Της Χρυσοβαλάντω Κουτσούλη,
Μετά το θάνατο κάποιου, όλη η περιουσία του κληρονομείται από τους κληρονόμους του που είτε είναι οι στενοί συγγενείς είτε όσοι αναφέρονται στη διαθήκη του. Η κληρονομιαία περιουσία δεν αποτελείται μονάχα από ενεργητικό αλλά και από παθητικό. Με άλλα λόγια, τα χρέη που έχει ο διαθέτης από δάνεια, οι οφειλές του σε Εφορία και ασφαλιστικά ταμεία κληρονομούνται κατά τον ίδιο τρόπο με τον οποίο κληρονομούνται και τα περιουσιακά του στοιχεία, δηλαδή ακίνητα και τραπεζικοί λογαριασμοί.
Συνήθως αποποίηση γίνεται, όταν η αποδοχή της κληρονομιάς δεν είναι συμφέρουσα για τον κληρονόμο. Εν ολίγοις, όταν το παθητικό της κληρονομίας (χρέη και οφειλές) ξεπερνάει το ενεργητικό (περιουσιακά στοιχεία), η καλύτερη λύση για τον κληρονόμο είναι η αποποίηση, δηλαδή η δήλωσή του πως δεν επιθυμεί να καταστεί κληρονόμος. Η αποποίηση, άλλωστε, δεν μπορεί να είναι ούτε τμηματική ούτε μερική. Δεν μπορεί, δηλαδή, ο κληρονόμος να αποποιηθεί τα χρέη και να αποδεχθεί τη λοιπή περιουσία. Τόσο η αποδοχή όσο και η αποποίηση αφορούν το σύνολο της κληρονομιαίας περιουσίας του διαθέτη.
Κάθε κληρονόμος έχει εκ του νόμου δικαίωμα να αποποιηθεί την κληρονομία που του αφήνεται μέσα σε προθεσμία 4 μηνών, αν είναι κάτοικος Ελλάδας ή 1 έτους αν είναι κάτοικος εξωτερικού ο κληρονόμος ή ο διαθέτης. Η πράξη της αποποίησης λαμβάνει χώρα στη γραμματεία του Ειρηνοδικείου του τόπου θανάτου του διαθέτη. Εφόσον δεν υπάρχει διαθήκη, πρώτοι αποποιούνται οι νόμιμοι κληρονόμοι, δηλαδή τα τέκνα και ο/η σύζυγος του διαθέτη. Αν τα τέκνα έχουν παιδιά, δηλαδή αν ο αποβιώσας είχε εγγόνια, τότε θα πρέπει να αποποιηθούν και αυτά. Μετά την αποποίηση των κληρονόμων, ξεκινάει η προθεσμία για την αποποίηση των κληρονόμων που θα κληρονομούσαν αν δεν υπήρχαν οι πρώτοι κληρονόμοι, δηλαδή γονείς και αδέλφια. Τα τέκνα των αδελφών, δηλαδή τα ανήψια του διαθέτη, θα πρέπει και εκείνα να αποποιηθούν με τη σειρά τους.
Ιδιαιτερότητα παρουσιάζει η περίπτωση κατά την οποία ο κληρονόμος είναι ανήλικος. Η αποποίηση του ανήλικου είναι δυνατή μόνο έπειτα από σχετική άδεια του αρμόδιου δικαστηρίου, με την οποία χορηγείται στους γονείς η άδεια να αποποιηθούν για λογαριασμό του ως νόμιμοι εκπρόσωποί του που ασκούν τη γονική του μέριμνα.
Αν ο προσωρινός κληρονόμος δεν αποποιηθεί εγκαίρως την κληρονομιά, τότε θεωρείται ότι την αποδέχθηκε. Στην περίπτωση που η προθεσμία για την αποποίηση της κληρονομιάς παρήλθε άπρακτη από τον κληρονόμο από αμέλεια, αυτός κληρονομεί την περιουσία του διαθέτη, ακόμα κι αν κληρονομεί παρά τη θέλησή του.
Από όλα τα ανωτέρω, αβίαστα καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως η ίδια κληρονομιά μπορεί να είναι όχι μόνο «ευλογία», αλλά και βόμβα χρεών. Γι’ αυτό το λόγο, κρίνεται απαραίτητη η γνώση των θεμάτων της αποδοχής και της αποποίησης, ώστε ο κληρονόμος να μη βρεθεί στη δυσμενή θέση να ευθύνεται προσωπικά για χρέη, που ο ίδιος δεν έχει δημιουργήσει.
Πηγές
- Χαρούλα Απαλαγάκη, Κώδικας Πολιτική Δικονομίας – Ερμηνεία κατ’ άρθρ., Τόμος ΙΙ, εκδ. 2019
- Νίκη Ψούνη, Κληρονομικό Δίκαιο Ι, 5η έκδοση
Γεννήθηκε και κατοικεί στους Φιλιάτες Θεσπρωτίας. Ασκούμενη Δικηγόρος και πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Υπότροφος του Ι.Κ.Υ. για τα έτη 2016-2018. Μιλάει την αγγλική και τη γερμανική γλώσσα. Έχει συμμετάσχει σε προσομοιώσεις διεθνούς κλίμακας και έχει παρακολουθήσει σεμινάρια και ημερίδες σχετικές με το αντικείμενο σπουδών της. Στον ελεύθερό της χρόνο πηγαίνει θέατρο, ασχολείται με τη συγγραφή ποιημάτων και την ανάγνωση βιβλίων. Αρθρογραφεί για νομικά θέματα, κυρίως ιδιωτικού δικαίου.
