Της Ανδριάννας Γιαντούρη,
Η ανθρωπότητα, στο πέρασμα των χρόνων ήρθε αντιμέτωπη με ένα πλήθος ασθενειών όπως η φυματίωση, η χολέρα, η ισπανική γρίπη που σκόρπισαν το θάνατο σε εκατομμύρια ανθρώπους. Σήμερα βιώνουμε ξανά την επέλαση ενός νέου ιού, του κορωναϊού, με πόλεις να μετατρέπονται σε «πόλεις-φαντάσματα» και τα ολοένα αυξανόμενα κρούσματα να εκπέμπουν σήμα SOS στην παγκόσμια κοινότητα. Η ελπίδα, λοιπόν, για έναν κόσμο δίχως ασθένειες μοιάζει ιδιαίτερα δελεαστική! Λαμβάνοντας μάλιστα, υπόψη τα αξιοθαύμαστα ιατρικά επιτεύγματα που χαρακτηρίζουν τον 21ο αιώνα θα σκεφτόταν κανείς: «Άραγε μπορούμε να εξασφαλίσουμε έναν κόσμο χωρίς ασθένειες; Και αν ναι, γιατί δεν έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής;».
Βασικά για κάποιες λοιμώδεις ασθένειες η σκέψη αυτή είναι βιώσιμη! Πρόκειται για τα σχέδια εξάλειψης – eradication, που στόχο έχουν την μείωση του επιπολασμού μιας μολυσματικής ασθένειας, στον παγκόσμιο πληθυσμό, στο μηδέν. Με ένα τέτοιο πλάνο, κανένας άνθρωπος δεν πρόκειται να νοσήσει από την εν λόγω ασθένεια, ενώ τα διάφορα μικροβιολογικά εργαστήρια διαθέτουν δείγματα ή βακτηριακές καλλιέργειες, έτοιμες να αξιοποιηθούν για εμβολιασμό σε περίπτωση επανεμφάνισης.
Τα καλά νέα είναι ότι το σχέδιο εξάλειψης έχει ήδη χρησιμοποιηθεί δύο φορές! Η μία αφορά την πανώλη των βοοειδών (rinderpest), μια ασθένεια που προσβάλλει μόνο τα ζώα και με απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας των ζώων εφαρμόστηκε το πρόγραμμα εξάλειψης από τα μέσα του 1990 με το τελευταίο περιστατικό να εμφανίζεται το 2001. Όσον αφορά τους ανθρώπους, η ευλογιά (smallpox) είναι μια ασθένεια που ξεκίνησε να προσβάλει τους ανθρώπους ήδη από το 10.000 π.Χ. και τον 20ο αιώνα σκόρπισε τον θάνατο σε 300-500 εκατομμύρια ανθρώπους! Το 1967 ανακαλύφθηκε το εμβόλιο για την ευλογιά και το 1980 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε την οριστική εξάλειψη της ασθένειας.
Εύλογα σκέφτεστε: Γιατί μία τέτοια αποδοτική λύση εφαρμόστηκε μόλις 2 φορές;
Υπάρχουν τρεις συνιστώσες που θα καθορίσουν πότε και αν πρέπει μία ασθένεια να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα εξάλειψης:
- Βιολογική: Κατ΄αρχάς να τονίσουμε ότι μόνο οι μολυσματικές ασθένειες είναι εξαλείψιμες! Πρέπει, λοιπόν, να διαθέτουμε τα «όπλα» για να καταπολεμήσουμε την εκάστοτε ασθένεια. Ποια είναι αυτά; Πρωτίστως, τα εμβόλια και έπειτα οι μέθοδοι εντοπισμού των κρουσμάτων. Τα πράγματα βέβαια γίνονται πιο δύσκολα όταν η ασθένεια δεν εμφανίζει συμπτώματα ή μεταδίδεται μέσω ζώων, περιορίζοντας κατά πολύ τον αριθμό των εντοπισμένων κρουσμάτων.
- Οικονομική: Η εκκίνηση ενός προγράμματος παγκόσμιου εμβολιασμού απαιτεί τρισεκατομμύρια δολάρια, ένα ποσό προφανέστατα μη ρεαλιστικό ειδικά όσον αφορά τις φτωχότερες χώρες. Μάλιστα, μια ασθένεια μικρού επιπολασμού, όπως το κοινό κρυολόγημα, δεν αξίζει την επένδυση ενός τόσο εξωφρενικού ποσού για την εξάλειψή της.
- Κοινωνικοπολιτική: Μιλώντας για ένα πρόγραμμα παγκόσμιας εμβέλειας, φυσικά απαιτείται η συνεργασία ΟΛΩΝ των κρατών του κόσμου. Είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλιστεί ένα κοινό μονοπάτι δεσμεύσεων, οικονομικών επενδύσεων αλλά και ιδεών. Έτσι έστω και μία χώρα να μην συμμετέχει στο σχέδιο, η εφαρμογή της εξάλειψης είναι άτοπη.
Μελλοντικά προγράμματα εξάλειψης
Παρόλες τις δυσκολίες που προαναφέρθηκαν υπάρχουν κάποιες ασθένειες που έχουν τεθεί σε πρόγραμμα εξάλειψης μέχρι το 2030. Μεταξύ αυτών είναι: η πολιομυελίτιδα «polio», δρανκουκουλίαση «dracunculus» και η τροπική μόρωση «yaws». Ειδικότερα για την πολιομυελίτιδα, μια ιογενής λοίμωξη που προκαλείται απ τον ιό poliovirus, το 1981 παρουσίασε 450.000 περιπτώσεις ενώ το 2016 μόλις 46. Μπορούμε λοιπόν να μιλάμε για την πλήρη εξάλειψή της στα επόμενα χρόνια!
Take away message
Ο Louis Pasteur είπε: «Είναι στην δύναμη του ανθρώπου να εξαλείψει την μόλυνση από την Γη». Και πράγματι είμαστε πολύ κοντά στην εξάλειψη πολλών ασθενειών που μαστίζουν την ανθρωπότητα και γιατί όχι, εφόσον αναπτυχθούν οι κατάλληλες τεχνικές να μπορούμε σε λίγα χρόνια από τώρα να μιλάμε για εξάλειψη του AIDS, της ελονοσίας, της φυματίωσης!
Γεννήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου '99 στην Κομοτηνή και σπουδάζει Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά ενώ λατρεύει τα ταξίδια, έχοντας εξερευνήσει 10 Ευρωπαϊκές χώρες μέχρι στιγμής. Συμμετείχε στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «EUROSCOLA» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του Στρασβούργου. Ασχολείται με το τρέξιμο, το Taekwondo και διάφορες εκδηλώσεις ιατρικού περιεχομένου.
