Του Στέφανου Κωστούρου,
Στις αρχές του 1944 η κατάσταση στην οποία είχε περιέλθει η Γερμανία, ήταν προβληματική. Τα πρώτα τρία έτη του κεραυνοβόλου πολέμου που είχε εξαπολύσει η Βέρμαχτ στην Ευρώπη, είχε αποδώσει τα μέγιστα δημιουργώντας ένα τεράστιο ζωτικό χώρο για τον Χίτλερ που εκτεινόταν από τη Σκανδιναβία μέχρι τον Καύκασο και τη Β. Αφρική. Όλα αυτά, βέβαια, ήταν αποτέλεσμα μιας σύγχρονης και καλά εξοπλισμένης πολεμικής μηχανής που διοικούνταν από έμπειρα και πειθαρχημένα στελέχη. Ωστόσο, όλα αυτά τα εδάφη ήταν πολλά περισσότερα απ’ όσα μπορούσε η Γερμανία να υπερασπιστεί. Σύντομα, αυτό θα γινόταν μπούμερανγκ για τον Χίτλερ και τη Γερμανία. Παράλληλα, οι Σύμμαχοι προσπαθούσαν να συγχρονιστούν και να συνεργαστούν μπροστά στον κοινό εχθρό. Οι Σοβιετικοί κατάφεραν από το 1942 και σταδιακά, να απωθήσουν τα γερμανικά στρατεύματα από τη ρωσική ενδοχώρα και να προετοιμάζονται για την τελική αντεπίθεση. Βρετανοί και Αμερικανοί έδιναν τον δικό τους αγώνα στη Βόρεια Αφρική και τη Μεσόγειο, καταφέρνοντας να εκδιώξουν τα περίφημα Afrika korps από τη Λιβύη και την Τυνησία. Σύντομα, οι Δυτικοί Σύμμαχοι θα αποβιβάζονταν για πρώτη φορά στην ηπειρωτική Ευρώπη μέσω της Σικελίας και της Ν. Ιταλίας (Ιούλιος 1943). Το ευρωπαϊκό μέτωπο άλλαζε και η πρωτοβουλία κινήσεων πέρναγε πλέον στους Συμμάχους, οι οποίοι επεδίωκαν (κατόπιν πιέσεων και από τον Στάλιν) τη δημιουργία ενός Δυτικού μετώπου που θα οδηγούσε στην οριστική ήττα της Γερμανίας.
Οι Δυτικοί Σύμμαχοι ήδη από τα πρώτα χρόνια του πολέμου γνώριζαν τη σημασία μιας απόβασης στις ακτές της Βορειοδυτικής Ευρώπης. Η πρώτη απόπειρα των καναδικών στρατευμάτων στη Διέππη (1942) κατέληξε, όμως, σε μεγάλη πανωλεθρία. Ο Χίτλερ και το επιτελείο του γνωρίζοντας πόσο μεγάλη ήταν η πιθανότητα απόβασης δυνάμεων στις γαλλικές ακτές, έδωσε διαταγές για την κατασκευή του λεγόμενου «Τείχους του Ατλαντικού». Ένα τεράστιο δίκτυο μικρών και μεγάλων οχυρώσεων, χαρακωμάτων, πολυβολείων και αμυντικών έργων θα κάλυπταν όλη σχεδόν τη βόρεια γαλλική ακτογραμμή που συνόρευε με τη Μάγχη και τις βρετανικές ακτές.
Ο πρώτος ζωτικός παράγοντας που έπρεπε να καθοριστεί, ήταν η επιλογή του τόπου που θα πραγματοποιούνταν οι επιμέρους επιχειρήσεις. Και αυτό σήμαινε τον συνδυασμό βασικών δυνατοτήτων, όπως τη δυνατότητα χρήσης αεροπορικής κάλυψης, για να αποφευχθεί η απόβαση σε κεντρικά λιμάνια που θα υπήρχε μεγαλύτερη αντίσταση από τον εχθρό. Εν τέλει, αποφασίστηκε ως κατάλληλη περιοχή αυτήν της ακτής Καλβαντός στη Νορμανδία μεταξύ του λιμανιού του Χερβούργου και του αεροδρομίου της πόλης Καν. Έτσι, βάσει των συμφωνηθέντων σχεδίων, επικεφαλής της Επιχείρησης Overlord ορίστηκε ο Βρετανός στρατηγός Μπ. Μοντγκόμερυ, διοικητής της 21ης Στρατιάς, επικεφαλής των ναυτικών δυνάμεων ο Βρετανός ναύαρχος Ράμσεϊ, ενώ επικεφαλής των αεροπορικών δυνάμεων της επιχείρησης ορίστηκε ο πτέραρχος Τρ. Λη Μάλορυ.
Έπειτα το σχέδιο όριζε τη ρήψη τριών αερομεταφερόμενων μεραρχιών στα μετόπισθεν των γερμανικών γραμμών, στις περιοχές όπου θα γινόταν η απόβαση κατά τα μεσάνυχτα της 5ης προς 6ης Ιουνίου. Συγκεκριμένα η 82η και 101η Αερομεταφερόμενες Αμερικανικές Μεραρχίες καθώς και η 6η Βρετανική Αερομεταφερόμενη θα ρίπτονταν, με αποστολή την αποδιοργάνωση των Γερμανών και την εκκαθάριση των περιοχών όπου θα αποβιβάζονταν τα συμμαχικά στρατεύματα. Την επόμενη μέρα (D – Day) η αμερικανική 1η Στρατιά υπό τον Όμαρ Μπράντλεϊ θα αποβιβαζόταν κατά κύματα στις ακτές της Γιούτα και Ομάχα, καθώς και η βρετανική 2η Στρατιά υπό τον Μάιλς Ντέμπσεϊ στις ακτές Τζούνο, Σώρντ και Γκόλντ. Τέλος, δύο τάγματα Rangers θα αναλάμβαναν την εξουδετέρωση των πυροβολείων στις απόκρημνες ακτές του Πουάν Ντυ Οκ.
Τα μεσάνυχτα της 5ης προς 6ης Ιουνίου οι αμερικανο-βρετανικές αερομεταφερόμενες μεραρχίες απογειώθηκαν για τις ακτές της Νορμανδίας ως εμπροσθοφυλακή των αποβατικών δυνάμεων, που θα ακολουθούσαν το πρωί. Την ίδια ώρα η συμμαχική αρμάδα με τα εκατοντάδες μεγάλα και μικρά αποβατικά πλοία βρισκόταν εν πλω στα ανοιχτά της Μάγχης. Η συμμαχική αεροπορία, παράλληλα, εξαπέλυσε ευρείας κλίμακας βομβαρδισμούς των παράκτιων αμυντικών γραμμών των Γερμανών, διευκολύνοντας την πορεία της επιχείρησης. Την ίδια αποστολή ανέλαβαν και τα θωρηκτά που συνόδευαν τα αποβατικά πλοία, τα οποία με τα ισχυρά κανόνια των 12 και 16 ιντσών κατέστρεφαν κάθε οχύρωση και πυροβόλα που στόχευαν.
Στις 6:30 οι πρώτες αμερικανικές μονάδες αποβιβάστηκαν στην ακτή Γιούτα, όπου και γρήγορα εδραιώθηκαν χάρη στην ισχνή γερμανική αντίσταση που βρήκαν. Δεν ίσχυε, ωστόσο, το ίδιο σενάριο για τις δυνάμεις που κατευθύνονταν στην ακτή Ομάχα. Εκεί η ισχυρή γερμανική άμυνα σε συνδυασμό με την ανώμαλη γεωμορφολογία της ακτής έθεσε σε μεγάλο κίνδυνο τις αμερικανικές δυνάμεις, ακόμα και την ίδια την επιχείρηση. Το αποτέλεσμα ήταν η πύρρεια νίκη των Αμερικανών στην παραλία, αφού χάθηκαν περίπου 2000 στρατιώτες! Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση ενός λόχου, ο οποίος σε λίγη ώρα από τη συνολική του δύναμη 200 ανδρών έχασε τους 176! Οι βρετανικές και καναδικές δυνάμεις στις ακτές Τζούνο και Σουόρντ δεν αντιμετώπισαν ιδιαίτερη αντίσταση και γρήγορα δημιούργησαν ισχυρά προγεφυρώματα. Η Επιχείρηση Overlord στεφόταν με επιτυχία.
Πολύ σύντομα τα συμμαχικά στρατεύματα θα εδραιώνονταν και θα προωθούνταν σταδιακά στη γαλλική ενδοχώρα, απελευθερώνοντας σιγά σιγά πόλεις και χωριά που ήταν υπό τον γερμανικό ζυγό. Η μάχη της Νορμανδίας κράτησε έως τις 19 Αυγούστου 1944 και έληξε με την αποφασιστική νίκη των Συμμάχων. Οι Σύμμαχοι μετρούσαν 37 χιλιάδες νεκρούς στρατιώτες του πεζικού και 16.714 νεκρούς στρατιώτες της αεροπορίας. Για τα γερμανικά στρατεύματα, εκτιμάται ότι οι νεκροί και οι τραυματίες ανήλθαν σε 200 χιλιάδες. Παράπλευρες απώλειες αυτής της μάχης ήταν περίπου 20 χιλιάδες Γάλλοι πολίτες, οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους από τους βομβαρδισμούς των συμμάχων. Στις 25 Αυγούστου απελευθερώνεται το Παρίσι και ουσιαστικά τελειώνει η γερμανική κατοχή στη Γαλλία. Η αντίστροφη μέτρηση για το Γ’ Ράιχ είχε ξεκινήσει, όπου πλέον θα πολεμούσε για τη σωτηρία του σε έναν διμέτωπο πόλεμο.
Βιβλιογραφία
- Στρατιωτική Ιστορία, Οι Μεγάλες Μάχες, Νορμανδία: Η μεγαλύτερη ημέρα του πολέμου – 6 Ιουνίου 1944, σελ. 6-47, Εκδόσεις Περισκόπιο, Αθήνα 2003
- Antony Beevor, D-Day: Η Απόβαση στη Νορμανδία, σελ. 85-110, Εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα 2009
