Της Έφης Βούζιου,
Στις 6 Σεπτεμβρίου έφυγε από τη ζωή ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε (Robert Gabriel Mugabe), πολιτικός και πρόεδρος της Ζιμπάμπουε από το 1987 ως το 2017. Αποτέλεσε μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, που αναμφισβήτητα στιγμάτισε την ιστορία της χώρας του. Γεννήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1924 και μεγάλωσε στην επαρχία Ζίμπα. Εκπαιδεύτηκε σε σχολεία ιησουιτών και μαριανών μοναχών και σπούδασε στη Νότια Αφρική, στο Φορτ Χάρε, το οποίο ήταν εκκολαπτήριο του αφρικανικού εθνικισμού. Στη συνέχεια, εργάστηκε ως δάσκαλος σε διάφορα σχολεία στην πατρίδα του (την τότε Ροδεσία) και σε γειτονικές χώρες.
Ξεκίνησε την πορεία του στην πολιτική το 1960, ως μέλος του Zimbabwe African Peoples Union (ZAPU)-πρώην Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα (NDP)- από το οποίο, όμως, έφυγε το 1963 για να συμμετάσχει στο κόμμα που ίδρυσε από κοινού με τον αιδεσιμότατο Ndabaningi Sithole και το δικηγόρο Herbert Chitepo, το επονομαζόμενο Zimbabwe African National Union (ZANU), στο οποίο διατέλεσε Γενικός Γραμματέας. Στη συνέχεια της πορείας του καταδικάστηκε, σε ηλικία 40 ετών, από την αντίπαλη κυβέρνηση του Ίαν Σμιθ και παρέμεινε στη φυλακή για μία δεκαετία. Μετά την απελευθέρωσή του ηγήθηκε πλέον, από τη Μοζαμβίκη, του ένοπλου αγώνα του κόμματός του κατά της κυβέρνησης, μέχρι το 1979. Στόχος του ήταν να οδηγήσει τη Ζιμπάμπουε στη δημοκρατία μετά από σχεδόν 15 χρόνια ένοπλου αγώνα κατά του Βρετανικού Στέμματος και του ρατσιστικού καθεστώτος του κυβερνήτη της. Ένας στόχος που τελικά επιτεύχθηκε.
Στις εκλογές της 4ης Μαρτίου 1980, όταν πλέον η Βρετανία συμβιβάστηκε και έδωσε στη χώρα το δικαίωμα εκλογών, ο Μουγκάμπε κατέλαβε το αξίωμα του πρωθυπουργού και παρέμεινε σε αυτή τη θέση μέχρι το 1987, οπότε και καταργήθηκε το συγκεκριμένο αξίωμα. Στις 31 Δεκεμβρίου 1987, όμως, ανέλαβε πρόεδρος, καθιστώντας τον εαυτό του τον πρώτο ηγέτη της χώρας μετά την ανεξαρτησία. Οι ιδέες του για αναδιοργάνωση και ανακατάταξη προκάλεσαν αρκετές αντιδράσεις και αμφισβητήθηκαν από πολλούς. Ο ίδιος, ήδη από το 1982 προχώρησε σε βίαιη επίθεση κατά των «αντιφρονούντων» της επαρχίας του Ματαμπέλελαντ.
Ακολούθησαν ξυλοδαρμοί, ομαδικές εκτελέσεις και χωριά καμένα, ενώ η επιχείρηση έμεινε γνωστή στην ιστορία με το όνομα «Gukurahundi». Περίπου 20.000 πολίτες, κυρίως μέλη της φυλής Ndebele, σκοτώθηκαν. Ακόμα, το 2000 έκανε σχέδια για αναδιανομή της καλλιεργήσιμης γης, την οποία, όμως, έλεγχαν την περίοδο εκείνη, ως επί το πλείστον, οι λευκοί της χώρας. Οι βλέψεις του αυτές δεν ευοδώθηκαν και κατέφυγε στη δια της βίας κατάσχεση αυτών των αγροκτημάτων, γεγονός που οδήγησε στην κατάρρευση της αγροτικής παραγωγής, σε ελλείψεις τροφίμων και στη δραματική καθοδική πορεία της οικονομίας της χώρας. Ο ίδιος υποστήριζε ότι όλα γίνονται στο όνομα των δικαιωμάτων της μαύρης πλειοψηφίας. Στην πορεία της πολιτικής του καριέρας φοβόταν ιδιαίτερα ότι οι αντίπαλοί του προέβαιναν σε μηχανορραφίες, σχεδιάζοντας τη δολοφονία του. Αντιμετώπιζε με βία κάθε αντίθετη φωνή, οι αντιφρονούντες κατηγορούνταν για ομοφυλοφιλία και κατέληγαν στη φυλακή, ενώ έκλεισε και μια ανεξάρτητη εφημερίδα.
Τα προγράμματα λιτότητας που επέβαλε, σε συνδυασμό με τη μεγαλομανία του, έπληξαν τη συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού. Το 2008 και το 2009, ιδιαίτερα, η Κεντρική Τράπεζα της χώρας τύπωσε τόσα πολλά νομίσματα, ώστε η χώρα βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν πρωτοφανή υπερπληθωρισμό που έφτασε μέχρι τα 500 δισεκατομμύρια. Η κυβέρνηση κατάφερε να αντιμετωπίσει την κρίση αυτή, εγκαταλείποντας το εθνικό της νόμισμα και υιοθετώντας το αμερικανικό δολάριο, ως μέσο συναλλαγών. Και αυτή η κίνησή της, όμως, ήταν βραχυπρόθεσμη, καθώς πολύ σύντομα έκοψε νέο νόμισμα. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η χώρα να βρεθεί σε δεινή οικονομική κατάσταση με τις συνέπειες της περιόδου να είναι ορατές μέχρι και σήμερα, καθώς το 90% περίπου του ενεργού πληθυσμού βρίσκεται επισήμως στην ανεργία και το 80% του κρατικού προϋπολογισμού προορίζεται για την πληρωμή -συχνά καθυστερημένη- των δημοσίων υπαλλήλων.
Η σχέση του Μουγκάμπε με τη Βρετανική Κοινοπολιτεία, την οποία αποκαλούσε «ανίερη αγγλοσαξονική συμμαχία» ήταν πάντα θυελλώδης. Μάλιστα, το Μάρτιο του 2002 η Ζιμπάμπουε τέθηκε εκτός της Κοινοπολιτείας μετά τις καταγγελίες για καλπονοθεία, που οδήγησε στην επανεκλογή του. Επιπρόσθετα, η κυβέρνηση της Ζιμπάμπουε αντιμετώπισε το 2007 την απειλή ενός πραξικοπήματος, την οποία όμως κατάφερε να αποτρέψει, συλλαμβάνοντας με την κατηγορία της προδοσίας τους επικεφαλής και υποκινητές του εγχειρήματος αυτού. Λόγος γινόταν για ενίσχυση και υποβοήθηση του πραξικοπήματος από κυβερνήσεις των χωρών της Δύσης.
Στην πορεία οι πράξεις της κυβέρνησης κλιμακώθηκαν με αρκετά αξιοσημείωτες ενέργειες, στις οποίες προέβη στις εκλογές της 29ης Μαρτίου του 2008. Το κόμμα του Μουγκάμπε, ZANU-PF βρέθηκε σε ισοψηφία σε αριθμό εδρών με την Αντιπολίτευση στη Γερουσία και φαινόταν ότι η έκβαση των εκλογών θα κρινόταν στο δεύτερο γύρο με τον αντίπαλό του, Μόργκαν Τσβανγκιράι. Επακολούθησαν, λοιπόν, πέντε συλλήψεις του αντιπάλου του Μουγκάμπε και κλίμα πολιτικής βίας, που έκανε τον Τσβανγκιράι να αποσυρθεί από τις εκλογές στις 23 Ιουνίου του 2008, καταγγέλλοντας το κλίμα τρομοκρατίας από τις κυβερνητικές αρχές. Παράλληλα, η Διεθνής Κοινότητα με πρώτο το Ηνωμένο Βασίλειο καταδίκασε την πρακτική του καθεστώτος Μουγκάμπε, ενώ ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ζήτησε την αναβολή του δευτέρου γύρου των εκλογών, που διεξήχθη κανονικά στις 27 Ιουνίου. Στις 29 Ιουνίου ο Μουγκάμπε ανακηρύχθηκε νικητής των εκλογών με ποσοστό 85,51% και ορκίστηκε πρόεδρος για μία ακόμα πενταετία.
Εκδιώχθηκε από την εξουσία έπειτα από στρατιωτικό πραξικόπημα στις 15 Νοεμβρίου του 2017, το οποίο ανάγκασε το γηραιότερο αρχηγό κράτους του πλανήτη να παραιτηθεί, τερματίζοντας έτσι την επί 30 χρόνια κυριαρχία του. Εννοείται πως και σε αυτήν την περίπτωση τα αίτια του πραξικοπήματος εντοπίζονται σε διαμάχες για το ποιος θα αναλάμβανε τη διαδοχή στην εξουσία, καθώς η υγεία του αρχηγού επιδεινώνονταν ταχύτατα. Ο πρόεδρος της Ζιμπάμπουε είχε αρκετούς θαυμαστές, ανάμεσά τους και τη γυναίκα του, την κατά 40 χρόνια μικρότερή του, Γκρέις Μαρούφου, με την οποία απέκτησε και τρία παιδιά. Είχε, όμως, και κάποιους θαυμαστές στη διεθνή σκηνή. Στα τέλη του 2015, μάλιστα, τιμήθηκε με το κινεζικό Νόμπελ Ειρήνης, το Βραβείο Ειρήνης «Κομφούκιος», «για την εμπνευσμένη ηγεσία του και τις υπηρεσίες του στην Αφρική».
Σύμφωνα με το Reuters, ο πρώην πρόεδρος της Ζιμπάμπουε πέθανε στη Σιγκαπούρη, όπου νοσηλευόταν συχνά τα τελευταία χρόνια. Την είδηση του θανάτου του επιβεβαίωσε ο νυν πρόεδρος της αφρικανικής χώρας, Έμερσον Μανανγκάγκουα, μέσω Twitter: «Με μεγάλη θλίψη ανακοινώνω το θάνατο του ιδρυτή της Ζιμπάμπουε και του πρώην προέδρου, Ρόμπερτ Μουγκάμπε», προσθέτοντας ότι: «Ο Μουγκάμπε ήταν σύμβολο απελευθέρωσης που αφιέρωσε τη ζωή του στη χειραφέτηση και την ισχυροποίηση του λαού του. Η συνεισφορά του στην ιστορία του έθνους και της ηπείρου μας δε θα ξεχαστεί ποτέ. Η ψυχή του μπορεί να ξεκουραστεί στην αιώνια ειρήνη».
Τελειώνοντας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο πρώην πρόεδρος της Ζιμπάμπουε αποτελεί ένα απλό δείγμα του πώς μπορεί η εξουσία, η δύναμη και το χρήμα να αλλάξουν έναν άνθρωπο, να τον αποπροσανατολίσουν τελείως από τους αρχικούς ανθρωπιστικούς σκοπούς του και να τον μετατρέψουν σε έναν εκδικητικό και άπληστο δυνάστη. Και φυσικά δεν είναι το μόνο παράδειγμα στην πολιτική ιστορία των χωρών, καθώς η διαφθορά και η απληστία δεν κάνουν διακρίσεις. Εν κατακλείδι, το παρελθόν έχει καταστήσει φανερό ότι οποιοσδήποτε, ανεξάρτητα από το πολιτικό του υπόβαθρο, μπορεί να «δηλητηριαστεί» από την εξουσία που του παρέχει η κυβερνητική του θέση.
Γεννήθηκε το 1997 και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Είναι φοιτήτρια του τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει παρακολουθήσει αρκετές ομιλίες και ημερίδες σχετικές με το αντικείμενο των σπουδών της καθώς και με τον ευρύτερο τομέα της εκπαίδευσης. Ιδιαίτερη είναι η συμμετοχή της σε εθελοντικές δράσεις τις οποίες θεωρεί καίριες για τη διάπλαση του χαρακτήρα των ατόμων και τη διάρθρωση της κοινωνίας. Την απασχολούν τομείς σχετικοί με τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ισότητα των κοινωνικών ομάδων.
