24.8 C
Athens
Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΙστορίαD Day: Η αμερικανική εισβολή στη Νορμανδία και η αντίστροφη μέτρηση για...

D Day: Η αμερικανική εισβολή στη Νορμανδία και η αντίστροφη μέτρηση για την πτώση του Τρίτου Ράιχ


Του Διονύση Κουσκουλή,

Η 75η επέτειος της απόβασης των συμμάχων στη γαλλική Νορμανδία εορτάστηκε με μεγάλες τιμές και με την παρουσία αρχηγών κρατών, με προεξάρχοντες τους προέδρους των ΗΠΑ και της Γαλλίας, αλλά και την Βασίλισσα Ελισάβετ της Μεγάλης Βρετανίας. Την περίοδο εκείνη, η πλάστιγγα του πολέμου μεταξύ των ενωμένων εθνών, υπό την γενική καθοδήγηση της Μεγάλης Βρετανίας, της Σοβιετικής Ένωσης και των ΗΠΑ έναντι του φασιστικού Άξονα Γερμανίας – Ιαπωνίας (η Ιταλία είχε συνθηκολογήσει) είχε αρχίσει να γέρνει εις βάρος του δεύτερου, ειδικά στην Ευρώπη. Οι Σοβιετικοί προέλαυναν στο ανατολικό μέτωπο, στο νότιο Βρετανοί και Αμερικάνοι είχαν αποβιβαστεί στην Ιταλία και καταλάμβαναν εδάφη προς το Βορρά. Ο πιο «γρήγορος» δρόμος προς την καρδιά της Γερμανίας ήταν εκείνος μέσω της κατεχόμενης από τους ναζί Γαλλίας.

Όμως, η απόβαση στη Γαλλία ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα που απαιτούσε προσεκτικό και λεπτομερή σχεδιασμό, καθώς η οχύρωση της βόρειας Γαλλίας από τους Γερμανούς ήταν άρτια. Μήνες πριν την απόβαση στη Νορμανδία, οι συμμαχικές δυνάμεις εκτελούσαν πτήσεις στην περιοχή για να την καταγράψουν και να σχεδιάσουν την επιχείρηση. Ακόμα και το BBC επιστρατεύτηκε, απευθύνοντας δημόσιο κάλεσμα στους ανθρώπους για να στείλουν φωτογραφίες και κάρτ-ποστάλ των ευρωπαϊκών ακτών από τη Νορβηγία μέχρι τα Πυρηναία. Μυστικές ομάδες ερευνούσαν τις ακτές ώστε να βρουν τις σωστές τοποθεσίες και πήραν μέχρι και δείγματα άμμου για να επιβεβαιώσουν ότι οι παραλίες μπορούσαν να αντέξουν των βάρος των συμμαχικών στρατιωτικών οχημάτων. Μετεωρολόγοι, μαθηματικοί και επιστήμονες κάθε ειδικότητας, επιστρατεύτηκαν για να οριστεί η ημερομηνία της επιχείρησης. Το διάστημα 5-7 Ιουνίου κρίθηκε το καταλληλότερο για την απόβαση, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Βρετανού μαθηματικού Άρθουρ Τόμας, καθώς τότε η παλίρροια ήταν στο χαμηλότερο σημείο της και θα φαίνονταν τα κρυμμένα εμπόδια.

Οι σύμμαχοι γνώριζαν ότι θα έρχονταν αντιμέτωποι με μεγάλες δυνάμεις των Γερμανών, οι οποίοι περίμεναν την απόβαση. Έπρεπε, λοιπόν, η αλήθεια να ακολουθείται από ένα σωματοφύλακα ψευδών, όπως είχε δηλώσει ο τότε πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας Ουίνστον Τσόρτσιλ. Έτσι, η προσπάθεια παραπλάνησης των Γερμανών για την ημέρα και το σημείο της απόβασης πήρε το κωδικό όνομα «επιχείρηση σωματοφύλακας». Πληροφοριοδότες, στρατεύματα, οχήματα και αεροσκάφη χρησιμοποιήθηκαν για να παραπλανηθεί η Γερμανία ότι η επίθεση των συμμάχων θα γινόταν οπουδήποτε αλλού εκτός από τη Νορμανδία. Το έναυσμα για την επιχείρηση έδωσε ο Αμερικανός στρατηγός Ντουάιτ Αϊζενχάουερ, αρχηγός των συμμαχικών δυνάμεων στην Ευρώπη, προειδοποιώντας τους στρατιώτες ότι έχουν δύσκολη αποστολή καθώς ο εχθρός είναι καλά εκπαιδευμένος, εξοπλισμένος και ανθεκτικός στις μάχες. Στις 5 Ιουνίου συμμαχικά πλοία ξεκίνησαν από την ανατολική Αγγλία με κατεύθυνση τις βόρειες ακτές της Γαλλίας. Τα μεσάνυχτα της 5ης προς 6ης Ιουνίου, γνωστής και ως D-day, οι στρατιωτικές δυνάμεις των συμμάχων έφθασαν σε απόσταση αναπνοής από πέντε παραλίες στη βόρεια Γαλλία, που είχαν τα κωδικοποιημένα ονόματα Γιούτα, Ομάχα, Γκολντ, Τζούνο και Σουόρντ. Οι συμμαχικές δυνάμεις έδρασαν συντονισμένα εξαπολύοντας εναέρια, θαλάσσια και χερσαία επίθεση και περίπου 156.000 στρατιώτες από τις ΗΠΑ, την Μεγάλη Βρετανία και τον Καναδά αποβιβάστηκαν στη Νορμανδία στα πλαίσια της επιχείρησης Overlord, που άλλαξε την πορεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το δυτικό ευρωπαϊκό μέτωπο.

Κατά τη διάρκεια της νύχτας τα συμμαχικά πλοία βομβάρδιζαν τις θέσεις των Γερμανών, ενώ τα ξημερώματα τους συνέδραμαν τα μαχητικά αεροπλάνα της Μεγάλης Βρετανίας. Με το πρώτο φως της αυγής αλεξιπτωτιστές έπεσαν επίσης στην πόλη Σεντ Μερ Εγκλίζ, η οποία ήταν η πρώτη γαλλική πόλη που απελευθερώθηκε από τους ναζί. Στις 6.30 το πρωί αποβιβάστηκαν οι πρώτοι Αμερικανοί στρατιώτες στις παραλίες Γιούτα και Ομάχα και ακολούθησαν οι Βρετανοί και οι Καναδοί μία ώρα αργότερα στις παραλίες Γκολντ, Τζούνο και Σουόρντ. Ο Γερμανός διοικητής Έργουιν Ρόμελ βρισκόταν σπίτι του γιορτάζοντας τα γενέθλια της γυναίκας του, όταν ειδοποιήθηκε για την απόβαση. Στην Ομάχα οι Γερμανοί απάντησαν με πολυβόλα και εκατοντάδες στρατιώτες των συμμάχων έπεσαν νεκροί, δίνοντας στην συγκεκριμένη ακτή τον χαρακτηρισμό «ματωμένη». Οι συμμαχικές δυνάμεις δεν κατάφεραν να πάρουν την πόλη Καέν, η οποία αποτελούσε στόχο-κλειδί. Ωστόσο, μέχρι το τέλος της ημέρας, τα στρατεύματα είχαν πάρει τις κατάλληλες θέσεις ώστε να αρχίσουν την προέλαση προς τη γαλλική ενδοχώρα.

Οι νεκροί από την επιχείρηση υπολογίζονται ανάμεσα σε 2.500 με 4.000 στρατιώτες για τους συμμάχους και περίπου 9.000 για το στρατόπεδο των ναζί. Παρά τις απώλειες των συμμάχων και το γεγονός ότι δεν κατέλαβαν την Καέν, η επιχείρηση κρίθηκε επιτυχημένη και επηρέασε σε μεγάλο βαθμό την νικηφόρα έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου για το αντιφασιστικό στρατόπεδο. Έντεκα μήνες μετά την απόβαση, στις 9 Μαΐου 1945, η ναζιστική Γερμανία συνθηκολόγησε άνευ όρων. Μετά την επιτυχία της απόβασης ξεκίνησε ένα άλλο, δυσκολότερο κεφάλαιο για τους Συμμάχους: η Μάχη της Νορμανδίας, η οποία υπολογιζόταν να διαρκέσει τρεις εβδομάδες, αλλά τελικά κράτησε σχεδόν τρεις μήνες, κυρίως επειδή οι Γερμανοί δεν υποχώρησαν, όπως υπολόγιζαν οι Σύμμαχοι, αλλά πολέμησαν –με διαταγή του Χίτλερ– μέχρι τελευταίας πνοής, μετρώντας πάνω από 400.000 νεκρούς και τραυματίες. Και οι Συμμαχικές δυνάμεις, όμως, είχαν πάνω από 200.000 απώλειες, εκ των οποίων 37.000 νεκροί. Μόλις στις 9 Ιουλίου οι Σύμμαχοι κατάφεραν να κατακτήσουν την Καέν, την οποία έπρεπε –σύμφωνα με το σχέδιο– να κατακτήσουν την πρώτη κιόλας ημέρα της απόβασης. Στις επόμενες τρεις εβδομάδες το μέτωπο μετακινήθηκε μόλις τρία χιλιόμετρα προς νότον. Στις 7 Αυγούστου οι Γερμανοί έκαναν μια τελευταία αιφνιδιαστική –αλλά αποτυχημένη– επίθεση στο Αβράνς και στις 16 Αυγούστου ο Χίτλερ διέταξε γενική υποχώρηση. Στις 20 Αυγούστου ένα από τα «μεγαλύτερα αιματοκυλίσματα του πολέμου», σύμφωνα με τον Αϊζενχάουερ, εξελίχθηκε στο θύλακα της Φαλέζ, όταν 150.000 Γερμανοί στρατιώτες περικυκλώθηκαν από Συμμαχικά στρατεύματα: 50.000 σκοτώθηκαν, τραυματίστηκαν ή πιάστηκαν αιχμάλωτοι. H Μάχη της Νορμανδίας είχε τελειώσει.

Στις 15 Αυγούστου 1944 οι Συμμαχικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν με ευκολία στη νότια Γαλλία και στις 25 Αυγούστου το Παρίσι απελευθερώθηκε. Ο στρατηγός Σαρλ ντε Γκολ εισήλθε στην πρωτεύουσα της αληθινά πια ελεύθερης Γαλλίας. Μιας Γαλλίας που πλήρωσε όμως ακριβά το τίμημα της ελευθερίας. Σχεδόν 20.000 κάτοικοι της Νορμανδίας βρήκαν τραγικό θάνατο κατά την περίοδο της απόβασης και της Μάχης, κυρίως από Συμμαχικούς βομβαρδισμούς. Ολόκληρες πόλεις και χωριά μετατράπηκαν κυριολεκτικά σε στάχτη και συντρίμμια. H απόβαση στη Νορμανδία, όμως, ήταν αναγκαία και καθοριστική για την εξέλιξη των πολεμικών επιχειρήσεων. Με την προέλαση των Αμερικανών και των Βρετανών από τη Δύση και των Σοβιετικών από την Ανατολή σήμανε η έναρξη του τελευταίου κεφαλαίου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το Βερολίνο ήταν το μέρος όπου αυτό το κεφάλαιο θα έκλεινε οριστικά και όπου θα γεννιόταν μια νέα εποχή για την ανθρωπότητα, αυτή του Ψυχρού Πολέμου.


Βιβλιογραφία

  • Beevor Antony (μτφρ. Κώστας Κοκκορογιάννης), «Η απόβαση στη Νορμανδία», Εκδοτική Γκοβόστης: Αθήνα, 2009
  • Parker Alastair (μτφρ. Γρηγόρης Κονδύλης), «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος», Εκδόσεις Επιλογή: Αθήνα, 2004

Διονύσης Κουσκουλής

Ζει στην Θεσσαλονίκη, όπου σπουδάζει Ιστορία και Αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Γνωρίζει άριστα αγγλικά και γερμανικά, ενώ έχει συμμετάσχει σε μία σειρά προγραμμάτων, σεμιναρίων και επιστημονικών συνεδρίων. Στον ελεύθερο του χρόνο, ασχολείται με την μουσική.

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ