15 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΙστορίαIn MemoriamIn Memoriam: Κορνήλιος Καστοριάδης

In Memoriam: Κορνήλιος Καστοριάδης


Του Ραφαήλ Νικόλαου Μπελενιώτη,

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης γεννήθηκε στις 11 Μαρτίου του 1922 στην Κωνσταντινούπολη. Καταξιώθηκε ως Έλληνας φιλόσοφος και εξέχουσα θεωρητική προσωπικότητα του πολιτικού χώρου της Αυτονομίας.

Η μικρασιατική καταστροφή έφερε την οικογένεια του Κορνήλιου στην Αθήνα. Ο Κορνήλιος έλαβε τις πρώτες του πολιτικές και φιλοσοφικές επιρροές από το οικογενειακό του περιβάλλον. Η επιβλητική προσωπικότητα του πατέρα υπήρξε καταλυτική. Ήταν άθεος, εκτιμούσε βαθύτατα τη μόρφωση και μισούσε τον βασιλιά και το στέμμα. Ο Κορνήλιος διάβασε τα πρώτα βιβλία που έπεσαν στα χέρια του και ήρθε σε επαφή με την μαρξιστική σκέψη και ανάλυση της κοινωνίας. Στην τρυφερή ηλικία των δεκατριών ετών άρχισε να διαβάζει σταθερά φιλοσοφία ενώ αργότερα διδάχθηκε και γαλλικά από την αμφιλεγόμενη Γαλλίδα θεωρητικό Σαβίτρι Ντέβι. Η Ντέβι έμεινε γνωστή για τις εθνικοσοσιαλιστικές θωρήσεις της αλλά και την στήριξη που έδειξε στο μετέπειτα ναζιστικό καθεστώς.

Το 1938 ο Καστοριάδης έβαλε εμπρός για την οργανωμένη πολιτική ζωή. Εντάχθηκε σε έναν παράνομο πυρήνα της ΟΚΝΕ της εποχής, όμως αργότερα ξεστράτισε από τη γραμμή του κόμματος. Δημιούργησε μαζί με άλλους δεκατρείς συνομήλικους του την μαρξιστική ομάδα με τροτσκιστικές αναφορές «Προλετάριος», στην οποία αναφορά είχε και ο Ανδρέας Παπανδρέου. Αργότερα όλα τα μέλη της ομάδας συνελήφθησαν από την ασφάλεια και εξαναγκάσθηκαν σε δήλωση μετάνοιας και αποκήρυξης του κομμουνισμού. Έπειτα αφέθηκαν ελεύθεροι.

Κατά την διάρκεια της κατοχής ο Καστοριάδης εντάχθηκε στο ΚΚΕ ενώ παράλληλα συγκρότησε και μια δική του ομάδα ατόμων οι οποίοι εξέδιδαν την εφημερίδα «Νέα Εποχή» και ζητούσαν από το ΚΚΕ ξεκάθαρο αντιστασιακό προσανατολισμό. Αργότερα εγκατέλειψε το ΚΚΕ κατηγορώντας την στροφή του κόμματος προς τον σωβινισμό. Το 1943 προσχώρησε στην Τροτσκιστική γκρούπα του Άγι Στίνα, τη γνωστή ΔΕΚΕ, η οποία όταν οι Γερμανοί εισήλθαν στην Ελλάδα ζητούσε από τους Έλληνες στρατιώτες να αρνηθούν να πολεμήσουν, καθώς οι Γερμανοί στρατιώτες ήταν και αυτοί εργάτες και άνθρωποι. Τους υποδέχθηκαν με τριαντάφυλλα. Η ομάδα των Τροτσκιστών πολεμήθηκε σφόδρα από τους Ναζί αλλά και από το ίδιο το ΕΑΜ και τη δολοφονική ΌΠΛΑ.

Το 1944 συνέγραψε τα πρώτα κείμενα του με αναφορές στον φιλόσοφο Μαξ Βέμπερ και τα δημοσίευσε στο περιοδικό Αρχείον Κοινωνιολογίας και Ηθικής. Στο πανεπιστήμιο Αθηνών σπούδασε οικονομικά και νομικά. Μετά τα Δεκεμβριανά επιβιβάστηκε σε ένα πλοίο και έφυγε προς το Παρίσι.

Ως μέλος της Τέταρτης Διεθνούς στο Παρίσι οργάνωσε για ακόμα μια φορά μια φραξιονιστική ομάδα με το όνομα «Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα» το 1948. Την ίδια χρονιά άρχισε να εργάζεται στον ΟΟΣΑ μέχρι το 1970 ως στέλεχος με υψηλό μισθό και παράλληλα άρχισε να απομακρύνεται από το Τροτσκιστικό κίνημα της Τέταρτης Διεθνούς. Όταν παραιτήθηκε από τον ΟΟΣΑ, κατάφερε να εξασφαλίσει υψηλή αποζημίωση. Έπαιξε σχεδόν όλα τα έσοδα του στο χρηματιστήριο και τα έχασε.

Το 1979 ο Καστοριάδης εξελέγη διευθυντής της Σχολής Ανωτέρων Σπουδών Κοινωνικών Επιστημών Παρισιού (Ecoles des Hautes Etudes en Sciences Sociales), όπου διοργάνωσε σεμινάριο με τίτλο «Θέσμιση της κοινωνίας και ιστορική δημιουργία».

Βασική θέση στο έργο του Καστοριάδη υπήρξε η ιδέα της κοινωνικής αυτοθέσμισης, δηλαδή της ικανότητας ή της κατάστασης μιας κοινωνίας να μπορεί να δημιουργεί τους δικούς της νόμους και θεσμούς. Κυριότερο έργο του υπήρξε η «Φαντασιακή Θέσμιση της κοινωνίας».

Ο Κορνήλιος Καστοριάδης πέθανε σαν σήμερα, στις 26 Δεκεμβρίου του 1997.


TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Ραφαήλ-Νικόλαος Μπελενιώτης, Σύμβουλος Έκδοσης
Ραφαήλ-Νικόλαος Μπελενιώτης, Σύμβουλος Έκδοσης
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1999. Είναι φοιτητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με κατεύθυνση στην νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία.