς κριτική -κυρίως από Βορειοευρωπαίους οικονομολόγους. Ο πρώην πρόεδρος του Ifo Institut, Hans-Werner Sinn, θεωρεί ότι η ΕΚΤ μπήκε σε παγίδα ρευστότητας και προειδοποιεί ότι, επειδή το χρήμα βάσης της ΕΕ δεν έχει μπει ακόμα σε κυκλοφορία (δηλαδή να μετατραπεί από Μ0 σε Μ1), όταν μπει θα αυξηθεί ο πληθωρισμός βίαια, με αποτέλεσμα την επιλογή μεταξύ Σκύλας και Χάρυβδης λόγω παγίδας ρευστότητας -δηλαδή θεωρεί ότι η ΕΚΤ κινδυνεύει να βρεθεί σε θέση να καταστεί ανίκανη η νομισματική πολιτική.
Παρόλο που οι απόψεις διίστανται, το εάν θα αποδειχτεί παγίδα ρευστότητας ή όχι, μένει να φανεί. Προς το παρόν, οι αγορές -και οι εμπορικές οδοί- εναποθέτουν τις ελπίδες για το εμβόλιο. Αυτή η ανασφάλεια, όπως και η ανατίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου και του γιεν δεν θα ωθήσει την ΕΚΤ σε περιορισμό του PEPP για καιρό ακόμα. Η εναλλακτική είναι τα αρνητικά επιτόκια ή η εγκατάλειψη του αγώνα -με δραματικές συνέπειες σε όλη την Ευρώπη, κυρίως στον Νότο, αλλά πλέον και στον Βορρά.
Αναφορές
- Martin Arnold, ECB launches fresh stimulus to support Covid-hit eurozone economy, Financial Times. Διαθέσιμο εδώ.
- Clemens Schömann-Finck, „Hans-Werner Sinn warnt: Inflationsblase bläht sich auf – wehe uns, wenn sie platzt“, focus.de. Διαθέσιμο εδώ.
