Της Ευτυχίας-Μαρίας Μητροπούλου,
Στο παρελθόν, το ιρανικό κράτος, ουκ ολίγες φορές επιχείρησε να πειραματιστεί με την πυρηνική ενέργεια που είχε στην κατοχή του, αποσκοπώντας άλλοτε σε ειρηνικές επιχειρήσεις και άλλοτε σε απειλητικές ενέργειες. Προηγήθηκαν μυστικές συνομιλίες μεταξύ του Αμερικανού Προέδρου, Μπαράκ Ομπάμα, και του Ιρανού Προέδρου, Χασάν Ρουχανί, μέχρις ότου τον Ιούλιο του 2015, οι δύο δυνάμεις, μαζί με την Γαλλία, τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Ρωσία και την Κίνα, υπέγραψαν ένα κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης, γνωστό και ως συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Η συγκεκριμένη συμφωνία έλαβε χώρα στη Βιέννη και χαρακτηρίσθηκε εξίσου κερδοφόρα για όλα τα συμβαλλόμενα μέρη.
Στα πλαίσια της παρούσας συμφωνίας, οι Μεγάλες Δυνάμεις ενδιαφέρονται να βεβαιωθούν ότι το Ιράν δε θα είναι σε θέση να δημιουργήσει ατομική βόμβα, οπότε το κράτος δέχθηκε να περιορίσει τον εμπλουτισμό του ουρανίου, υπό την παρακολούθηση του ΟΗΕ, με αντάλλαγμα την άρση των οικονομικών κυρώσεων εις βάρος της Τεχεράνης, οι οποίες είχαν υποκινηθεί από τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Αναφορικά με τα αποθέματα εμπλουτισμού του ουρανίου, το Ιράν οφείλει να μην υπερβαίνει το όριο των 300 κιλών, έναντι των 10 τόνων του παρελθόντος και να στρέφεται αποκλειστικά σε ειρηνικές χρήσεις. Στη συνέχεια, η χώρα προέβη στο κλείσιμο των κατασκευασμένων φυγοκεντρητών, συσκευών που εμπλουτίζουν το ουράνιο, αλλά και ορισμένων πυρηνικών αντιδραστήρων.
Αδιαμφισβήτητα, η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν συνέβαλε στη σύνδεσή του με τη Δύση, ενώ την ίδια στιγμή έθεσε τα θεμέλια για συνεργασία και εμπιστοσύνη στην περιοχή, ύστερα από μία περίοδο ατέρμονων αντιπαραθέσεων και κυρώσεων.
Ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ήταν ο Αμερικανός Πρόεδρος, Μπαράκ Ομπάμα. Τη χρονιά εκείνη, ο ίδιος εξέφρασε επανειλημμένως την υποστήριξή του στο παρόν εγχείρημα, το οποίο θεωρήθηκε εξαιρετική ευκαιρία άρσης των αντιπαλοτήτων, ενώ διασφάλιζε την προστασία των ΗΠΑ, απαγορεύοντας στο Ιράν τη δημιουργία και χρήση πυρηνικών όπλων. O Αμερικανός Πρόεδρος αναγνώριζε ότι μία τέτοια πρωτοβουλία, όπως η συμφωνία της Βιέννης το 2015, θα μπορούσε να προσφέρει πληθώρα προνομίων, για αυτό το λόγο και απείλησε με άσκηση βέτο το Κογκρέσο σε περίπτωση υπονόμευσης της συμφωνίας.
Ανάλογη με τις ΗΠΑ ήταν και η αντίδραση της Ρωσίας, της Τουρκίας και της Συρίας, εκφράζοντας την εμφανή ικανοποίησή τους για τη σύναψη της συμφωνίας του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Ο Πρόεδρος Πούτιν, μάλιστα, δε δίστασε να τονίσει το θετικό αντίκτυπο της συγκεκριμένης προσπάθειας, η οποία θα συνέβαλε σημαντικά στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Παρόμοιο κλίμα ευχαρίστησης και ελπίδας επικράτησε εντός του ιρανικού κράτους, καθώς ο Πρόεδρος Χασάν Ρουχανί υπογράμμισε την ευκαιρία συνεργασίας της χώρας του με τη Δύση.
Ασφαλώς, η ανάγκη διακοπής των πυρηνικών εξελίξεων και αποσόβησης της χρήσης πυρηνικών όπλων από το Ιράν, εκτός από υποστηρικτές, συνοδεύεται και από αντιφρονούντες, όπως η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ, κράτη που φοβούνται την ανάπτυξη επιθετικής και τρομοκρατικής πολιτικής.
Ως γνωστόν, η περίοδος διακυβέρνησης του Αμερικανού Προέδρου, Μπαράκ Ομπάμα, έλαβε τέλος, με το νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να τον διαδέχεται. Ο τελευταίος, αντιτιθέμενος στις προθέσεις και τακτικές του Ομπάμα, έσπευσε να πραγματοποιήσει ουσιώδεις αλλαγές στα πλαίσια του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Έτσι, το 2018, ο Πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε με διάταγμα την οριστική αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία της Βιέννης του 2015.
Στο σημείο, αυτό καθίσταται σαφές ότι μια τέτοια πρωτοβουλία οφείλει να βασίζεται σε ορισμένα σημαντικά αίτια. Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υποστήριξε πως το ιρανικό κράτος δεν εκπλήρωσε ποτέ τις υποχρεώσεις του έναντι της συμφωνίας και εξακολουθούσε να προμηθεύεται και να παράγει ουράνιο, απαραίτητο για την κατασκευή και χρήση πυρηνικών όπλων. Ακόμη, ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος δε δίστασε να κατηγορήσει το Ιράν για τη στήριξη και χρηματοδότηση τρομοκρατικών οργανώσεων (Χεζμπολάχ, Χαμάς, Ταλιμπάν, Αλ – Κάιντα), καθώς και για την καταστροφή στρατιωτικών εγκαταστάσεων και το θάνατο Αμερικανών στρατιωτών. Για τον ίδιο, πρόκειται για μια συμφωνία που διαρκεί μόνο 10 χρόνια και δίνει τη δυνατότητα στην Τεχεράνη να επανακτήσει τα περιουσιακά της στοιχεία από τις Τράπεζες της Δύσης, γεγονός που της επιτρέπει να διεξάγει μέχρι και πόλεμο με τη βοήθεια της Συρίας, έχοντας αποκτήσει βαλλιστικούς πυραύλους.
Οι άμεσες αντιδράσεις στην παρούσα κίνηση του Τραμπ δεν άργησαν να έρθουν στην επιφάνεια, με τις ευρωπαϊκές δυνάμεις και την ΕΕ να υπενθυμίζουν τη σημασία της συμφωνίας για την ασφάλεια της Ευρώπης. Παράλληλα, το Ρωσικό κράτος εξέφρασε την έντονη απογοήτευσή του για την απόφαση του Αμερικανού Προέδρου, ενώ ο Πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ρουχανί, πιστός στις επιταγές της συμφωνίας, χαρακτήρισε την παρούσα ενέργεια ως παράνομη, αφού καταπατά τη Σύμβαση της Βιέννης για τις διεθνείς συνθήκες και συμφωνίες, όπως και το σχετικό εθιμικό Δίκαιο.
Συνοψίζοντας, η συμφωνία του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και η αποχώρηση των ΗΠΑ, απασχόλησε ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα, αναζωπυρώνοντας ένα κλίμα αποσταθεροποίησης και αντιπαλότητας ανάμεσα στα δύο κράτη, το οποίο οδήγησε σε προκλήσεις, οι οποίες έλαβαν μέχρι και τη μορφή ένοπλου χαρακτήρα. Συνεπώς, το ιρανικό κράτος, για να αποφύγει τη διόγκωση των αντιπαλοτήτων και του αποσταθεροποιητικού κλίματος, οφείλει να ακολουθήσει πολιτική διαπραγματεύσεων, έτσι ώστε να εξαλειφθεί οποιαδήποτε τάση πολεμικής σύρραξης.
Γεννημένη το 1998, βρίσκεται στο 4ο έτος των σπουδών της στο τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι γνώστρια της Αγγλικής, Γαλλικής, Ισπανικής και Ιταλικής γλώσσας. Το επαγγελματικό της ενδιαφέρον επικεντρώνεται κυρίως στο Διεθνές Δίκαιο και τη Διπλωματία, για τα οποία έχει παρακολουθήσει πληθώρα σεμιναρίων και έχει συμμετάσχει σε Μοντέλα Ηνωμένων Εθνών. Αυτή την περίοδο έχοντας γυρίσει από την Πράγα με το πρόγραμμα Erasmus, κάνει την πρακτική της άσκηση και μαθαίνει μια επιπλέον ξένη γλώσσα.
