Της Κυριακής Θεοδοσάκη,
Την δεκαετία του 1990, περίοδο της μονοπολικότητας των Η.Π.Α., συνηθίσαμε στην εικόνα της παρουσίας και εμπλοκής των αμερικανικών στρατευμάτων στις περισσότερες περιφερειακές διενέξεις της δεκαετίας. Ως η μοναδική κυρίαρχη δύναμη στο σύστημα μετά την κατάρρευση της Ε.Σ.Σ.Δ., δεν έχασε την ευκαιρία, υπό το πρόσχημα της διάδοσης της δημοκρατίας και της διατήρησης της διεθνούς ειρήνης να μεταφέρει στρατεύματα σε κάθε γεωπολιτικής σημασίας σημείο όλων των γεωγραφικών περιφερειών: από την Γιουγκοσλαβία στην Αφρική και από εκεί στο Ιράκ, η αμερικανική παρουσία είναι αδιαπραγμάτευτη.
Η αμερικανική στρατιωτική εμπλοκή, ωστόσο, βρίσκει απλώς την αφετηρία της στη συγκεκριμένη δεκαετία. Πρόκειται για πάγια πρακτική που συνεχίζεται μέχρι σήμερα με αμερικανικά στρατεύματα να δεσμεύονται σε κάθε προβληματική περιοχή του σύγχρονου κόσμου και όχι μόνο. Παρόλα αυτά, είναι μια τακτική η οποία σταδιακά απομυθοποιείται στο πλαίσιο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Την προηγούμενη Δευτέρα, ένα δημοσίευμα στην New York Times αναφέρει πως το Πεντάγωνο σκέφτεται να αναπροσανατολίσει τα αμερικανικά στρατεύματα της Δυτικής Αφρικής προς νέες προτεραιότητες ,όπως η Κίνα και η Ρωσία. Είναι γνωστό πως στην Δυτική Αφρική η δέσμευση δυτικών στρατευμάτων για τον αγώνα κατά της τρομοκρατίας έχει αποδειχθεί δύσκολο εγχείρημα. Προσφάτως, η γαλλική δημοκρατία θρήνησε για τον θάνατο 13 Γάλλων στρατιωτών στο Μάλι μετά από ατύχημα με ελικόπτερο.
Τι συνέπειες ενδέχεται να έχει η αμερικανική απόσυρση για τους υπόλοιπους συμμάχους που δραστηριοποιούνται στην περιοχή; Το δημοσίευμα αυτό με τα συνεπακόλουθα ερωτήματα έρχεται να ακολουθήσει την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από την Συρία που ξεκίνησε τον περασμένο Οκτώβριο. Τι συνέπειες είχε η απόσυρση αυτή για τους συμμάχους στην περιοχή; Μια επιθετική τουρκική εισβολή απέναντι στις αβοήθητες πλέον δυνάμεις προστασίας του λαού (YPG) που προκάλεσε τη διεθνή κατακραυγή για την εγκατάλειψη των κούρδων.
Πέραν, όμως, των συνεπειών αυτών, ποια είναι η λογική πίσω από την απόσυρση; Γιατί οι Η.Π.Α. από παγκόσμιος χωροφύλακας «περισυλλέγουν» τα εναπομείναντα στρατεύματά τους στις διάφορες περιφέρειες, όταν κάποτε ήταν καθημερινή εικόνα ο Αμερικανός στρατιώτης στην Σομαλία, την Λιβύη, το Ιράκ; Μια λογική είναι αυτή της εσωτερικής νομιμοποίησης: γιατί ο Αμερικανός στρατιώτης μάχεται κατά της τρομοκρατίας στην Αφρική και υπερασπίζεται τους κούρδους στην Συρία; Γιατί το Αμερικανικό έθνος θρηνεί τα παιδιά του για την υπεράσπιση αυτών; Μια λογική η οποία φάνηκε κατάφωρα με την απονομιμοποίηση του εγχειρήματος του πολέμου στο Βιετνάμ, ενός πολέμου που δεν χάθηκε στο μέτωπο ,αλλά μέσα στην Ουάσιγκτον.
Μια λογική η οποία επιβεβαιώθηκε και στην Σομαλία (92’-93’), την μοναδική ανθρωπιστική επιχείρηση κατά την οποία σκοτώθηκαν Αμερικανοί στρατιώτες. Επόμενο βήμα: μαζική αποχώρηση στρατευμάτων από την Σομαλία. Η ίδια λογική φάνηκε και στη Συρία με την αιτιολογία «ας αφήσουμε τους άμεσα εμπλεκόμενους να τα βρουν μεταξύ τους», ενώ στον δεκαετή, τουλάχιστον πλέον, πόλεμο του Αφγανιστάν έγινε μια μείωση των απεσταλμένων στρατευμάτων. Αξίζει να θυμηθούμε ότι ο ίδιος ο Trump στην προεκλογική του καμπάνια το 2016 είχε μιλήσει για τον τερματισμό των πολέμων δίχως τέλος και την συνεπακόλουθη αποχώρηση στρατιωτών από το Αφγανιστάν και την Συρία.
Ένα άλλο παράλληλο σκεπτικό πίσω από την σταδιακή εγκατάλειψη του ρόλου του παγκόσμιου χωροφύλακα μπορεί να είναι πράγματι η ανακατανομή της παγκόσμιας ισχύος. Τη στιγμή που δυνητικοί ηγεμόνες με τεράστιες δυνατότητες λανθάνουσας ισχύος, όπως η Κίνα, απειλούν την πρωτοκαθεδρία των Η.Π.Α. δεν είναι απαραίτητη πλέον η προβολή ισχύος σε άλλα μέρη; Δεν εξηγείται ορθολογικά από την οπτική γωνία της ιεράρχησης των κρατικών σκοπών να δεσμεύονται αμερικανικά στρατεύματα στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας στην Δυτική Αφρική τη στιγμή που η Κίνα αναπτύσσει το «One belt, One road».
Στο ίδιο μήκος κύματος βρίσκεται και η Ρωσία αρκετές δεκαετίες τώρα. Το πρόσχημα ότι η αντιπυραυλική ασπίδα της κυβέρνησης Bush στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης προοριζόταν για το Ιράν δεν κατάφερε να κρύψει πως απώτερος σκοπός ήταν η εξισορρόπηση της Ρωσίας. Η ανάγκη προβολής ισχύος για την διατήρηση του υπάρχοντος status quo έχει αναδειχθεί αναντίρρητα βασική προτεραιότητα για τις Η.Π.Α. Σε έναν κόσμο, όπου η σχετική θέση ισχύος απειλείται, μεγάλες δυνάμεις όπως οι Η.Π.Α. αναμφίβολα αναπροσαρμόζουν τις στρατηγικές τους στα νέα δεδομένα, για να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους με την σταθερή παρουσία της εσωτερικής νομιμοποίησης.
Σπουδάζει στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Γνωρίζει Αγγλικά και Γαλλικά και συμμετέχει ενεργά σε προσομοιώσεις (Εuropa.S, RhodesMRC). Συμμετείχε στην πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ευρωπαϊκές εκλογές «This time I’m voting» ως εθελόντρια. Ενδιαφέρεται για τα ευρωπαϊκά θέματα καθώς και για τα ζητήματα της διεθνούς πολιτικής.
