Της Μάγδας Τσόχα,
Ο Franklin Delano Roosevelt, 32ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, έμελλε να αποτελέσει μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της αμερικανικής πολιτικής κατά τον 20ό αιώνα, καθώς η πρωτοποριακή του σκέψη σε συνδυασμό με τη μακροχρόνια προεδρία του, τού έδωσαν τη δυνατότητα να επιφέρει σημαντικότατες -και κυρίως- μόνιμες θεσμικές αλλαγές στο πολιτικό σύστημα. Η εμβληματική του μορφή αλλά και οι επιλογές του, που ουσιαστικά καθόρισαν τη δομή της εσωτερικής πολιτικής, μελετώνται πολύ προσεκτικά έως και σήμερα. Υπήρξε, άλλωστε, ο μοναδικός Αμερικανός Πρόεδρος ο οποίος εκλέχθηκε τέσσερις συνεχόμενες φορές.
Ο Roosevelt γεννήθηκε στις 30 Ιανουαρίου του 1882 και απεβίωσε στις 12 Απριλίου του 1945, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Αρχικά, είχε πολιτευτεί ως μεταρρυθμιστής ενάντια στους πελατειακούς μηχανισμούς στη Νέα Υόρκη, όπως ακριβώς έκανε και ο ξάδερφός του, Theodore Roosevelt. Αξίζει, εδώ, να σημειωθεί πως ο Theodore ήταν Ρεπουμπλικανός και ο Franklin Δημοκρατικός, αφού παρά τον μεγάλο θαυμασμό που έτρεφε για το συγγενικό του αυτό πρόσωπο, ακολούθησε «τα χνάρια» του πατέρα του, ασπαζόμενος τις θέσεις του Δημοκρατικού Κόμματος. Τα πρώτα βήματά του στην πολιτική τα έκανε το 1910, οπότε και υπηρέτησε ως Γερουσιαστής στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης έως και το 1913. Η επιλογή του F. Roosevelt έγινε από το τοπικό δημοκρατικό κόμμα της Νέας Υόρκης λόγω της αυξημένης δημοτικότητάς του, αλλά και επειδή ο ίδιος ήταν σε θέση να στηρίξει οικονομικά την προεκλογική του εκστρατεία.
Η πορεία του στην πολιτική ζωή από εκεί και στο εξής ακολούθησε ανοδική πορεία, αφού τον Μάρτη του 1913 η υποστήριξή του προς το πρόσωπο του Wilson, τότε κυβερνήτη του New Jersey, τον οδήγησε στην ανάληψη καθηκόντων ως Βοηθός Γραμματέα του Ναυτικού (Assistant Secretary of the Navy), το δεύτερο υψηλότερο αξίωμα στο Πολεμικό Ναυτικό. Όταν το 1920 ο κυβερνήτης James Cox του Ohio κέρδισε το χρίσμα των Δημοκρατικών στο Διεθνές Δημοκρατικό Συνέδριο, επέλεξε τον Roosevelt ως υποψήφιο για Αντιπρόεδρο ή Συγκυβερνήτη (running mate), πράγμα που επισημοποιήθηκε και αργότερα από το ίδιο το Κόμμα. Το ζεύγος, δυστυχώς, ηττήθηκε από τους Ρεπουμπλικανούς, αλλά η ιστορία μόλις είχε αρχίσει να γράφεται για τον φιλόδοξο Roosevelt.
Το 1929 στέφθηκε Κυβερνήτης της πολιτείας της Νέας Υόρκης έως και το 1932. Από τον Γενάρη κιόλας, τον πρώτο μήνα του στο Γραφείο, έκανε ρηξικέλευθες για την εποχή προτάσεις, όπως τη δημιουργία υποδομών υδροδότησης και ηλεκτροδότησης από φυσικές πηγές, με στόχο την καταπολέμηση της αγροτικής κρίσης η οποία είχε ξεσπάσει το 1920. Το αποκορύφωμα γι’ αυτόν ήρθε το 1932, στο τέλος της θητείας του ως Κυβερνήτης, όταν αποφάσισε να στραφεί προς την εθνική πολιτική. Τον Νοέμβρη του 1932 εκλέχθηκε ως 32ος Πρόεδρος των ΗΠΑ και ανέλαβε την εξουσία, όπως όριζε το πρωτόκολλο, τον Μάρτη του 1933.
Ο Roosevelt ανέλαβε την ηγεσία σε μια πολύ δύσκολη για την Αμερική, αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο, εποχή. Ήταν ίσως και οι χειρότερες συνθήκες στην ανθρώπινη ιστορία, με περισσότερο από το ¼ του εργατικού πληθυσμού να είναι άνεργο, τους αγρότες να βρίσκονται σε δυσχερή θέση, ενώ το 60% της βιομηχανίας είχε πάψει πλέον να λειτουργεί. Εξαρχής έδειξε τη διάθεση να ανακουφίσει τους πολίτες από τις δυσκολίες και να λάβει δραστικά μέτρα ώστε να επανακάμψει η οικονομία. Το έργο του συνέπεσε χρονολογικά με την περίοδο που ιστορικά φέρει το όνομα “The Great Depression”.
Ξεκίνησε με το πρώτο New Deal (1933-1934), δημιουργώντας επιτροπές όπως η Federal Emergency Relief Administration (FERA), για τη μετατόπιση ισχύος και εξουσιών από την πολιτεία στις ομοσπονδιακές κυβερνήσεις. Ίδρυσε, ακόμη, το Civilian Conservation Corps (CCC), προσλαμβάνοντας 25.000.000 ανέργους για να εργαστούν στην κατασκευή τοπικών υποδομών. Βέβαια, και στα πλαίσια της ομοσπονδιακής κυβέρνησης μετατοπίστηκε και η ισχύς προς την εκτελεστική εξουσία. Αυτή προσδιορίστηκε αργότερα, και μάλιστα ως η πιο αμφιλεγόμενη αλλαγή στους θεσμούς των ΗΠΑ. Ο 32ος Πρόεδρος, επίσης, και για να μην αθετήσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις, μείωσε κατά πολύ την ομοσπονδιακή χρηματοδότηση.
Το δεύτερο New Deal (1935-1936) αφορούσε τη δημιουργία της «κοινωνικής ασφάλισης». Με το Social Security Act εξασφάλισε πως θα υπήρχε οικονομική ασφάλεια και σταθερότητα ως προς τους ηλικιωμένους, τις ευπαθείς ομάδες και τους περιθωριοποιημένους, προσωρινά ανέργους, τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες και τα προστατευόμενα μέλη της οικογένειας, μια πρωτοβουλία που άλλαξε εντελώς το τοπίο της έως τότε αμερικανικής ζωής.
Με την προεδρία του F. Roosevelt επισφραγίστηκε μια τεράστια αναδιάταξη στο αμερικανικό κομματικό σύστημα, το οποίο μέχρι και το 1932 είχε βιώσει την κυριαρχία των Ρεπουμπλικανών. Η συμμαχία New Deal, αν και μεγάλη πρόοδος για την αμερικανική κοινωνία, συνέχιζε να «βρίσκει τοίχο» στον Νότο, που παρέμενε παραδοσιακά συντηρητικός. Ο Roosevelt προσπάθησε το 1938, στις ενδιάμεσες εκλογές του Κογκρέσου, να απομακρύνει τους δημοκρατικούς αντιπάλους του ανεπιτυχώς. Με το ξέσπασμα όμως του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1939, ο λαός τον εμπιστεύτηκε ξανά, γεγονός που ουσιαστικά καθόρισε και τις δύο επόμενες επανεκλογές του.
Λόγω των συνθηκών πολέμου, οι περισσότερες και μεγαλύτερες παρεμβάσεις από το κράτος των ΗΠΑ έλαβαν χώρα το 1943-1944. Σχεδόν το μισό του ετήσιου ΑΕΠ εξυπηρετούσε τις ανάγκες που είχε δημιουργήσει ο πόλεμος, ενώ η ελεύθερη αγορά αντικαταστάθηκε από ομοσπονδιακές ρυθμίσεις, εντολές και διαταγές. Οι διεθνείς εξελίξεις, με άλλα λόγια, καθόρισαν την εσωτερική πολιτική. Μετά το τέλος του πολέμου ο κρατικός παρεμβατισμός αναστράφηκε, με κάποια λίγα πολεμικά κατάλοιπα του ομοσπονδιακού παρεμβατισμού, πράγμα στο οποίο σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν και τα New Deals. Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, πως πριν από την αρχή του πολέμου, πιο συγκεκριμένα ήδη από το 1937, η οικονομία είχε ανακάμψει σημαντικά σε σχέση με όταν πρωτοανέλαβε ο Roosevelt.
Κατά τις προεδρίες του πραγματοποιήθηκε και η επίθεση στο Pearl Harbor της Χαβάης το 1941 και, έτσι, προκηρύχθηκε πόλεμος ενάντιον της Ιαπωνίας. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Roosevelt τήρησε αυστηρή στάση πολεμώντας τις δυνάμεις του Άξονα. Τέλος, προσπάθησε παράλληλα να μη διαταράξει τις σχέσεις των ΗΠΑ με τη Σοβιετική Ένωση, κάτι που δεν πρόλαβε, με τον Ψυχρό Πόλεμο να ξεκινά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν είχε ήδη πεθάνει.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο Franklin Roosevelt ήταν ο πιο μισητός και ο πιο αξιαγάπητος πρόεδρος των ΗΠΑ. Άλλοι διατείνονταν πως έσωσε το έθνος σε δύο πολύ κρίσιμες περιόδους, ενώ άλλοι πως υποβάθμισε την ελεύθερη αγορά της Αμερικής και τον καπιταλιστικό της χαρακτήρα, με τη διανομή εξουσιών. Σε γενικές γραμμές, λίγοι είναι οι άνθρωποι που δεν παραδέχονται πως υπήρξε ένας πολύ χαρισματικός και ικανός πολιτικός, που πράγματι μεταμόρφωσε τη χώρα και εξύψωσε το Δημοκρατικό Κόμμα στα μάτια του αμερικανικού λαού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- «Η Αμερικανική Πολιτική από τον Φράνκλιν Ρούσβελτ στον Ντόναλντ Τραμπ», Χ. Παπασωτηρίου
- “Franklin D. Roosevelt and the New Deal: 1932-1940”, William E. Leuchtenburg
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη αλλά πλέον σπουδάζει στην Αθήνα, στο τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Απολαμβάνει τη συμμετοχή σε συνέδρια προσομοίωσης του ΟΗΕ, τον εθελοντισμό και τα προγράμματα εκμάθησης σε χώρες εξωτερικού.
