23.3 C
Athens
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΙστορίαIn MemoriamIn Memoriam: Δομίνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco)

In Memoriam: Δομίνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco)


Του Μηνά Στραβοπόδη,

Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος ή El Greco υπήρξε ένας από τους πιο σπουδαίους ζωγράφους της Αναγέννησης. Το έργο του αποτελεί πολύ μεγάλη συνεισφορά στην παγκόσμια πολιτισμική κληρονομιά. Πολλοί καλλιτέχνες και λογοτέχνες επηρεάστηκαν από αυτόν. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτών είναι: ο Πικάσο, ο οποίος τον θεωρούσε «πατέρα» της ζωγραφικής, ο Βελάσκεθ, ο οποίος θεωρούσε το έργο του Ελ Γκρέκο ως πηγή έμπνευσής του και ο Καζαντζάκης, ο οποίος και λόγω της κοινής Κρητικής καταγωγής τον θεωρούσε ως έναν από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες του κόσμου, καθώς η ζωγραφική του ξεπερνούσε τα όρια της ζωγραφικής, ξεπερνούσε τα όρια του τόπου και του χρόνου, αγκαλιάζοντας όλες τις εκφάνσεις της τέχνης. Χαρακτηριστικό είναι το βιβλίο του Καζαντζάκη, «Αναφορά στον Γκρέκο», όπου δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην σχέση των δύο σπουδαίων Κρητικών, καθώς ο Καζαντζάκης αναφέρεται σε αυτόν αποκαλώντας τον «Παππού».

Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε το 1541 στο χωριό Φοδέλε, λίγα χιλιόμετρα έξω από τον Χάνδακα (σημερινό Ηράκλειο) στην ενετοκρατούμενη τότε Κρήτη. Γόνος αστικής οικογένειας, συγκεκριμένα ο πατέρας του εργαζόταν ως φοροσυλλέκτης για την Δημοκρατία της Βενετίας. Είχε επίσης έναν αδερφό, τον Μανούσο.

Όσο η Κρήτη ήταν ενετική επαρχία, η τέχνη και η εκπαίδευση αναπτύχθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό. Είναι, μάλιστα, πολύ ενδιαφέρον το γεγονός πως η τοπική παράδοση και η Ιταλική αναμείχθηκαν. Σε αυτό το συγκριτικά με την υπόλοιπη οθωμανοκρατούμενη Ελλάδα ευνοϊκό κλίμα, ο Θεοτοκόπουλος είχε την δυνατότητα να ασχοληθεί με τις κλασικές σπουδές, όπου και διδάχθηκε την βυζαντινή ζωγραφική.

Μετά το πέρας των σπουδών του ο Ελ Γκρέκο θα εγκαταλείψει την Κρήτη και θα συνεχίσει τις σπουδές του στην Ιταλία. Συγκεκριμένα, το 1567 θα εγκατασταθεί στην Βενετία, η οποία αποτελούσε το κέντρο της τέχνης σε ολόκληρο τον κόσμο εκείνη την περίοδο. Ο Θεοτοκόπουλος θα μείνει στην Βενετία για τρία χρόνια. Το 1568 θα γίνει μαθητής στο εργαστήριο ενός από των σπουδαιότερων ζωγράφων της εποχής, του Τιτσιάνο. Εκεί θα εξοικειωθεί με τα πλούσια χρώματα, τις φωτοσκιάσεις και τα θρησκευτικά θέματα αρκετών ζωγράφων της βενετσιάνικης σχολής της Αναγέννησης. Το 1570 και μετά από την προτροπή του Τιτσιάνο, ο Θεοτοκόπουλος, έχοντας γίνει ένας πιο ολοκληρωμένος ζωγράφος πλέον θα μετακομίσει στην Ρώμη.

Στην Ρώμη θα μείνει στο παλάτι του καρδινάλιου Φαρνέζε και λίγο αργότερα θα γραφτεί στην Ακαδημία του Ευαγγελιστή Λουκά. Στην ακαδημία αυτή θα έρθει σε επαφή με πολύ σπουδαίους ζωγράφος και θα διευρύνει σε μεγάλο βαθμό τον κύκλο του.

Το 1572, ο Ελ Γκρέκο θα ανοίξει το δικό του εργαστήριο και θα αρχίζει να δουλεύει συστηματικά. Ο Ελ Γκρέκο επηρεάστηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον ιταλικό μανιερισμό, ενώ το έργο του χαρακτηρίστηκε από την μεγάλη προσοχή στην λεπτομέρεια και στην απεικόνιση των προσώπων και των ενδυμάτων. Σύντομα, άρχισε να θεωρεί τον εαυτό του ως έναν από τους καλύτερους της εποχής. Το γεγονός αυτό του κόστισε, καθώς εικάζεται πως είχε δηλώσει πως αν η Καπέλα Σιξστίνα γκρεμιζόταν, θα μπορούσε να την ζωγραφίσει ο ίδιος καλύτερα από τον Μιχαήλ Άγγελο. Απόρροια αυτού ήταν ο Θεοτοκόπουλος, να γίνει αντιπαθητικός στους κύκλους της τέχνης και να εγκαταλείψει την Ρώμη. Ωστόσο, υπάρχει και η εκδοχή ότι το 1575 ξέσπασε πανώλη στην Ρώμη και για αυτό ο Ελ Γκρέκο εγκατέλειψε την αιώνια πόλη.

Έτσι, μετά από μια σύντομη στάση στην Μαδρίτη, όπου εργάστηκε για ένα χρόνο στο βασιλικό μοναστήρι Εσκοριάλ, ο Ελ Γκρέκο θα εγκατασταθεί πλέον μόνιμα (σύνολο 37 έτη) στο Τολέδο το 1578. Εκεί το έργο του Έλληνα ζωγράφου θα φτάσει στο αποκορύφωμά του. Το έργο του συνδυάζει την βυζαντινή ζωγραφική με τον ισπανικό μανιερισμό, ενώ τα θέματα αφορούν κυρίως θρησκευτικά μοτίβα. Δεδομένου ότι το Τολέδο αποτελούσε τότε το θρησκευτικό κέντρο της Ισπανίας, ο Ελ Γκρέκο δέχθηκε πολλές παραγγελίες να φιλοτεχνήσει εκκλησίες και ιδρύματα της πόλης. Ο ναός του Άγιου Δομίνικου, το Εσκοριάλ και η μητρόπολη του Τολέδο φιλοξενούν πολλά από τα έργα του, σημαντικότερα εκ των οποίων είναι: «η Ανάληψη της Θεοτόκου», «η Αγία Τριάδα» και η «Ανάσταση του Σωτήρος»

Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος απεβίωσε στις 7 Απριλίου του 1614 όντας σε ηλικία 73 ετών. Επιθυμία του ήταν να ταφεί στην Κρήτη, ωστόσο εν τέλει θάφτηκε στο Τολέδο.

Σημαντικό να αναφερθεί πως το έργο του Ελ Γκρέκο από τον θάνατό του έως και τον 19ο αιώνα έμεινε στην αφάνεια. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που βλέποντας τα έργα του θεωρούσαν πως ο δημιουργός τους ήταν τρελός. Το 1902 έγινε η πρώτη επιστημονική μελέτη πάνω στο έργο του, οπότε και αναδείχθηκε η ανεκτίμητη αξία της ζωγραφικής του. Ο Ελ Γκρέκο, αν και ήταν κοσμοπολίτης, ποτέ δεν ξέχασε την Κρητική καταγωγή του, καθώς πάντα υπέγραφε τους πίνακές του στα ελληνικά με βυζαντινούς χαρακτήρες: «Δομίνικος Θεοτοκόπουλος ο Κρης εποίει».

~Εάν μιλήσω, θα στεναχωρήσω μερικούς. Εάν πάλι σιωπήσω, δεν θα έχω εκπληρώσει το χρέος μου στην ανθρωπότητα~

-Δομίνικος Θεοτοκόπουλος (El Greco)


Μηνάς Στραβοπόδης

Γεννήθηκε στην Ζάκυνθο και είναι απόφοιτος του τμήματος Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά με άριστα. Έχει υπάρξει αρθρογράφος στην Huffington Post Greece και έχει δημοσιεύσει και κάποια κείμενα στο Antenna News. Είναι πολύγλωσσος, καθώς ομιλεί Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά και Γερμανικά. Έχει συμμετάσχει σε ένα πρόγραμμα Erasmus+ στις Βρυξέλλες και σε αρκετά συνέδρια προσομοίωσης. Επίσης, έχει υπάρξει ομιλητής σε συνέδρια του Πανεπιστημίου Πειραιά. Έχει έντονο ενδιαφέρον για ζητήματα που άπτονται των διεθνών σχέσεων, της διεθνούς ασφάλειας, της Μέσης Ανατολής, των διεθνών οικονομικών και της πολιτικής φιλοσοφίας. Η φράση Carpe Diem ασκεί καταλυτικό ρόλο στον τρόπο που σκέφτεται και πράττει.

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Μηνάς Στραβοπόδης
Μηνάς Στραβοπόδης
Γεννήθηκε στην Ζάκυνθο και είναι απόφοιτος του τμήματος Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά με άριστα. Έχει υπάρξει αρθρογράφος στην Huffington Post Greece και έχει δημοσιεύσει και κάποια κείμενα στο Antenna News. Είναι πολύγλωσσος, καθώς ομιλεί Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά και Γερμανικά. Έχει συμμετάσχει σε ένα πρόγραμμα Erasmus+ στις Βρυξέλλες και σε αρκετά συνέδρια προσομοίωσης. Επίσης, έχει υπάρξει ομιλητής σε συνέδρια του Πανεπιστημίου Πειραιά. Έχει έντονο ενδιαφέρον για ζητήματα που άπτονται των διεθνών σχέσεων, της διεθνούς ασφάλειας, της Μέσης Ανατολής, των διεθνών οικονομικών και της πολιτικής φιλοσοφίας. Η φράση Carpe Diem ασκεί καταλυτικό ρόλο στον τρόπο που σκέφτεται και πράττει.