Της Σάντυ Μακκού,
Ευτυχία. Είναι ένας όρος που θεωρείται δεδομένος σ’ αυτή τη σύγχρονη εποχή. Ωστόσο, από την αυγή του χρόνου, οι φιλόσοφοι επιδιώκουν την έρευνα της ευτυχίας. Τελικά, ο σκοπός της ζωής δεν είναι μόνο να ζήσεις, αλλά να ζήσεις «καλά».
Οι φιλόσοφοι θέτουν μερικές βασικές ερωτήσεις για την ευτυχία: μπορούν οι άνθρωποι να είναι ευτυχισμένοι; Εάν ναι, θέλουν; Κι αν έχουν τόσο την επιθυμία να είναι ευτυχισμένοι όσο και την ικανότητά τους να είναι, αυτό σημαίνει ότι πρέπει, συνεπώς, να επιδιώκουν την ευτυχία για τον εαυτό τους και τους άλλους; Αν μπορούν, θέλουν και πρέπει να είναι ευτυχισμένοι, πώς επιτυγχάνουν αυτό το στόχο;
Για να εξερευνήσει κανείς τη φιλοσοφία της ευτυχίας στη ζωή, πρώτα οφείλει να εξετάσει την ιστορία της ευτυχίας. Ο Δημόκριτος ήταν ο πρώτος φιλόσοφος του δυτικού κόσμου που εξέτασε τη φύση της ευτυχίας. Παρουσίασε μια πρόταση, ότι, αντίθετα με αυτό που είχε προηγουμένως θεωρηθεί, η ευτυχία δεν απορρέει από «ευνοϊκή τύχη» (δηλαδή καλή τύχη) ή άλλες εξωτερικές συνθήκες. Υποστήριξε ότι η ευτυχία ήταν μια «περίπτωση νου», εισάγοντας μια υποκειμενική άποψη ως προς την ευτυχία.
Μια πιο αντικειμενική άποψη της ευτυχίας εισήχθη από τον Σωκράτη και τον μαθητή του, Πλάτωνα. Επέτειναν την ιδέα ότι η ευτυχία ήταν «ασφαλής απόλαυση του τι είναι καλό και όμορφο». Ο Πλάτων ανέπτυξε την ιδέα ότι η καλύτερη ζωή είναι μία ζωή στην οποία ένας άνθρωπος επιδιώκει την άσκηση πνευματικών αρετών. Ένα επιχείρημα που διαφωνεί με την επόμενη προσωπικότητα στην ανάπτυξη της φιλοσοφίας της ευτυχίας – τον Αριστοτέλη.
Στην ελληνική ιστορία (δηλαδή τους αρχαίους ελληνικούς χρόνους) κυριαρχούσε σε μεγάλο βαθμό η εξέχουσα θεωρία του ηδονισμού. Ο «ηδονισμός» είναι, για να το θέσουμε απλά, η αναζήτηση της ευχαρίστησης-ευτυχίας ως το μόνο εγγενές αγαθό. Αυτή ήταν η Κυρεναϊκή άποψη της ευτυχίας. Θεωρήθηκε, έτσι, ότι μια «καλή ζωή» είναι άκρως συνυφασμένη με την αναζήτηση της ευχαρίστησης και της ικανοποίησης φυσικών, πνευματικών και κοινωνικών αναγκών. Ο Kraut περιγράφει την ηδονική ευτυχία ως «την πεποίθηση ότι κάποιος παίρνει τα σημαντικά πράγματα που θέλει, καθώς και ορισμένες ευχάριστες επιδράσεις που κανονικά συμβαδίζουν με αυτή την πίστη».
Στην αρχαιότητα, ακόμη, υπήρχε η αντίληψη ότι δεν είναι δυνατό να ζήσουμε μια καλή ζωή χωρίς να ζήσουμε σύμφωνα με το λόγο και την ηθική. Ο Επίκουρος, το έργο του οποίου κυριαρχείται από τον ηδονισμό, ισχυρίστηκε ότι στην πραγματικότητα η αρετή (που ζει σύμφωνα με τις αξίες) και η ευχαρίστηση είναι αλληλοεξαρτώμενες.
Στους μεσαιωνικούς χρόνους, από την άλλη, οι Χριστιανοί φιλόσοφοι διατύπωσαν πως, ενώ η αρετή είναι απαραίτητη για μια καλή ζωή, αυτή η αρετή δεν αρκεί μόνο για την ευτυχία. Σύμφωνα με τους τελευταίους, η ευτυχία στα βρίσκεται χέρια του Θεού. Παρ’ όλο όμως που οι χριστιανοί πίστευαν ότι η γήινη ευτυχία ήταν πλασματική, αγκάλιασαν την ιδέα ότι ο «Ουρανός» υποσχέθηκε αιώνια ευτυχία. Μια πιο κοσμική, θα λέγαμε, εξήγηση της ευτυχίας εισήχθη στην Εποχή του Διαφωτισμού.
Αυτή τη στιγμή, στον δυτικό κόσμο η ευχαρίστηση θεωρήθηκε ως ο δρόμος προς, ή ακόμα και το ίδιο, με την ευτυχία. Από τις αρχές του δεκάτου ενάτου αιώνα, η ευτυχία θεωρήθηκε ως μια αξία που προέρχεται από τη μέγιστη ευχαρίστηση. Οι ωφελιμιστές, όπως ο αγγλικός φιλόσοφος Τζέρεμι Μπέντθαμ, πρότειναν τα εξής: «το μέγιστο πλεόνασμα της απόλαυσης πάνω από τον πόνο ως το βασικό στόχο της ανθρώπινης προσπάθειας». Πιστεύουν, επομένως, ότι η ηθική και η νομοθεσία πρέπει να βασίζονται σε ό,τι θα επιτύχει το μέγιστο καλό για τον μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων.
Στη σύγχρονη εποχή, η ευτυχία είναι κάτι που θεωρούμε δεδομένο. Υποτίθεται ότι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να επιδιώξουν και να επιτύχουν την ευτυχία. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στην αμερικανική διακήρυξη της ανεξαρτησίας, λ.χ, η επιδίωξη της ευτυχίας προστατεύεται ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.
«Δεν υπάρχει μεγαλύτερη λύπη από την αναπόληση της ευτυχίας στις δυστυχισμένες μέρες» (Δάντης)
Γεννημένη στις 25 Αυγούστου το 2000, με καταγωγή από τη Ναύπακτο. Είναι προπτυχιακή φοιτήτρια στο τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης και Πολιτικής Επιστήμης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, στην Κομοτηνή, με κατεύθυνση την πολιτική επιστήμη.
