Του Πέτρου-Ορέστη Κατσούλα,
Κοσμημένο με περίτεχνα κτήρια και μνημεία, άμεσα συνδεδεμένα με την πολυκύμαντη ιστορία του, τα περισσότερα από τα οποία αποτελούν αρχιτεκτονικούς θησαυρούς, το Παρίσι, η Πόλη του Φωτός, καθηλώνει με την πρώτη σύντομη ξενάγηση και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Η πρωτεύουσα του σύγχρονου γαλλικού κράτους ξεκίνησε την πορεία της στον χρόνο από ένα μικρό χωριό των Παρίσιων, Γαλατών ψαράδων, στη νησίδα Ills de la Citè (Νήσος του Άστεως), που κατακτήθηκε το 55 π.Χ. από τις ρωμαϊκές λεγεώνες, για να καταλήξει μια ευρωπαϊκή μητρόπολη οικουμενικής εμβέλειας, διαγράφοντας μια ιστορική πορεία καθοριστική, όχι μόνο για τον λαό της Γαλλίας, αλλά και για την εξέλιξη του σύγχρονου κόσμου. Από θρησκευτικό κέντρο του Μεσαίωνα, η γαλλική πρωτεύουσα εξελίχθηκε σε κοιτίδα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, έδρα της ισχυρότερης απολυταρχίας στον κόσμο, κέντρο της απαστράπτουσας χλιδής και του ροκοκό, σύμβολο της Επανάστασης, που σάρωσε τον παλαιό κόσμο, γενέτειρα της Belle Ѐpoque, που δημιούργησε η Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία, κέντρο της ευρωπαϊκής και παγκόσμιας διανόησης, μητρόπολη του κοσμοπολιτισμού και λίκνο της σύγχρονης αστικής δημοκρατίας.
Ένα από τα πλέον εμβληματικά κτήρια του Παρισιού, με σημαντικό ιστορικό αποτύπωμα στην ιστορία του, αποτελεί το Παλαί Ρουαγιάλ (Palais Royal), στη συνοικία του Κεραμεικού, στο 1ο διοικητικό διαμέρισμα. Γνωστό αρχικά ως Παλάτι των Καρδιναλίων, αποτέλεσε προσωπική κατοικία του Καρδινάλιου Ρισελιέ (Armand Jean du Plessis, Cardinal-duc de Richelieu et de Fronsac, 1585-1642), για τον οποίο κατασκευάστηκε από τον αρχιτέκτονα Ζακ Λεμερσιέ (Jacques Lemercier, 1585-1654), αλλά, μετά τον θάνατο του Καρδινάλιου, το παλάτι περιήλθε στην ιδιοκτησία του Στέμματος και απέκτησε το νέο όνομα “Palais Royal”.
Μετά τον θάνατο του Βασιλιά Λουδοβίκου ΙΓ΄ (Louis XIII, 1601-1643), το παλάτι αποτέλεσε κατοικία της συζύγου του, Βασιλομήτορος Άννας της Αυστριακής, και των ανήλικων γιων της, Λουδοβίκου ΙΔ΄ (Louis XIV, 1638-1715) και Φίλιππου Α΄ της Ορλεάνης (Louis Philippe I, Duke d’Orléans, 1661-1701). Ωστόσο, ο διάδοχος, μετά την Εξέγερση της Σφενδόνης (1649), αποφάσισε να εγκαταλείψει το Παλάτι, το οποίο παραχωρήθηκε στον αδελφό του, Φίλιππο, και στον οίκο της Ορλεάνης. Κατ’ εντολή της συζύγου του Φιλίππου Α΄, Εριέτας Στιούαρτ, στο μέγαρο διαμορφώθηκαν κήποι, που θεωρούνταν από τους ωραιότερους στο Παρίσι.
Κατά την περίοδο της Αντιβασιλείας του Δούκα Φιλίππου του Β΄ της Ορλεάνης (1715-1793), το Palais Royal αναδείχθηκε σε κέντρο ισχύος του Οίκου των Βουρβόνων και γνώρισε ημέρες δόξας. Πολυτελή δείπνα, χοροεσπερίδες, βραδιές όπερας, λάμβαναν χώρα καθημερινά στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα του ανακτόρου, μέσα στο κλίμα χλιδής και ευδαιμονίας της βασιλικής εξουσίας και της γαλλικής αριστοκρατίας. Ο Λουδοβίκος Φίλιππος Β΄ της Ορλεάνης προχώρησε, μεταξύ των ετών 1781 και 1784, σε επεκτάσεις και ανακατασκευές του ανακτορικού συγκροτήματος και των κήπων του, αλλά και εμπορευματική αξιοποίησή του, με την παραχώρηση του περιβάλλοντος χώρου του σε λιανοπωλητές και τεχνίτες, ενώ, το 1784, οι κήποι και οι περιβάλλουσες κατασκευές του παλατιού ως χώρος ψυχαγωγίας για το κοινό. Τμήματα του ανακτόρου μετατράπηκαν σε εμπορικές στοές και καταστήματα, που, σταδιακά, αποτέλεσαν το κέντρο της παρισινής κοινωνικής, οικονομικής και κοινωνικής ζωής του 18ου αιώνα. Μεταξύ αυτών και η περίφημη Gallerie de Bois, που λειτούργησε το 1786, σχεδιασμένη και διακοσμημένη σε οριενταλιστικό στυλ. Οι στοές του Palais Royal, προστατευμένες από τους βρώμικους και λασπερούς δρόμους του Παρισιού, εξελίχθηκαν σε τόπο συνάντησης, επικοινωνίας και εμπορικών αλλαγών, διαμορφώνοντας νέα αγοραστικά πρότυπα για τα γαλλικά και τα ευρωπαϊκά δεδομένα.
Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης και μετά την εκτέλεση του Λουδοβίκου-Φίλιππου Β΄ της Ορλεάνης, η ιδιοκτησία του Παλατιού πέρασε στο κράτος. Κατά την επαναστατική περίοδο, στα διάσημα καφέ, που λειτουργούσαν στους κήπους του ανακτόρου, όπως το Καφέ ντε Φουά (Café de Foue), έγιναν χώρος επαναστατικών ζυμώσεων, συζητήσεων και εκφώνησης πύρινων επαναστατικών λόγων.
Μετά την παλινόρθωση των Βουρβόνων, το Palais Royal περιήλθε στη βασιλική δυναστεία, οπότε ο νέος ισχυρός μονάρχης, Λουδοβίκος Φίλιππος, προχώρησε σε ριζική επιδιόρθωσή του. Στην βιβλιοθήκη του εργάστηκε ως προσωπικός βιβλιοθηκάριος του βασιλιά ο νεαρός τότε Αλέξανδρος Δουμάς (Alexandre Dumas, 1802-1870). Στην επανάσταση του 1848, που προκάλεσε την ανατροπή του βασιλιά Λουδοβίκου Φιλίππου, ο όχλος του Παρισιού κατέστρεψε και λεηλάτησε τμήματα του κτηρίου. Κατά τη Δεύτερη Αυτοκρατορία, το Palais Royal φιλοξένησε μέλη της οικογένειας του Ναπολέοντα Βοναπάρτη.
Σήμερα, το Palais Royal στεγάζει το Συμβούλιο της Επικρατείας, το Συνταγματικό Συμβούλιο και το Υπουργείο Πολιτισμού. Στο πίσω μέρος του κήπου, βόρεια του κτιρίου, στην οδό Ρισελιέ, βρίσκεται το κτίριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. Τη μεγάλη εσωτερική αυλή του συγκροτήματος κοσμεί από 1986 το έργο Les Deux Plateaux (Τα Δύο Επίπεδα) του Ντανιέλ Μπαρέν (Daniel Buren), γνωστό και ως Οι κολόνες του Μπαρέν. Απέναντι από το επιβλητικό δαιδαλώδες κτηριακό συγκρότημα του Palais Royal βρίσκεται το πρώην ανάκτορο και σήμερα Μουσείο του Λούβρου, ένα εξ ίσου εμβληματικό κτήριο και από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα μουσεία του κόσμου.
Οι κήποι του Palais Royal, που σήμερα καταλαμβάνουν τα δύο τρίτα των αρχικών κήπων του συγκροτήματος, λόγω των οικημάτων, που κατασκευάστηκαν τον 18ο αιώνα, διακοσμημένοι με στοές, όπου φιλοξενούνται εστιατόρια, καταστήματα και γκαλερί, αποτελεί σήμερα ένα πραγματικό καταφύγιο για τους φιλότεχνους. Η πλούσια καλλιτεχνική παράδοση της περιοχής από την εποχή της Belle Epoque έχει προσελκύσει πλήθος καλλιτέχνες και διανοούμενους.
Το θέατρο του Palais Royal
Το κτηριακό συγκρότημα του Palais Royal περιελάμβανε ένα από τα διασημότερα παρισινά θέατρα, στο οποίο φιλοξενήθηκαν παραστάσεις του Μολιέρου (Molière, καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Jean-Baptiste Poquelin), από το 1660. Μετά τον θάνατο του Μολιέρου, ο μουσικός συνθέτης, ιταλικής καταγωγής, Ζαν-Μπατίστ Λυλί (Jean-Baptiste Lully, ιταλ. Giovanni Battista Lulli, 1632-1687), κατ’ εντολή του Βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ΄, ανέλαβε την αναδιοργάνωση της γαλλικής όπερας και προχώρησε στην ίδρυση της Βασιλικής Ακαδημίας της Μουσικής (Académie Royale de Musique). Η όπερα του Παρισιού σήμερα, με το επίσημο όνομα Opéra National de Paris, στεγάζεται σε δύο κτήρια, στο ανάκτορο Garnier, γνωστή ως Opéra Garnier και στο θέατρο της Όπερας της Βαστίλης (Opéra Bastille).
Η νοτιοδυτική πτέρυγα του παλατιού (αίθουσα Ρισελιέ), που σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Βικτόρ Λουί (Victor Louis, 1731-1800) και κτίσθηκε μεταξύ των ετών 1786 και 1790, μετά την καταστροφή του προϋπάρχοντος κτηρίου της όπερας από πυρκαγιά, στεγάζει ως σήμερα την Κομεντί Φρανσαίζ (Comédie Française ή Théâtre-Français), που θεωρείται το παλαιότερο θέατρο σε συνεχή ενεργό παρουσία στον κόσμο. Ιδρύθηκε το 1680 με βασιλικό διάταγμα του Λουδοβίκου ΙΔ,΄ με τη συγχώνευση του θιάσου του Μολιέρου με τον θίασο του θεάτρου της Βουργουνδίας (hôtel de Bourgogne). Ο χώρος παραχωρήθηκε στον θίασο της Κομεντί Φρανσαίζ από τον Ναπολέοντα το 1799 και από τότε στεγάζεται μόνιμα εκεί.
Η θυελλώδης ιστορία του Palais Royal, η απαράμιλλη ομορφιά αυτού του εμβληματικού ανακτόρου, η ζωντάνια και η πλούσια καλλιτεχνική παράδοση του περιβάλλοντος χώρου του το καθιστούν έναν ζωντανό μουσειακό και καλλιτεχνικό ιστό από τους πιο σημαντικούς της γαλλικής πρωτεύουσας.
