16.5 C
Athens
Παρασκευή, 19 Απριλίου, 2024
ΑρχικήIn MemoriamIn Memoriam: Αγία Ευδοκία

In Memoriam: Αγία Ευδοκία


Του Πελοπίδα-Παναγιώτη Κουλούρη,

20η Οκτωβρίου 460 μ.Χ.: Πεθαίνει στην Ιερουσαλήμ η Αιλία ή Αγία Ευδοκία, σύζυγος του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β’. Η Ευδοκία ήταν μία σπουδαία προσωπικότητα και συνέβαλε στην καθιέρωση του Χριστιανισμού στην «αυγή» της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Το πρώτο της όνομα ήταν Αθηναΐς και καταγόταν από την Αθήνα. Ήταν κόρη του καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών, του Λεοντίου. Αρχικά, είχε ασπαστεί τη θρησκεία του πατέρα της και ήταν «εθνική», δηλαδή ειδωλολάτρης. Η μόρφωσή της ήταν υψηλού επιπέδου, καθώς είχε διδαχθεί Όμηρο, Λυσία, Δημοσθένη, νεοπλατωνική φιλοσοφία, αστρονομία και γεωμετρία. Στην Κωνσταντινούπολη βρέθηκε το 420 ή 421, προκειμένου να αποκαταστήσει την αδικία, που είχαν διαπράξει τα αδέρφια της εις βάρος της κατά τη διανομή της περιουσίας του πατέρα της. Εκεί, γνώρισε την αδερφή του αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β’, την Πουλχερία, η οποία την θεώρησε αξιόλογη για σύζυγο του αδερφού της. Ωστόσο, ως δύο ισχυρές προσωπικότητες, Πουλχερία και Αθηναΐς, ήλθαν σε αντιπαράθεση.

Το 421 η Αθηναΐς, αφού αρχικά βαπτίσθηκε χριστιανή παίρνοντας το όνομα Ευδοκία, παντρεύτηκε τον Θεοδόσιο στην Κωνσταντινούπολη και τον επόμενο χρόνο γέννησε την πρώτη της κόρη, την Ευδοξία. Η θέση της Ευδοκίας, η μόρφωση και η ευφυΐα της την βοήθησαν να προωθήσει την ελληνική γλώσσα στην παιδεία, στη διοίκηση και στη δικαιοσύνη, ενώ η ίδρυση του Πανδιδακτηρίου το 425 οφείλεται, μάλλον, στην αυτοκράτειρα. Συνέβαλε στην αναδιοργάνωση της ανώτερης σχολής της Κωνσταντινούπολης, με την προώθηση της ελληνικής γλώσσας και ρητορικής, ενώ μειώθηκαν, αντίστοιχα, οι ώρες των λατινικών και της ρητορικής. Επιπλέον, δημιουργήθηκαν δεκαπέντε έδρες για την ελληνική φιλολογία, δεκατρείς για τη λατινική και μία έδρα φιλοσοφίας. Η Ευδοκία άσκησε επιρροή, όσον αφορά τη σύνταξη των διαθηκών, οι οποίες πλέον συντάσσονταν στα ελληνικά, ενώ στα ελληνικά άρχισαν να συντάσσονται οι δικαστικές αποφάσεις, όπως επίσης σταδιακά τα ελληνικά χρησιμοποιούνταν στη διοίκηση.

Φυσικά, δεν έλειπαν οι συνωμοσίες και οι ίντριγκες, όπως συνέβαινε ανέκαθεν μέσα σε ένα παλάτι. Η Ευδοκία, το 437, μετέβη στα Ιεροσόλυμα μετά το γάμο της Ευδοξίας με τον αυτοκράτορα της Δύσης, Ουαλεντινιανό Γ΄. Εκεί παρέμεινε για δύο χρόνια και στο ταξίδι της σταμάτησε στην Αντιόχεια. Επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη το 439 και βοήθησε τον έπαρχο Κύρο να προαχθεί σε ύπαρχος. Ο πανίσχυρος, όμως, ευνούχος Χρυσάφιος κατηύθυνε τον Θεοδόσιο Β’ με πανουργία και δημιουργούσε προβλήματα στις σχέσεις του με την Ευδοκία, η οποία συκοφαντήθηκε ότι διατηρούσε αθέμιτες σχέσεις με τον ανώτατο αξιωματούχο του παλατιού Παυλίνο. Μάλιστα, ο Παυλίνος καταδικάσθηκε για τον λόγο αυτό σε θάνατο.

Η Ευδοκία συνειδητοποίησε πως η παραμονή της στην Κωνσταντινούπολη θα προκαλούσε περισσότερες προστριβές με τον Θεοδόσιο αλλά και με την Πουλχερία. Ούσα αγανακτισμένη, ταξίδεψε εκ νέου στους Αγίους Τόπους το 443, όπου και παρέμεινε για 17 χρόνια, μέχρι τον θάνατό της. Το 450, οπότε και απεβίωσε ο αυτοκράτορας, δεν γύρισε πίσω. Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στους Αγίους Τόπους, συνέδραμε στην ανέγερση ναών, μονών και κοινωφελών ιδρυμάτων, ενώ αφιερώθηκε στη μελέτη και τη συγγραφή. Φαίνεται δε ότι κατά το διάστημα αυτό άρχισε να ασπάζεται την αίρεση του Μονοφυσιτισμού, αλλά με τη βοήθεια των μοναχών Συμεών του Στυλίτου και Ευθυμίου του Μεγάλου επέστρεψε στην Ορθοδοξία.

Η Ευδοκία έγραψε αρκετά έργα, τα περισσότερα εκ των οποίων χάθηκαν. Μεταξύ των σωζόμενων περιλαμβάνονται στίχοι για τη νίκη του Θεοδοσίου Β’ εναντίον των Περσών, παράφραση της Οκτατεύχου και των προφητών Ζαχαρία και Δανιήλ, ευαγγελική ιστορία σε ομηρικούς στίχους και τρία βιβλία περί του μάγου Κυπριανού του Αντιοχέως.


Πελοπίδας-Παναγιώτης Κουλούρης

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1996. Το 2014 ξεκίνησε τις σπουδές του, στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Πάντειου Πανεπιστημίου αποφοιτώντας το 2018. Τον Οκτώβριο ξεκίνησε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Νεαπόλεως Πάφου στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα "Νεότερη και Σύγχρονη Ευρωπαϊκή και Ελληνική Ιστορία". Στο OffLine Post αρθρογραφεί για τις κατηγορίες Πολιτικού και Ιστορίας.

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Ραφαήλ-Νικόλαος Μπελενιώτης, Σύμβουλος Έκδοσης
Ραφαήλ-Νικόλαος Μπελενιώτης, Σύμβουλος Έκδοσης
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1999. Είναι φοιτητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με κατεύθυνση στην νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία.