Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Με τον νόμο 4622/2019 (Επιτελικό κράτος: Οργάνωση λειτουργία και διαφάνεια της κυβέρνησης των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης), έχει πλέον συσταθεί η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, που έχει ως σκοπό να διασφαλίζει τη διαφάνεια και τις συγκεκριμένες αρμοδιότητες, οι οποίες απορρέουν από αυτό το νόμο. Δημιουργήθηκε ως μία ανεξάρτητη αρχή, χωρίς νομική προσωπικότητα, η οποία έχει σκοπό να ενισχύσει τη διαφάνεια, την ακεραιότητα και τη δράση όλων των κυβερνητικών οργάνων και όλων των δημόσιων οργανισμών. Σκοπός του νόμου είναι, σύμφωνα με την αιτιολογική του έκθεση «να αναβαθμιστεί η ποιότητα και το ρυθμιστικό πλαίσιο των θεσμών διακυβέρνησης». Σε αυτόν περιλαμβάνονται σειρά διατάξεων, που επιφέρουν αλλαγές σε ανεξάρτητες αρχές, θεσμούς που αναφέρονται στον Πρωθυπουργό και άλλες υπηρεσίες.
Η συγκεκριμένη αρχή ενσάρκωσε πολλές ανακατατάξεις στο Ελληνικό Δημόσιο, καθώς αντικαταστάθηκαν διάφορες αρχές και φορείς οι οποίοι, ενώ ίσχυαν μέχρι πρότινος δεν έχουν πια λόγο ύπαρξης, καθόσον η εν λόγω αρχή έχει αναλάβει πλέον μεγάλο εύρος αρμοδιοτήτων. Η νέα ΕΑΔ, η ρύθμιση για τη λειτουργία της οποίας περιλαμβάνεται στα άρθρα στα άρθρα 82-103 και 118-119 του νέου νόμου, περικλείει τα ελεγκτικά σώματα που ήδη προϋπήρχαν και αναλύονται κατωτέρω, ενώ παράλληλα αναλαμβάνει και νέα καθήκοντα εκτός από το σύνολο των καθηκόντων που αφορούσαν τους προϋπάρχοντες θεσμούς. Η ΕΑΔ πλέον αναλαμβάνει τις αρμοδιότητες που πριν ασκούσαν οι/τα:
α) τ. Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης
β) τ. Σώμα Επιθεωρητών Δημοσίων Έργων
γ) τ. Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Μεταφορών
δ) τ. Γενική Γραμματεία Καταπολέμησης της Διαφθοράς
ε) τ. Σώμα Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης
στ) τ. Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας
Όπως εύκολα αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης, μια τέτοια πληθώρα οργανισμών και φορέων εύκολα δημιουργούσε φαινόμενα πολυνομίας, σύγκρουσης αρμοδιοτήτων και δυσλειτουργίας. Η αιτιολογική έκθεση αναφέρει ότι, με τις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 83 του 4622/2019, καταργούνται οι προαναφερθέντες θεσμοί και οι αρμοδιότητές τους μεταφέρονται στην ΕΑΔ, ενώ παράλληλα προστίθενται και αρμοδιότητες. Πραγματικά, αρκεί η ανάγνωση της παραγράφου 2 για να γίνει αυτό εμφανές. Η ΕΑΔ διατηρεί τις αρμοδιότητες των προκατόχων της, ενώ παράλληλα μπορεί να ασκεί συντονιστικό ρόλο και να ελέγχει σημαντικά περισσότερους φορείς της δημόσιας διοίκησης από νωρίτερα. Επιχειρείται ένας πιο κεντρικός σχεδιασμός, ο οποίος κατά την αιτιολογική έκθεση μπορεί να απαντήσει στην απουσία στρατηγικού οράματος που διακρίναμε ήδη στο δεύτερο κεφάλαιο της εργασίας. Παράλληλα, υπάρχει έντονη η διάθεση για τη βελτιστοποίηση της ψηφιακής παρουσίας του κράτους, καθώς σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση η ΕΑΔ καλείται να «αξιοποιεί τις συνέργειες με δράσεις και προγράμματα για την αναδιοργάνωση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δημόσιας διοίκησης». Δεδομένων των νέων συνθηκών που βιώνει ο ελληνικός λαός, αλλά και η παγκόσμια κοινότητα λόγω της επιβεβλημένης καραντίνας για την ανακοπή της μετάδοσης του κορωνοϊού, διαφαίνεται για ακόμη μια φορά πόσο κομβικό και ζωτικής σημασίας είναι το ζήτημα της ψηφιακής διακυβέρνησης, αλλά και ότι το κράτος μπόρεσε, τηρουμένων των αναλογιών, να περάσει ορισμένες από τις πιο βασικές λειτουργίες του σε ηλεκτρονική μορφή.
Το άρθρο 84 ρυθμίζει τη φύση της ΕΑΔ ως ανεξάρτητης αρχής, με τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν ανωτέρω για τη λειτουργία αυτών των θεσμών. Η ΕΑΔ έχει ένα ευρύτατο φάσμα αρμοδιοτήτων και συνεργασιών με θεσμούς που προβλέπεται στο άρθρο 85. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι μπορεί να εμφανίζεται και να καταθέτει ενώπιον της «Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, των μελών του Συμβουλίου Διοίκησης. του Προέδρου και του Διοικητή της Αρχής, σχετικά με θέματα που αφορούν στις αρμοδιότητες της Αρχής», ενώ έχει δυνατότητες συνεργασίας με πάμπολλους φορείς. Στην αιτιολογική έκθεση του νόμου δίνονται συγκεκριμένα παραδείγματα φορέων, όπως η Ελληνική Αστυνομία, το Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος , η ΑΑΔΕ για ζητήματα φορολογίας και άλλα.
Στα θετικά της νέας ΕΑΔ θα μπορούσε κανείς σίγουρα να υπαγάγει ότι, είναι ίσως μια προσπάθεια λύσης στην πολυνομία και την πληθώρα οργανισμών και φορέων που υπήρχαν στο προϊσχύον δίκαιο και που τώρα βρίσκονται κάτω από την ομπρέλα μιας ενιαίας αρχής. Αυτή η ενέργεια δείχνει να έχει τόσο μια τάση προς τη μέγιστη αποτελεσματικότητα, που αποτελεί πάγιο αίτημα της δημόσιας διοίκησης, όσο και μια τάση εκσυγχρονισμού και πραγματικού επιτελικού σχεδίου, το οποίο βασίζεται στον κεντρικό σχεδιασμό. Ανησυχία όμως προκαλεί το γεγονός ότι, ο τρόπος εκλογής της ηγεσίας δεν εξασφαλίζει ουσιαστική ανεξαρτησία, καθώς προβλέπεται ότι θα γίνεται κατόπιν προκηρύξεως από μια λίστα υποψηφίων που συγκεντρώνουν σειρά τεχνοκρατικών προσόντων. Ενώ είναι θετική η επιλογή από έναν κύκλο προσώπων με προσόντα, αρνητικό είναι ότι τον τελευταίο λόγο στη διαδικασία θα έχει και πάλι η κυβέρνηση και όχι το κοινοβούλιο.
ΠΗΓΕΣ
- Ν. 4622/2019
- https://www.kathimerini.gr/1037937/opinion/epikairothta/politikh/mia-h-e3i-elegktikes-arxes-toy-dhmosioy
Γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια του τμήματος Νομικής στο ΕΚΠΑ. Αναπτύσσει ιδιαίτερη δράση σε φοιτητικούς οργανισμούς και εκδηλώσεις, βρίσκεται στο διοικητικό συμβούλιο της Unique Minds και έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια και ημερίδες. Την ενδιαφέρει η συγγραφή νομικών και λογοτεχνικών άρθρων, τάσεις τις οποίες ικανοποιεί η συμμετοχή της στο OffLine Post. Γνωρίζει Αγγλικά και Γερμανικά.
