Της Αθηνάς Μηνά,
Ιστορικά, η συζήτηση για τις μεγαλοφυΐες επικεντρωνόταν στο ερώτημα φύση ή ανατροφή. Μια μεγαλοφυΐα γεννιέται ή γίνεται; Από την εποχή του Αριστοτέλη, η τρέλα και η ιδιοφυΐα θεωρούνταν συνδεδεμένες. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Άιζενκ, όμως, με τη μεγαλοφυΐα δε συνδέεται η ψύχωση (παράνοια), αλλά ο ψυχωτισμός. Το ενδιαφέρον του εστιάστηκε στην ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία και μίλησε για τους «υπερπαράγοντες» της προσωπικότητας (Νευρωτισμός και Εξωστρέφεια – Εσωστρέφεια).
Όσον αφορά τον Νευρωτισμό, πρόκειται για μια διάσταση της προσωπικότητας, της οποίας το εύρος ξεκινά στο ένα άκρο από τη συναισθηματική ηρεμία και σταθερότητα και καταλήγει στη νευρικότητα και την ευερεθιστότητα στο άλλο άκρο. Οι άνθρωποι που βρίσκονται στο άκρο της νευρικότητας, δεν είναι και υποχρεωτικά νευρωτικοί στη ζωή τους, αλλά είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν διάφορες νευρικές διαταραχές. Η άλλη διάσταση της ιδιοσυγκρασίας, σύμφωνα με τον Άιζενκ, είναι η Εξωστρέφεια – Εσωστρέφεια. Εκείνοι που βρίσκονται στο ένα άκρο της διάστασης αυτής, είναι κοινωνικοί και ομιλητικοί, ενώ τα άτομα που βρίσκονται στο άλλο άκρο είναι ντροπαλοί και σιωπηλοί. Ύστερα από πολλές μελέτες, ο Άιζενκ εντόπισε και μια τρίτη διάσταση της ιδιοσυγκρασίας, την οποία ονόμασε Ψυχωτισμό. Πρόκειται για μια έννοια που έχει αντικαταστήσει τον όρο παράνοια. Ένας αριθμός γνωρισμάτων της προσωπικότητας συνδέεται με αποτέλεσμα τον Ψυχωτισμό. Όσοι έχουν υψηλή βαθμολογία σε αυτή την κλίμακα, συνήθως διαθέτουν χαρακτηριστικά επιθετικότητας, εγωκεντρισμού, παρορμητικότητας και δημιουργικότητας. Ωστόσο, αν κάποιος συγκεντρώνει υψηλή βαθμολογία σε αυτή την κλίμακα δε σημαίνει πως είναι ψυχωσικός ούτε ότι θα γίνει. Απλώς διαθέτει κάποια χαρακτηριστικά κοινά με τους ψυχωσικούς ασθενείς.
9gag.com
Είναι σίγουρα δύσκολο να αποδοθεί ένας σαφής ψυχολογικός ορισμός της δημιουργικότητας, αλλά είναι σε μεγάλο βαθμό αποδεκτό ότι συμπεριλαμβάνει χαρακτηριστικά, όπως είναι η καινοτομία και η πρωτοτυπία και ότι έχει τη βάση της, τόσο στη νοητική ικανότητα, όσο και στην προσωπικότητα του ατόμου. Η μεγαλοφυΐα, λοιπόν, θεωρείται η υψηλότερη μορφή δημιουργικότητας και βασίζεται σε ιδιαίτερα υψηλή νοημοσύνη. Για να θεωρηθεί κάποιος ως μεγαλοφυΐα, απαραίτητη προϋπόθεση το IQ του να είναι μεγαλύτερο από 165. Παρόλα αυτά, το υψηλό IQ μπορεί να είναι αναγκαίος παράγοντας δεν είναι όμως και επαρκής. Πολύ σημαντική είναι, επίσης, και η διεργασία νοητικής αναζήτησης που χρησιμοποιούμε, προκειμένου να καταλήξουμε σε κάποια λύση, συνθέτοντας διάφορες ιδέες από τη μνήμη. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται νοητική σάρωση και καθοδηγείται από ιδέες σχετικότητας. Δηλαδή, το άτομο επιδιώκει την ανίχνευση όλων των σχετικών ιδεών και εμπειριών που έχει σχετικά με το πρόβλημα. Δεν ακολουθούμε όλοι την ίδια μέθοδο νοητικής σάρωσης, αλλά ο καθένας εφαρμόζει τον δικό του ξεχωριστό τρόπο.
Η ικανότητα αυτή παρουσιάζει διαβαθμίσεις. Το ένα άκρο είναι μια πολύ διευρυμένη, υπερπεριεκτική ιδέα για το τι είναι σχετικό (το να βλέπει κανείς πολλές πιθανές λύσεις στο πρόβλημα) και το άλλο άκρο μια πολύ στενή αντίληψη των πραγμάτων (το να βλέπει κανείς ελάχιστες λύσεις). Βέβαια, υπάρχει και το μέσο της κλίμακας, όπου βρίσκεται μια πιο συμβατική άποψη και επεξεργαστική σκέψη για το τι πραγματικά αποτελεί λύση. Σύμφωνα με τον Άιζενκ, το στοιχείο της υπερπεριεκτικής σκέψης είναι κοινό στον ψυχωτισμό και στη δημιουργικότητα. Συνεπώς, όταν η υπερπεριεκτική σκέψη και το υψηλό IQ συνυπάρχουν, προκύπτει μια δημιουργική μεγαλοφυΐα.
Ο Άιζενκ, λοιπόν, πίστευε πως η δημιουργικότητα αποτελεί χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που προσφέρει τη δυνατότητα για δημιουργικά επιτεύγματα. Ωστόσο, καθοριστικός παράγοντας είναι το χαρακτηριστικό του ψυχωτισμού (αν δεν υπάρχει ψύχωση). Δεν υποστήριζε ότι η μεγαλοφυΐα και η παράνοια συνδέονται με σχέση αιτιότητας, αν και έχουν κοινό χαρακτηριστικό την υπερπεριεκτική σκέψη. Με λίγα λόγια, η ικανότητα για υπερπεριεκτική σκέψη σε συνδυασμό με IQ 165 ή μεγαλύτερο μπορεί να οδηγήσει στη μεγαλοφυΐα, ενώ σε συνδυασμό με τα ψυχωσικά συμπτώματα ενδέχεται να οδηγήσει στην παράνοια.
Γεννήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1999 στην Αθήνα. Από το 2017 σπουδάζει στο τμήμα Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Παράλληλα, παρακολουθεί διάφορα σεμινάρια ψυχολογίας και ψυχικής υγείας. Στα ενδιαφέροντά της επίσης συγκαταλέγονται η μουσική και ο αθλητισμός.
