Του Θάνου Σουλελέ,
Όταν σκεφτόμαστε επαγγελματική αποκατάσταση, πρότυπο κοινωνικής δομής και αξιοκρατίας, όλοι σκεφτόμαστε τις σκανδιναβικές χώρες που έχουν τη φήμη των κρατών που δίνουν τους πιο υψηλούς μισθούς και αποτελούν το όνειρο πολλών ατόμων για επαγγελματική εξέλιξη.
Όταν γίνεται αναφορά στις λεγόμενες σκανδιναβικές χώρες, εννοούνται η Δανία, η Νορβηγία κι η Σουηδία. Κάποιες φορές αναφέρονται κι η Φινλανδία, η Ισλανδία και τα Νησιά Φερόε, αλλά καθαρά για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους. Εμείς, επειδή το παρόν άρθρο έχει σκοπό να αναλύσει αυτά τα κράτη από οικονομική και πολιτισμική πλευρά, θα συμπεριλάβουμε όλες τις παραπάνω χώρες στον ορισμό αυτό.
Στις Σκανδιναβικές χώρες, ο μέσος μισθός είναι αισθητά μεγαλύτερος από τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Η Ελλάδα έχει 3 με 4 φορές χαμηλότερο καθαρό μέσο μισθό. Μάλιστα, αυτή η ανισότητα μεγαλώνει, αν συγκρίνουμε τα ωρομίσθια. Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η Δανία, η Φιλανδία και η Σουηδία δεν έχουν ορίσει κάποιο κατώτατο μισθό.
Στις εν λόγω χώρες, οι μισθολογικές διευθετήσεις τείνουν να είναι πολύ πιο συγκεντρωτικές από οπουδήποτε αλλού, καθώς το κράτος παίζει καθοριστικό ρόλο σε όλους τους κλάδους. Οι συλλογικές συμφωνίες που καλύπτουν τους μισθούς, τις παροχές και όλους τους άλλους όρους της εργασίας προκύπτουν μέσω διαπραγματεύσεων σε εθνικό επίπεδο, μεταξύ των συνδικάτων και των εργοδοτικών οργανώσεων, υπό την αιγίδα κρατικών υπηρεσιών. Πρόκειται για μακροπρόθεσμες συμφωνίες, οι οποίες άπαξ και ολοκληρωθούν έχουν διάρκεια τουλάχιστον 3 χρόνια. Οι κρατικές υπηρεσίες παίζουν τον ρόλο του διαιτητή, όταν δεν μπορεί να συναφθεί συμφωνία. Σαν αποτέλεσμα, υπάρχει μεγάλος βαθμός ομοιότητας μεταξύ των μισθολογικών συστημάτων από κλάδο σε κλάδο. Με αυτό τον τρόπο, αποφεύγονται οι μεγάλες κοινωνικές ανισότητες.
Όλα αυτά κάνουν ονειρικές τις επαγγελματικές συνθήκες και τις αμοιβές για τους περισσότερους ανθρώπους. Άλλωστε, γι’ αυτό έχουν μεγάλα ποσοστά ξένων κατοίκων και εργαζομένων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Σουηδία, όπου σύμφωνα με τη Σουηδική Στατιστική Υπηρεσία, περίπου 3.193.089 (31.5%) κάτοικοι της Σουηδίας είχαν ξένη καταγωγή το 2017, χρησιμοποιώντας τον ορισμό ότι ένα άτομο γεννήθηκε στο εξωτερικό ή στη Σουηδία, ενώ τουλάχιστον ένας γονέας έχει γεννηθεί στο εξωτερικό. Οι μετανάστες κατάγονταν κυρίως από τη Συρία (1.70%), τη Φιλανδία (1.49%), το Ιράκ (1.39%), την Πολωνία (0.90%), το Ιράν (0.73%) και τη Σομαλία (0.66%).
Ένα από τα «αρνητικά» αυτού του οικονομικού συστήματος είναι η δυσκολία που ενδέχεται κάποιος να αντιμετωπίσει στην εύρεση μιας υπερβολικά μεγάλης αμοιβής. Αυτό βέβαια δεν είναι κάτι που ενδιαφέρει το μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων, όμως όσοι ενδιαφέρονται για θέσεις διευθυντών ή στελεχών σε μεγάλες εταιρίες ή σε δημόσιους φορείς, θα πρέπει να στρέψουν το ενδιαφέρον τους αλλού. Πιο συγκεκριμένα, τα ανώτατα διοικητικά στελέχη αμείβονται με 11-12 φορές περισσότερα από τον μέσο μισθό. Αυτό το ποσό φαντάζει μεγάλο, αν αναλογιστούμε ότι είναι ένα ποσό τουλάχιστον 25.000€ τον μήνα. Όμως, ο λόγος που θεωρούμε κάτι τέτοιο σαν αρνητικό είναι απλούστατα οι μισθοί ανώτερων διοικητικών στελεχών σε άλλες χώρες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά κυρίως στις ΗΠΑ, οι αμοιβές αυτές σήμερα είναι περίπου 50 φόρες μεγαλύτερες από το μέσο μισθό.
Δεύτερο αρνητικό, και ίσως πιο σημαντικό, είναι οι υψηλοί φόροι. Όλες οι Σκανδιναβικές χώρες έχουν ποσοστιαία πολύ μεγάλη φορολογία. Βέβαια, οι μισθοί παραμένουν πολύ υψηλότεροι από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, ακόμα και μετά τους φόρους, όπως φαίνεται στον χάρτη που παραθέσαμε στην αρχή του άρθρου που απεικονίζει τα εισοδήματα μετά φόρων. Επιπλέον, οι φόροι δεν γίνεται να μην είναι τόσο υψηλοί, αφού μιλάμε για κράτη πρότυπα κοινωνικής οργάνωσης με πολύ καλό σύστημα υγείας, αψεγάδιαστο οδικό δίκτυο, αλλά και ένα εκπαιδευτικό σύστημα πρότυπο.
Οι Φινλανδοί θεωρούν τους ανθρώπους ως το πιο σημαντικό κεφάλαιο ενός έθνους, οι οποίοι έχουν το δικαίωμα να λάβουν εξαιρετική εκπαίδευση, που θα συμβάλει στη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων τους. Αυτή η βασική αρχή του εκπαιδευτικού συστήματος της Φινλανδίας υπήρξε ο θεμέλιος λίθος, πάνω στον οποίο οικοδομήθηκε ένα από τα πιο πετυχημένα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο. Κάτι που όπως φαίνεται, πρεσβεύουν και όλες οι βόρειες χώρες. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης διατηρούν την πρωτοκαθεδρία όσον αφορά την αξιοποίηση των δεξιοτήτων των ανθρώπων τους και την παροχή των καλύτερων εκπαιδευτικών ευκαιριών.
Εν κατακλείδι, οι χώρες αυτές, αναφορικά με το πώς βοηθάει το κράτος την οικονομία να έχει συνεχή ανάπτυξη, πρέπει να αποτελούν πρότυπο για τις υπόλοιπες χώρες του κόσμου. Πρέπει κάποια στιγμή να καταλάβουν και οι υπόλοιπες χώρες ότι ο άνθρωπος είναι το σημαντικότερο κεφάλαιο που διαθέτουν και να επενδύσουν σωστά, ώστε να έρθει η πραγματική ανάπτυξη μαζί με το κλείσιμο της ψαλίδας ανάμεσα στους πλούσιους και στους οικονομικά πιο αδύνατους.
Ολοκληρώνει φέτος τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο Πατρών στο τμήμα διοίκησης επιχειρήσεων. Ασχολείται με την διοίκηση ανθρώπινων πόρων κάνοντας την πρακτική του σε μία εταιρία και ενδιαφέρεται να συνεχίσει στον ίδιο κλάδο . Έχει μεγάλη αγάπη στον αθλητισμό αφού έχει ασχοληθεί από μικρός με πολλά αθλήματα είτε ομαδικά είτε ατομικά.
