Της Μαρίας Τσαλίκη,
«Μια γυναίκα που έχει άντρα είναι πάντα πιο καλόβολη από μια γυναίκα που δεν έχει. Είναι ικανοποιημένη από τον εαυτό της. Δεν έχει πια έγνοιες και νιώθει πως μπορεί να χρησιμοποιήσει τα θέλγητρα της χωρίς να προκαλεί υποψίες για τις προθέσεις της.»
Η παραπάνω φράση αποτελεί μια από τις αμέτρητες φράσεις που εντοπίζονται στα έργα της Αγγλίδας μυθιστοριογράφου και αποτυπώνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το πνεύμα της τότε εποχής. Πολλοί είναι αυτοί που βασιζόμενοι σε φράσεις σαν την παραπάνω, πιστεύουν ότι η Jane Austen εξέφρασε μέσα από τα μυθιστορήματα της την πεποίθηση πως μια γυναίκα έπρεπε να παντρευτεί και μάλιστα να πετύχει έναν καλοβολεμένο γάμο για να είναι ευτυχισμένη. Ποια όμως είναι η πραγματικότητα γύρω από την Βρετανίδα συγγραφέα και το έργο της;
Η Jane Austen γεννήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 1775 στο Στήβεντον Χαμσαιρ. Ήταν το έβδομο παιδί μιας πολύ ενωμένης οικογένειας, η οποία ωστόσο ανήκε στις χαμηλότερες παρυφές της αγγλικής αριστοκρατίας. Ο πατέρας της, διδάκτωρ της Οξφόρδης και κληρικός, ήταν αυτός ο οποίος επιμελήθηκε προσωπικά την διαπαιδαγώγηση της Jane και της μεγαλύτερης αδερφής της. Από πολύ μικρή, σε ηλικία μόλις 11 ετών άρχισε να γράφει στίχους και ιστορίες, τα οποία διάβαζε στις πολυάριθμες οικογενειακές συναθροίσεις, δίνοντας τους την ονομασία “Juvenilia”. Σε αυτό το σημείο της ζωής της, πολλοί κριτικοί λογοτεχνίας επισημαίνουν για τη συγγραφική της πορεία: «Τα μεγαλύτερα χαρίσματα της υπήρχαν εκεί σε εμβρυική κατάσταση ακόμη» υπογραμμίζοντας της σατιρική διάθεση και την έλλειψη αναστολών της.
Η Austen ήταν μια αθεράπευτα ρομαντική γυναίκα εγκλωβισμένη σε μια εποχή που κύριος στόχος των γυναικών αποτελούσε το κυνήγι του κατάλληλου συζύγου. Ένας καλός γάμος άνευ έρωτα με έναν ευκατάστατο γαμπρό, αποτελούσε το εισιτήριο για την κοινωνική καταξίωση και την αξιοπρεπή ζωή. Ωστόσο, η Jane δεν φαίνεται να ταίριαζε ανάμεσα στις γυναίκες του κοινωνικού περίγυρού της. Είχε πιο προχωρημένες αντιλήψεις από την εποχή της για την θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Μέσα από τα έργα της όχι μόνο δεν υποστηρίζει τις τότε κοινωνικές επιταγές, αλλά στηλιτεύει με μοναδικό τρόπο την τα ήθη και τα έθιμα της εποχής.
Jane Austen, μια από τις πρώτες φεμινίστριες;
Παρά το γεγονός πως δεν γνωρίζουμε πολλά για την ζωή της, το μεγαλείο του χαρακτήρα της είναι αδιαμφισβήτητο. Ήταν μια γυναίκα ρεαλίστρια και δυναμική, που δεν δίστασε να διεκδικήσει αυτά που αγαπούσε και ονειρευόταν σε μια εποχή που έμοιαζε να είναι ακατόρθωτο. Όνειρο της, να ζήσει ανεξάρτητη βασισμένη στην πένα της, μέσα σε μια αμιγώς ανδροκρατούμενη κοινωνία όπου η επιδοκιμασία ερχόταν μόνο ύστερα από έναν πετυχημένο γάμο. Οι αντιλήψεις της για την θέση της γυναίκας γίνονται ξεκάθαρες μέσα από τα έργα της. Η Austen, δεν άνοιξε νέους δρόμους στην λογοτεχνία. Τα θέματα της αντανακλούσαν κυρίως την εποχή και την τάξη της. Κύριος άξονας σχεδόν όλων των έργων της, το πάντρεμα ενός καλοβολεμένου γάμου με τα απαραίτητα αμοιβαία συναισθήματα. Μεγαλύτερη σημασία ωστόσο, έχουν οι χαρακτήρες που δημιούργησε. Δυναμικοί και ανεξάρτητοι, οι ήρωες της, δεν φοβούνται να διεκδικήσουν αυτά που ήθελαν σε μια κοινωνία που τους στερούσε το δικαίωμα της ελεύθερης βούλησης. Μπορεί να μην γνωρίζουμε σίγουρα για την Jane, πάντως οι ηρωίδες της συγκαταλέγονται με σιγουριά στις πρώτες φεμινίστριες. Περιτριγυρισμένες από κοινωνικά πρέπει και μη δεν φοβούνται να εκφράσουν την βούληση τους, να θελήσουν περισσότερα και να παλέψουν γι αυτά.
Η Austen έμεινε από επιλογή χωρίς γάμο σε μια εποχή που μια ανύπαντρη γυναίκα θεωρούνταν γεροντοκόρη, δυστυχισμένη και προβληματική. Ο έρωτας γι’ αυτήν είχε την μεγαλύτερη σημασία από όλα, γεγονός που αποδεικνύεται περίτρανα σε μια επιστολή προς την ανιψιά της Fanny Knight. Όταν η νεαρή της ζήτησε να την συμβουλέψει για μια σοβαρή πρόταση για σχέση, η Jane της απάντησε «Θα σε παρότρυνα να μην δεσμεύσεις τον εαυτό σου περαιτέρω και να μην σκέφτεσαι καν να τον δεχτείς, εκτός αν πραγματικά τον θέλεις. Οτιδήποτε είναι προτιμότερο ή ανεκτό από το να παντρευτείς χωρίς αγάπη.»
Ερωτεύθηκε μια φορά στην ζωή της σε ηλικία 20 ετών. Η γνωριμία της με τον μαθητευόμενο τότε δικηγόρο Τομ Λεφρόι, κατά την διάρκεια μιας κοινωνικής εκδήλωσης, έγινε γνωστή μέσα από τις επιστολές της στην αδερφή της, Κασσάνδρα. Ένα ειδύλλιο που έλαβε άδοξο τέλος, καθώς ένας νεαρός χωρίς οικονομική κατάσταση και μια κοπέλα χωρίς προίκα δεν θα μπορούσαν στην τότε εποχή να είχαν διαφορετική κατάληξη. Ωστόσο η βαθιά ρομαντική της φλέβα δεν της επέτρεψε να παντρευτεί χωρίς αγάπη, απορρίπτοντας μάλιστα την πρόταση ενός κληρονόμου πλούσιας οικογένειας.
Οι ιστορίες της, χαρακτηριζόμενες από το λεπτό της χιούμορ και την καυστική κριτική της κατά των ηθών, υποκρύπτουν μια μεγάλη ειρωνεία και μια τραγική διαπίστωση. Κάθε μια ιστορία της ξεχωριστά εγκυμονεί για την ηρωίδα της ένα ευτυχισμένο τέλος. Η νεαρή τολμηρή γυναίκα που σκιαγραφείται, δεν χρειάζεται να επιλέξει όπως αναγκάστηκε να κάνει η συγγραφέας. Ένας καλός γάμος με οικονομική αποκατάσταση και αμοιβαία συναισθήματα αγάπης συνθέτουν το τέλος των ιστοριών της. Όλα όσα δεν απέκτησε ποτέ στην πραγματική της ζωή τα χάρισε απλόχερα στις ηρωίδες της.
Η Jane Austen, πέθανε ανύπαντρη στις 18 Ιουλίου 1817 στο Winchester της Αγγλίας μετά από πολύμηνη ασθένεια. Δεν απόλαυσε ποτέ την επιτυχία και την δόξα που τυγχάνουν σήμερα τα έργα της καθώς αρχικά δημοσιεύθηκαν ανώνυμα.
Το 1880 ένας ανιψιός της δημοσίευσε βιβλίο για την ζωή της και άρχισε να γίνεται γνωστή εδραιώνοντας παράλληλα μια θέση ανάμεσα στους σπουδαιότερους και πολυδιαβασμένους συγγραφείς, σε παγκόσμιο λογοτεχνικό επίπεδο. Έγραψε αρκετά έργα μεταξύ των οποίων, το «Περηφάνια και Προκατάληψη», «Έμμα», «Λογική και Ευαισθησία», τα όποια πήραν ζωή και μέσα από την κινηματογραφική οθόνη.
Πηγές:
- https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B6%CE%AD%CE%B9%CE%BD_%CE%8C%CF%83%CF%84%CE%B5%CE%BD
- http://www.artcoremagazine.gr/logos-texni/biblioskopio/giati-agapame-toso-tin-jane-austen
