Της Χρυσοβαλάντως Κουτσούλη,
Το ζήτημα της διατροφής των παιδιών, που ενηλικιώνονται και επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην τριτοβάθμια ή την επαγγελματική εκπαίδευση, ήταν πάντοτε στην επικαιρότητα, ιδιαίτερα μετά τη μείωση του ορίου της ενηλικίωσης από τα 21 στα 18 έτη. Συνήθως η ενηλικίωση συμπίπτει με το τέλος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που ως γνωστόν, δεν παρέχει μεγάλες δυνατότητες επαγγελματικής αποκατάστασης. Η υποχρέωση, όμως, των γονέων για διατροφή παύει με την ενηλικίωση του τέκνου τους ή συνεχίζεται και μετά από αυτήν;
Καταρχήν, οι γονείς υποχρεούνται να διατρέφουν και το ενήλικο τέκνο τους, αν αυτό δε μπορεί να διατρέφει τον εαυτό του μόνο του από την περιουσία του ή από εργασία κατάλληλη για την ηλικία του, την κατάσταση της υγείας του και τις λοιπές βιοτικές του συνθήκες, ενόψει και των τυχόν αναγκών της εκπαίδευσής του. Τόσο το ενήλικο τέκνο, που ενώ μπορεί, δε θέλει να εργαστεί, όσο και το τέκνο που ενώ μπορεί, δε χρησιμοποιεί όλες τις δυνάμεις που έχει για να κερδίσει περισσότερα, δε δικαιούνται διατροφής. Πριν το ενήλικο τέκνο ζητήσει διατροφή από τους γονείς του, θα πρέπει να εξαντλήσει τους δικούς του πόρους και τη δική του περιουσία.
Στην περίπτωση που ο ενήλικος σπουδαστής ή φοιτητής δεν έχει περιουσία, τότε το δικαστήριο σύμφωνα με τις περιστάσεις, θα κρίνει, αν ενόψει των αναγκών εκπαίδευσης του νεαρού ενηλίκου, ο τελευταίος δικαιούται διατροφή (ΑΚ 1486 §1). Σε περίπτωση που υπόχρεοι για τη διατροφή του ενήλικου τέκνου είναι οι γονείς, εξακολοθούν να θεωρούνται υπόχρεοι να το διατρέφουν, αν παρόλο που έχουν προετοιμάσει την εξέλιξή του για επαγγελματική ή επιστημονική εκπαίδευση, το τέκνο:
α) δεν έχει καθόλου περιουσία ή έχει, αλλά δε μπορεί να τη ρευστοποιήσει παρά μόνο με ευτελές αντάλλαγμα. Για παράδειγμα, έχει υποχρέωση να καταστήσει προσοδοφόρα τα ακίνητά του χωρίς να είναι υποχρεωμένος να τα εκποιήσει,
β) δεν έχει άλλους πόρους ή εισοδήματα,
γ) δεν είναι, εξαιτίας των σπουδών του, ικανό για κατάλληλη βιοποριστική εργασία.
Άλλωστε, έχει κριθεί νομολογιακά ότι η ιδιότητα του τέκνου ως σπουδαστή συνήθως συνεπάγεται ότι αυτό δεν είναι σε θέση να ασκήσει παράλληλα οποιοδήποτε επάγγελμα ή εργασία, χωρίς βλάβη της υγείας του και της επιτυχούς αντιμετώπισης των σπουδών του (ΕφΘεσ 510/2000, ΕφΑθ 3689/1985 Δνη 261169). Από την άλλη μεριά, δε μπορεί να ζητηθεί από φοιτητές ή από μαθητευόμενους που δεν αμείβονται, να εγκαταλείψουν τις σπουδές τους και να εργαστούν.
Το μέτρο της διατροφής διαμορφώνεται από ήδη υπάρχουσες καταστάσεις, από τις οποίες προκύπτουν οι συνθήκες της ζωής του δικαιούχου, οι οποίες ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία, τον τόπο κατοικίας, την ανάγκη εκπαιδεύσεως και την κατάσταση της υγείας του, σε συνδυασμό με την περιουσιακή κατάσταση του υποχρέου. Αντίστοιχα, το ύψος της διατροφής προσδιορίζεται με βάση τις ανάγκες του δικαιούχου, όπως αυτές πράγματι υφίστανται. Αναγκαία για τη συντήρηση του δικαιούχου είναι τα κάτωθι: α) μηνιαία έξοδα για τροφή, ένδυση, στέγη, φωτισμό, θέρμανση, νοσηλεία και φάρμακα, έξοδα συγκοινωνίας, επικοινωνία και ψυχαγωγία, β) έξοδα επαγγελματικής αποκατάστασης ή εκπαίδευσης (ΑΠ 884/2003, ΝΟΜΟΣ). Τα αναγκαία για την ανάλογη διατροφή μπορούν να χωριστούν σε δυο κατηγορίες: α) τις βασικές ανάγκες, όπως τροφή, στέγη, ενδυμασία, συντήρηση σώματος και οίκου, και β) τις απώτερες ανάγκες, όπως ψυχαγωγία, επιμόρφωση, εκπαίδευση ενηλίκου, η οποία περιλαμβάνει και την πανεπιστημιακή, θεωρητική ή τεχνική, οποιασδήποτε βαθμίδας.
Εν κατακλείδι, η ύπαρξη υποχρεώσεως ή μη των γονέων για διατροφή του ενηλίκου τέκνου που σπουδάζει, πρέπει να επιλύεται με βάση το συμφέρον του τέκνου, διότι κι αυτό αποτελεί μια μορφή επέκτασης της άσκησης της γονικής μέριμνας από αυτούς. Πάντοτε, ωστόσο, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι βιοτικές συνθήκες των γονέων (π.χ. οικονομική ευχέρεια, ηλικία, υγεία), σε συνδυασμό με τη συμπεριφορά του τέκνου και του αντικειμένου των σπουδών του (επιμέλεια, ικανότητες, κλίσεις).
Πηγές
- Γεωργιάδης – Σταθόπουλος, Αστικός Κώδικας, τόμος 7ος, 2007
- Ερμηνεία – νομολογία Αστικού Κώδικα (ΕΡΝΟΜΑΚ) – Β. Βαθρακοκοίλης, 2010
