Της Ανθής Ντόλα,
Είναι γνωστό σε όλους ότι η Τουρκία, είναι επιρρεπής σε ανακριβή δημοσιεύματα και στην πολιτική προπαγάνδα. Στην περίπτωση του προσφυγικού ζητήματος δεν θα έπρεπε να μας ξαφνιάζει κανενός είδους ρεπορτάζ ή δημοσίευμα, διότι όλα είναι αναμενόμενα και θα έλεγε κανείς πως αν συνέβαινε κάτι διαφορετικό θα έπρεπε να θορυβηθούμε. Η ανελευθερία των τουρκικών ΜΜΕ είναι ένα ζήτημα που δεν έχει επιλυθεί και αποτελεί ένα πρόβλημα ενώ, όπως ξέρουμε, ενός κακού μύρια έπονται. Δυστυχώς αυτή η ανελευθερία έχει αποδειχθεί πολλές φορές μέσα στον χρόνο με αποτέλεσμα να τα καθιστά παντελώς αναξιόπιστα για οποιοδήποτε θέμα. Ελέγχονται αποκλειστικά από την τουρκική κυβέρνηση και αν κάποιο από τα ΜΜΕ επιλέξει μία διαφορετική κατεύθυνση από αυτή που ορίζεται από την κυβέρνηση κλείνει άμεσα ή απλά τιμωρείται μέχρις ότου να επανέλθει σε «τάξη». Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν οι διώξεις που είχαν σημειωθεί εναντίον δημοσιογράφων εξαιτίας της πολιτικής τους θέσης και έκφρασης αλλά και τα λουκέτα που έχουν μπει σε τουρκικές εφημερίδες λόγω της πολιτικής κατεύθυνσης που ακολουθούσαν, καθώς κάποιοι από αυτούς ανήκαν είτε στο κεμαλικό κόμμα είτε θεωρήθηκαν γκιουλενικοί από την τουρκική κυβέρνηση. Δεν χρειάζεται να ψάξει κάποιος πολύ για να μπορέσει να εξακριβώσει γεγονότα και να αντιληφθεί πως η ζωή ενός δημοσιογράφου στην Τουρκία είναι δύσκολη και πολλές φορές επικίνδυνη. Παράδειγμα αποτελεί η φυλάκιση των δημοσιογράφων Ragıp Duran και Ayşe Düzkan για τη στήριξη που έδειξαν στην κουρδική εφημερίδα Özgür Gündem, η οποία έκλεισε με κυβερνητική διαταγή.
Διαβάζοντας τουρκικές εφημερίδες στην τουρκική τους εκδοχή και όχι στα αγγλικά τους κείμενα και βλέποντας βίντεο τουρκικών ΜΜΕ για την κατάσταση στα σύνορα με τον Έβρο παρατήρησα πως παρουσιάζουν μόνο την ανθρώπινη, ευαίσθητη πλευρά του δράματος των προσφύγων. Παρακολουθώντας αυτές τις πηγές και τον τρόπο που δείχνουν στην αντιμετώπιση των προσφύγων από το τουρκικό κράτος, θα έλεγε κανείς ότι μιλάμε για ένα καθαρά ανθρωπιστικό κράτος, το οποίο δίνει ιδιαίτερη βάση στην κοινωνική του πολιτική, σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις διεθνείς συνθήκες και τις προσφυγικές δεσμεύσεις προς τον ΟΗΕ. Εμφανίζονται εικόνες κατατρεγμένων προσφύγων, οι οποίοι δέχονται βοήθεια και τροφή από το γειτονικό κράτος. Το τουρκικό κράτος βρίσκεται κοντά στους πρόσφυγες και τους μετανάστες που ψάχνουν μία καλύτερη ζωή και τους στηρίζει σε ό,τι αυτοί χρειαστούν. Όσο για το πώς παρουσιάζουν την ελληνική πλευρά, τα πράγματα διαφέρουν απόλυτα. Η ελληνική πλευρά είναι αυτή που δε δέχεται ανθρώπους πονεμένους. Η Ελλάδα είναι εκείνη που αντί να βοηθήσει αυτές τις πληγωμένες ομάδες, κλείνει τα σύνορά της και λούζει με χημικά κάποιους από αυτούς που προσπαθούν να περάσουν, όπως γράφει χαρακτηριστικά σε ένα από τα άρθρα της η Cumhuriyet. Έχει έρθει στρατός στα σύνορά του Έβρου για να τρομάξει αυτούς τους «καημένους» ανθρώπους, ενώ παράλληλα η ελληνική πλευρά δε διστάζει να προκαλεί τον τουρκικό στρατό καθώς επεμβαίνει είτε εναέρια, είτε θαλάσσια σε τουρκικά εδάφη δίνοντας έτσι αφορμές για να γίνουν δυσκολότερες οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών.
Αν διάβαζα λίγο ακόμα τολμώ να πω ότι θα τα πίστευα και εγώ. Όλες αυτές οι εικόνες, οι ειδήσεις και τα βίντεο παρουσιάζονται με σωστό και άκρως αληθοφανή τρόπο, ώστε να πειστεί και ο τελευταίος δέκτης. Τα τουρκικά ΜΜΕ έχουν καταλάβει πολύ καλά τη δύναμη της ενημέρωσης και παίζουν τα χαρτιά τους με τον σωστότερο τρόπο. Δημιουργούν μία εικόνα που δύσκολα κάποιος μπορεί να αμφισβητήσει παρά μόνο αν βρεθεί εκεί κάνοντας επιτόπια έρευνα, ώστε να ξέρει εκ των έσω την κατάσταση που επικρατεί στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Μέχρι και η δήλωση του Τούρκου Πρόεδρου Recep Tayyip Erdoğan, ο οποίος προσκαλεί την Ελλάδα να ανοίξει τα σύνορά της και αυτή ώστε να την προσπεράσουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες προκειμένου να φτάσουν στον προορισμό τους, παρουσιάζεται ως μία συμβουλή του Τούρκου Προέδρου, ο οποίος μεγαλόκαρδα μοιράζεται μία συμφέρουσα λύση με την προκλητική γειτονική χώρα, δηλαδή την Ελλάδα. Όλα αυτά τα άρθρα, τα βίντεο, οι εικόνες και γενικότερα οι δημοσιεύσεις έχουν ως δέκτες πέρα από τον τουρκικό λαό και τις ομάδες των προσφύγων που βρίσκονται στο τουρκικό έδαφος. Η ενημέρωση στην Τουρκία είναι σε σημαντικό βαθμό περιορισμένη στα περισσότερα θέματα και σε συνδυασμό με το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο αυτών των ομάδων το αποτέλεσμα είναι απογοητευτικό. Οι πρόσφυγες και οι μετανάστες πιστεύουν τον τουρκικό τύπο με αποτέλεσμα να δημιουργούν μία αρνητική εικόνα για την Ελλάδα και να θεωρούν την στάση της ρατσιστική και σκληρή και αυτό γίνεται ξεκάθαρο στην επιτόπια έρευνα που έκανε ο Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Αθανάσιος Γραμμένος, ο οποίος βρέθηκε στην τουρκική πλευρά και συνομίλησε μαζί τους. Μαθαίνουν ότι η ελληνική αστυνομία και στρατός κακομεταχειρίζονται τους συμπολίτες τους και έτσι γίνονται εχθρικοί απέναντι στην Ελλάδα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους και να βλέπουμε εικόνες μεταναστών να προσπαθούν να ρίξουν τον φράχτη των χερσαίων συνόρων που χωρίζουν τις δύο χώρες. Παράλληλα, όσοι καταφέρουν να εισέλθουν στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα καχύποπτοι και λειτουργούν επιθετικά, ενώ πολλές φορές δε δείχνουν σεβασμό προς το Ελληνικό κράτος.
Σε αντίθεση με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, οι Ευρωπαίοι πολίτες φαίνεται αυτή τη φορά να παραμένουν καχύποπτοι απέναντι σε οποιοδήποτε υλικό των τουρκικών ΜΜΕ. Έχουν δει αρκετά παραπλανητικά βίντεο ή άρθρα με παραποιημένα γεγονότα από τα ΜΜΕ της γείτονας και έχουν συνηθίσει στην τουρκική προπαγάνδα. Ακόμα και αν κάποιοι φλέρταραν με την πιθανότητα να πιστέψουν κάτι απ’ όλα αυτά την απέρριψαν σύντομα, καθώς είδαν τον Τούρκο Πρόεδρο να φεύγει από την συνάντηση που είχε στις 10 Μαρτίου με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής χωρίς να κάνει καμία δήλωση στα ΜΜΕ. Ίσως τελικά να αισθάνεται ασφαλής μόνο όταν οι δηλώσεις του πρόκειται να γίνουν στο προστατευμένο περιβάλλον των τουρκικών ΜΜΕ ή απλά δεν μπορεί να διαχειριστεί την απογοήτευσή του τώρα που είδε πως η Ευρώπη στηρίζει την Ελλάδα στο μεταναστευτικό. Η Τουρκία έχει μία συγκεκριμένη μορφή πληροφόρησης και κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει. Τα ΜΜΕ είναι κατευθυνόμενα από την κυβέρνηση, ενώ πολλές σημαντικές ειδήσεις ή παραποιούνται ή δεν δημοσιεύονται ποτέ, όπως για παράδειγμα τα κρούσματα κορωνοϊού, τα οποία για κανένα λόγο δεν πιστεύουμε ότι είναι ανύπαρκτα. Η ανοχή σε αυτή την χειραγώγηση των ΜΜΕ προκύπτει από το γεγονός ότι είναι μία χώρα με μεγάλο ποσοστό αναλφάβητων, οι οποίοι μπορούν να θεωρηθούν ευκολόπιστοι δέκτες καθώς δεν έχουν τη δυνατότητα να πληροφορηθούν από κάπου αλλού ή με κάποιον άλλο τρόπο. Μπορεί για το εσωτερικό της χώρας αυτή η ενημέρωση να είναι αρκετή και για τον δικό τους τρόπο σκέψης, σφαιρική, αλλά δεν ισχύει το ίδιο και για τις άλλες χώρες.
Για την Ευρώπη τα πράγματα είναι προφανώς πιο ελεύθερα καθώς στις περισσότερες χώρες της ηπείρου υπάρχει αντικειμενική ενημέρωση. Αν και εδώ εντοπίζονται προβλήματα καθώς οι απόψεις τείνουν να μην είναι αντικειμενικές και να έχουν πάντα μία πολιτική κατεύθυνση ή επιρροή αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να συγκριθούν με την κατάσταση των τουρκικών ΜΜΕ. Η Ευρώπη ξέρει την δύναμη της πληροφόρησης αλλά την χρησιμοποιεί με ορθότερο τρόπο και τις περισσότερες φορές είναι πιο κοντά στα πραγματικά γεγονότα. Στην περίπτωση της Ελλάδας τα ελληνικά ΜΜΕ όταν αναφέρονται στο μεταναστευτικό στοχεύουν σε δημοσιεύματα τα οποία θα προκαλέσουν την συσπείρωση του ελληνικού λαού απέναντι σε έναν κοινό εχθρό και αυτός βεβαίως, είναι η Τουρκία. Ίσως με αυτόν τον τρόπο μπορούν να αντιμετωπίσουν την παραπλανητική πληροφόρηση της Τουρκίας. Προς το παρόν όμως κρατούν μία ισορροπημένη στάση, η οποία ελάχιστες φορές ξεπερνά τα όρια και αγγίζει τον λαϊκισμό στο μεταναστευτικό ζήτημα. Τα πράγματα όμως θα σκληρύνουν και εκεί ακριβώς θα δούμε κατά πόσο τα ελληνικά ΜΜΕ είναι ικανά να ανταγωνιστούν τα αντίπαλα τουρκικά. Είναι ικανά να παραμείνουν αντικειμενικά με αξιόπιστα δημοσιεύματα και ρεπορτάζ; Θα μπορέσουν να αποδείξουν την προπαγανδιστική πολιτική των τουρκικών ΜΜΕ; Εύχομαι να σταθούν στο ύψος τους και να μην ξεχάσουν την αξία της σωστής ενημέρωσης.
Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Πτυχιούχος του τμήματος Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, με επιλογή γλώσσας την τουρκική, εργάστηκε στην Μονάδα Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του πανεπιστημίου της ενώ παράλληλα συμμετείχε σε πολιτικά συνέδρια και σεμινάρια. Πραγματοποίησε την πρακτική της άσκηση στην ΔΕΘ ενώ ταυτόχρονα ολοκλήρωσε την πτυχιακή της εργασία με θέμα «Ο Ζ. Ζάεφ και τα ελληνικά ΜΜΕ». Βασικά της ενδιαφέροντα τα ταξίδια, καθώς έχει ταξιδέψει σε όλες τις βαλκανικές χώρες και στην Τουρκία, το θέατρο και η μουσική, συμμετέχοντας σε θεατρικές παραστάσεις και ραδιοφωνικές εκπομπές.
