20.5 C
Athens
Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΙστορίαIn MemoriamIn Memoriam: Τσάρος Σαμουήλ

In Memoriam: Τσάρος Σαμουήλ


Του Θεοχάρη Χατζημανώλη,

Σαν σήμερα το 1014 αφήνει την τελευταία του πνοή ο Τσάρος Σαμουήλ της Πρώτης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας. Ο Σαμουήλ ήταν ο τέταρτος και νεότερος υιός του Κόμη Νικόλαου, Βούλγαρου ευγενή, που ίσως να ήταν Κόμης του Σρέντετς (Σόφια), αν και άλλες πηγές υποστηρίζουν ότι ήταν τοπικός διοικητής κάπου στην περιοχή της Μακεδονίας. Μητέρα του ήταν η Ριψίμια, κόρη του Βασιλιά Ασότ Β’ της Αρμενίας. Το πραγματικό όνομα της δυναστείας είναι άγνωστο. Κομητόπουλοι είναι το προσωνύμιο που χρησιμοποιούν Βυζαντινοί ιστορικοί στις πηγές και σημαίνει “Υιοί του Κόμη”. Οι Κομητόπουλοι αναρριχήθηκαν στην εξουσία μετά την αναταραχή, που σημειώθηκε στη Βουλγαρική Αυτοκρατορία από το 966 ως το 971.

Από το 977 ως το 997 ήταν στρατηγός υπό τον Ρομάν Α’ της Βουλγαρίας, τον δεύτερο επιζήσαντα υιό του Πέτρου Α’ της Βουλγαρίας και συμβασίλευσε με αυτόν, καθώς του είχε αναθέσει τη διοίκηση του στρατού και την πραγματική βασιλική εξουσία. Καθώς ο Σαμουήλ αγωνιζόταν να διατηρήσει την ανεξαρτησία της χώρας του από τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, η βασιλεία του χαρακτηρίστηκε από τους συνεχείς πολέμους κατά των Βυζαντινών και του εξίσου φιλόδοξου αυτοκράτορα Βασίλειου Β’.

Το κράτος του Σαμουήλ (ενίοτε αποκαλούμενο και Δυτικό Βουλγαρικό Κράτος, που, όμως, δεν είναι σαφής όρος, αν ο Τσιμισκής είχε καταλάβει το δυτικό κομμάτι της αυτοκρατορίας) ήταν εφήμερο και άλλαζε διαρκώς πρωτεύουσες (μέσα σε αυτές και η Πρέσπα).

Η Βυζαντινοβουλγαρική σύγκρουση κορυφώθηκε το 1003, οπότε ενεπλάκη η Ουγγαρία. Από τις αρχές του 9ου αιώνα το Βουλγαρικό έδαφος είχε επεκταθεί πέρα από τα Καρπάθια Όρη, μέχρι τον Ποταμό Τίσα και το μέσο Δούναβη. Οι Βυζαντινοί επωφελήθηκαν από τα Βυζαντινά προβλήματα στο βορρά. Το 1003 ο Βασίλειος Β’ οδήγησε μεγάλο στρατό στο Βίντιν, τη σημαντικότερη πόλη της βορειοδυτικής Βουλγαρίας. Μετά από οκτάμηνη πολιορκία, τελικά οι Βυζαντινοί κατέλαβαν το φρούριο, πιθανόν εξαιτίας της προδοσίας από τον τοπικό επίσκοπο. Οι διοικητές της πόλης είχαν αναχαιτίσει όλες τις προηγούμενες προσπάθειες διάσπασης της άμυνάς τους, με τη χρήσης του υγρού πυρός. Ενώ οι δυνάμεις του Βασίλειου ήταν απασχολημένες εκεί, ο Σαμουήλ χτύπησε στην αντίθετη κατεύθυνση. Στις 15 Αυγούστου επιτέθηκε στην Αδριανούπολη και λεηλάτησε την περιοχή. Στη συνέχεια, ο Βασίλειος Β’ αποφάσισε να επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη, αλλά, φοβούμενος μια συνάντηση με τον βουλγαρικό στρατό στον κεντρικό δρόμο για την πρωτεύουσά του, χρησιμοποίησε έναν εναλλακτικό δρόμο. Οι Βυζαντινοί προχώρησαν προς τον νότο μέσα από την κοιλάδα του ποταμού Μοράβα και έφτασαν στη στρατηγική πόλη, Σκόπια, το 1004.

Το 1006-1007 ο Βασίλειος Β’ διείσδυσε βαθιά στα Βουλγαροκρατούμενα εδάφη και το 1009 οι δυνάμεις του Σαμουήλ νικήθηκαν στην Κρέτα, ανατολικά της Θεσσαλονίκης. Τα επόμενα χρόνια ο Βασίλειος εξαπέλυε ετήσιες εκστρατείες στα βουλγαρικά εδάφη, καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμά του.

Το 1014 ο Σαμουήλ αποφάσισε να ανακόψει τον Βασίλειο, πριν προλάβει να εισβάλει στο Βουλγαρικό έδαφος. Καθώς οι Βυζαντινοί χρησιμοποιούσαν για τις εισβολές τους στη Βουλγαρία την κοιλάδα του Ποταμού Στρωμνιτσιώτη, ο Σαμουήλ ανήγειρε ένα παχύ ξύλινο τείχος στα φαράγγια γύρω από το χωριό Κλειδί, για να εμποδίσει τον εχθρό. Στην μάχη που ακολούθησε οι Βούλγαροι υπέστησαν πανωλεθρία. Ένας από κάθε 100 άνδρες αφέθηκε μονόφθαλμος, ώστε να οδηγήσει τους υπόλοιπους στην πατρίδα τους. Οι τυφλωμένοι στρατιώτες στάλθηκαν πίσω στον Σαμουήλ, που φέρεται να υπέστη καρδιακή προσβολή, βλέποντάς τους.


Θεοχάρης Χατζημανώλης

Γεννήθηκε στο Λιτόχωρο Πιερίας το 1999. Είναι φοιτητής του τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από τον Οκτώβριο του 2017. Στα ενδιαφέροντα και τις δράσεις που αναπτύσσει συμπεριλαμβάνονται θεματικές ενότητες πολιτικής, ιστορίας, φιλοσοφίας, κοινωνιολογίας, οικονομίας και κριτικής της τέχνης. Συμμετέχει σε πολιτικές προσομοιώσεις, επιστημονικά συνέδρια και ημερίδες και ασχολείται από την παιδική του ηλικία με το θέατρο. Γνωρίζει αγγλικά και ιταλικά. Στο OffLine Post γράφει ιστορικά θέματα.

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Ραφαήλ-Νικόλαος Μπελενιώτης, Σύμβουλος Έκδοσης
Ραφαήλ-Νικόλαος Μπελενιώτης, Σύμβουλος Έκδοσης
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1999. Είναι φοιτητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με κατεύθυνση στην νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία.