Του Παναγιώτη Παναγιωτακόπουλου,
Όταν διασταυρώνουν τα ξίφη τους δύο χώρες, δύο μεγέθη, δύο δυνάμεις σαν αυτές της Ρωσίας και της Σαουδικής Αραβίας, τότε με απόλυτη βεβαιότητα η «μάχη» αναμένεται σκληρή. Το «μήλον της έριδος», αυτή τη φορά, είναι το πετρέλαιο και φυσικά αποτελεί κλάδο δριμύτατου ανταγωνισμού μεταξύ των δύο αυτών «στρατοπέδων».
Προσφάτως, ο Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (Organisation of Petroleum Exporting Countries), του οποίου η λειτουργία έχει ως στόχο τον συντονισμό και τον έλεγχο των επιπέδων παραγωγής και των τιμών του πετρελαίου, πρότεινε σε όλα τα μέλη, μετά από παρότρυνση των Αράβων, περαιτέρω μείωση της ημερήσιας παραγωγής, έτσι ώστε να επανέλθει η αγορά σε ισορροπία. Η ρωσική πλευρά απάντησε αρνητικά και με την στάση της αυτή τράβηξε την σκανδάλη για την έναρξη του «πολέμου» τιμών και παραγωγής που βρίσκεται σε εξέλιξη το τελευταίο διάστημα.
Η λογική πίσω από την εισήγηση της Σαουδικής Αραβίας για μείωση της παραγωγής σχετιζόταν, φυσικά, με την συντριπτικά μειωμένη ζήτηση, αφού γίνεται λόγος για ελάττωση κατά 4,2 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, εν μέσω πανδημίας. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως μονάχα η απουσία μίας παραγωγικής υπερδύναμης σαν αυτή της Κίνας είναι αρκετή για να μειώσει την ζήτηση κατακόρυφα. Όταν έρχονται να προστεθούν πολλές ακόμα χώρες, τότε το πρόβλημα λαμβάνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Στην αντίπερα όχθη, η ρωσική πλευρά, υποστηρίζοντας πως είναι προτιμότερη η όποια ελευθερία των χωρών σχετικά με την παραγωγή, αρνήθηκε κάθε είδους συμβιβασμό, παρά το γεγονός πως τα υπόλοιπα μέλη του OPEC φάνηκαν να συμφωνούν με την μείωση. Έχοντας την ίδια στιγμή ανοιχτό μέτωπο και με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την σχιστολιθική τους πετρελαιοπαραγωγή, δηλαδή πετρέλαιο που προέρχεται από την επεξεργασία θραυσμάτων πετρωμάτων, δεν θέλησε σε καμία περίπτωση να εμφανίσει αδυναμία στην δική της παραγωγή, προσφέροντας με αυτό τον τρόπο την ευκαιρία για αύξηση της ζήτησης του αμερικανικού προϊόντος.
Για να είναι απόλυτα κατανοητό το πρόβλημα που προέκυψε στην ζήτηση, μία απλή ανάλυση ζήτησης και προσφοράς είναι αρκετή. Στην πρόταση των Αράβων γίνεται λόγος για αντιμετώπιση της μειωμένης ζήτησης με ταυτόχρονη μείωση της προσφοράς, η οποία αντιπροσωπεύεται από την πρόταση για μικρότερη παραγωγή, με αποτέλεσμα ένα νέο σημείο ισορροπίας στην αγορά. Εφόσον η λύση αυτή δεν φάνηκε αρκετή για να δελεάσει και τελικά να πείσει τους Ρώσους, η Σαουδική Αραβία δεν είχε και πολλές επιλογές εκτός από αυτές που αποκάλυψε η μέχρι τώρα σύγκρουση.
Αρχικά, πρωτοφανής μείωση της τιμής του σαουδαραβικού πετρελαίου κατά 7 δολάρια ανά βαρέλι, η οποία συνοδεύτηκε από την επίσης αξιοσημείωτη αύξηση της παραγωγής από 12 σε 13 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως. Όντας σε θέση ισχύος για τον κλάδο της πετρελαιοπαραγωγής, το Ριάντ θέλησε να μην υποκύψει σε εκφοβισμούς, δηλώνοντας βροντερό παρόν με τις αποφάσεις του. Η Μόσχα, παρά το γεγονός ότι στο αραβικό «μέτωπο» έδειχνε να χάνει έδαφος, μη μπορώντας να ακολουθήσει ένα τόσο χαμηλό επίπεδο τιμών, την ίδια στιγμή, φαίνεται να έχει ενισχύσει τη θέση της στην σύγκρουση με την Αμερική, η οποία σε καμία περίπτωση δεν έχει περιθώριο μείωσης της τιμής λόγω της περισσότερο δαπανηρής μεθόδου που ακολουθεί για την παραγωγή πετρελαίου.
Περνώντας στην αριθμητική ανάλυση, όταν από τα 70 δολάρια ανά βαρέλι στις αρχές του έτους, η τρέχουσα τιμή κυμαίνεται περί τα 20 δολάρια, κατανοεί κανείς πως έχει δημιουργηθεί μία τελείως πρωτόγνωρη κατάσταση. Σε κάθε περίπτωση, ακραίες μεταβολές τις οποίες είχε πολλά χρόνια να συναντήσει η αγορά του «μαύρου χρυσού».
Η κατά τα φαινόμενα, πρωτοποριακή κίνηση του Ριάντ δεν έχει και πολλά χρονικά περιθώρια για να αποφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ο κλοιός στενεύει και σε περίπτωση που δεν προκύψει άμεση αύξηση ζήτησης για το σαουδαραβικό πετρέλαιο, γεγονός το οποίο θα συνεπάγεται με ταυτόχρονη αύξηση των εσόδων, τότε εγκυμονεί ο κίνδυνος «παραγκωνισμού» τεράστιων ποσοτήτων πετρελαίου. Ένα ελλειμματικό, έτσι, ισοζύγιο συναλλαγών δεν θα είναι σε καμία περίπτωση ικανό να βελτιώσει τον προϋπολογισμό της χώρας.
Στην άλλη και πιο χαρμόσυνη πλευρά του νομίσματος, για τον κλάδο της παραγωγής, όσο περιορισμένη και αν είναι η δράση του την περίοδο που διανύουμε, οι εξελίξεις είναι υπέρ του δέοντος θετικές. Η βασικότερη, ίσως, πρώτη ύλη, το πετρέλαιο, κινείται σε εξευτελιστικές τιμές ακόμα και για την εποχή και ενδεχομένως να αποτελέσει «κλειδί» για τις επιδόσεις του κλάδου το επόμενο διάστημα. Άλλωστε, η παύση εργασιών είναι προσωρινή, ενώ ήδη τα δείγματα ως προς την αντιμετώπιση της πανδημίας είναι θετικά, προσφέροντας αισιοδοξία σε όλα τα επίπεδα.
