18.7 C
Athens
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΙστορίαIn MemoriamIn Memoriam: Δημοσθένης

In Memoriam: Δημοσθένης


Του Θεοχάρη Χατζημανώλη, 

Σαν σήμερα το 322 π.Χ. πεθαίνει ο Δημοσθένης, Αθηναίος πολιτικός και ρήτορας, ίσως ο σπουδαιότερος στην αρχαία εποχή και το κλασικό πρότυπο για τη δυτική ιστορία.

Ήταν μαθητής του Ισοκράτη και του Ισαίου. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 384 π.Χ. Εξ απαλών ονύχων, ήρθε σε επαφή με την άδικη πλευρά της ζωής, γιατί, χάνοντας τον πατέρα του, οι κηδεμόνες του καταχράστηκαν την πατρική του περιουσία.

Αποφάσισε να ασχοληθεί με τη ρητορική, για να μπορέσει ο ίδιος να πολεμήσει για το δίκιο του. Αν και κατάφερε να κερδίσει τη δίκη, δε μπόρεσε να πάρει την περιουσία του και αναγκάστηκε, για να ζήσει, να γράφει λόγους και να πληρώνεται. Στην Εκκλησία του Δήμου, όπου προσπάθησε δυο φορές να μιλήσει, δεν τα κατάφερε, γιατί τον εμπόδιζαν η νευρικότητά του και η δυσκολία να προφέρει τα γράμματα λ και ρ. Τον πλήγωσε αυτή η ταπείνωση σε τέτοιο βαθμό, ώστε αποφάσισε να υπερνικήσει τα ελαττώματά του. Ο βάταλος (τσεβδός), όπως τον έλεγε η παραμάνα του, με την πίστη και την επιμονή του, πότε ανεβαίνοντας στον Λυκαβηττό και πότε κατεβαίνοντας στο Φάληρο, με την απαγγελία που έκανε σε διάφορους λόγους, μπόρεσε να νικήσει τις δυσκολίες στην άρθρωση με τη βοήθεια βώλων που έβαζε στο στόμα του, καθώς και τη δειλία του και να πετύχει την κυριαρχία στις κινήσεις του. Έτσι, ήταν έτοιμος να παρουσιαστεί στην Εκκλησία του Δήμου και να αγορεύσει. Τα τεχνικά μέτρα που εφάρμοσε ο Δημοσθένης ήταν ίδια με του Ισοκράτη, όμως ο Δημοσθένης είχε διαφορετικό σκοπό. Όταν τον ρωτούσαν ποιο είναι στη ρητορική το πρώτο, το δεύτερο και το τρίτο σημαντικό στοιχείο, απαντούσε πάντα το εξής: «η ηθοποιία». Και είναι σε μεγάλο βαθμό αποδεκτό σήμερα πως πράγματι αυτή είναι η πεμπτουσία ενός πετυχημένου ρήτορα-δημόσιου ομιλητή.

Οι τέσσερις φιλιππικοί λόγοι του και οι τρεις ολυνθιακοί τον καταξίωσαν στους Αθηναίους και τον έκαναν αθάνατο ρήτορα. Τους φλογερούς του λόγους τους δούλευε κοπιαστικά ως την παραμικρή τους λεπτομέρεια. Έγραψε περίπου 60 λόγους, 42 δικανικούς, 17 πολιτικούς, έναν πανηγυρικό, καθώς και διάφορες επιστολές. Σώθηκαν 56 προοίμια λόγων του και 9 λόγοι του χάθηκαν. Με τους απαράμιλλους λόγους του κατόρθωσε να παρασύρει τους Αθηναίους να πολεμήσουν εναντίον του Φιλίππου, βασιλιά της Μακεδονίας, αν και στον πόλεμο αυτό πολέμησε κι ο ίδιος στη Χαιρώνεια ως απλός στρατιώτης. Έπειτα από το θάνατο του Φιλίππου, ο Δημοσθένης εξακολούθησε τον αγώνα του και εναντίον του Αλεξάνδρου, χωρίς, όμως, να πετύχει τίποτα.

Το 324 π.Χ. έφυγε εξόριστος από την Αθήνα, γιατί αποδείχθηκε ότι είχε δωροδοκηθεί, με “άρπαλα χρήματα” με πρόθεση να βοηθήσει τον μεγαλύτερο καταχραστή της αρχαιότητας του στρατηγού Αλεξάνδρου, τον Άρπαλο, να δραπετεύσει. Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι Αθηναίοι, με ψήφισμά τους τον ανακάλεσαν πανηγυρικά από την εξορία, η ελευθερία του, όμως, αυτή δεν κράτησε για πολύ, γιατί αναγκάστηκε να φύγει ξανά ύστερα από την εμπλοκή του στην αποτυχημένη επανάσταση που έγινε τότε κατά των Μακεδόνων. Οι στρατιώτες του Αντίπατρου τον κυνήγησαν και τον βρήκαν στο ναό του Ποσειδώνα στην Καλαβρία, στο πίσω ορεινό τμήμα του Πόρου. Για να μην τον πιάσουν, ήπιε δηλητήριο και πέθανε στις 12 Οκτωβρίου του 322 π.Χ.


Θεοχάρης Χατζημανώλης

Γεννήθηκε στο Λιτόχωρο Πιερίας το 1999. Είναι φοιτητής του τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από τον Οκτώβριο του 2017. Στα ενδιαφέροντα και τις δράσεις που αναπτύσσει συμπεριλαμβάνονται θεματικές ενότητες πολιτικής, ιστορίας, φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας, οικονομίας και κριτικής της τέχνης. Συμμετέχει σε πολιτικές προσομοιώσεις, επιστημονικά συνέδρια και ημερίδες και ασχολείται από την παιδική του ηλικία με το θέατρο. Γνωρίζει αγγλικά και ιταλικά. Στο OffLine Post γράφει ιστορικά θέματα.

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Ραφαήλ-Νικόλαος Μπελενιώτης, Σύμβουλος Έκδοσης
Ραφαήλ-Νικόλαος Μπελενιώτης, Σύμβουλος Έκδοσης
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1999. Είναι φοιτητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με κατεύθυνση στην νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία.