Του Μανώλη Στυλιανάκη,
Όπως κάθε τι καινούριο και καινοτόμο, έτσι και η Airbnb ήταν αναμενόμενο να συγκεντρώσει τα πυρά των πάσης φύσεως συντεχνιακών συμφερόντων, προκαλώντας πονοκεφάλους στους νεολουδίτες της εποχής, οι οποίοι είναι συνηθισμένοι να γκρινιάζουν και να βρίσκουν το στραβό σε ό,τι πρωτοποριακό προσφέρει μία υπηρεσία στον καταναλωτή.
Ο όρος «λουδίτες» αναφέρεται σ’ ένα κίνημα, κατά τον 19ο αιώνα, φοβισμένων κι εξαγριωμένων εργατών που έδωσαν μάχες εναντίον της βιομηχανικής επανάστασης, εναντίον δηλαδή της τεχνολογικής ανάπτυξης και επιστημονικής προόδου, πράγμα παράδοξο, μιας και στη κοινή λογική των περισσότερων ανθρώπων η εξέλιξη του υλικοτεχνικού πολιτισμού είναι συνυφασμένη με την υλική ευημερία και την ανάπτυξη. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι εκείνη την εποχή φοβόντουσαν πως η τεχνολογική πρόοδος είναι κάτι κακό και απευκταίο, διότι πίστευαν πως οι κακιές μηχανές θα τους αντικαθιστούσαν και δεν θα είχαν πλέον λόγο ύπαρξης, τουλάχιστον στην αγορά εργασίας. Σήμερα, δύο αιώνες μετά, παρ’ όλο που, αν κρίνουμε βάσει του τεχνοκρατούμενου και ως εκ τούτου υψηλού βιοτικού επιπέδου που απολαμβάνουμε, οι Κασσάνδρες του λουδιτισμού που προφήτευαν έναν τεχνοαρμαγεδδώνα διαψεύστηκαν οικτρά. Βέβαια οι λανθασμένες και πεπαλαιωμένες ιδέες είναι σαν τους βρικόλακες, αρνούνται να πεθάνουν και ευκαίρως ακαίρως επανεμφανίζονται με το προσωπείου του «προοδευτικού». Ειλικρινά, αν δεχτούμε ως αληθή κι έγκυρο τον ισχυρισμό ότι η πρόοδος μιας κοινωνίας είναι αντιστρόφως ανάλογη της τεχνολογικής προόδου, τότε η πιο αναπτυγμένη περίοδος της ανθρώπινης ιστορίας ήταν η παλαιολιθική εποχή! Ο λουδιτισμός βέβαια καλά κρατεί. Στον 21ο αιώνα, μία μερίδα ανθρώπων αναπαράγει τις πλάνες και τις φοβίες που ανασκευάστηκαν με τη λογική και διαψεύστηκαν εμπειρικά ήδη από τον προηγούμενο αιώνα. Σήμερα μία πρόταση που εκστομίζεται από χείλη «προοδευτικών» σοσιαλδημοκρατών, αλλά και παλαιοσυντηρητικών, είναι ότι η Airbnb, μαζί με την Uber και τις έτερες ψηφιακές πλατφόρμες διαμοιρασμού, είναι τα άνθη του κακού. Η airbnb μάς λένε ότι χτυπάει την τουριστική βιομηχανία της χώρας μας και δη τις ξενοδοχειακές μονάδες που βλέπουν τον τζίρο τους να μειώνεται, προάγει την μαζικότητα έναντι της ποιότητας υποβαθμίζοντας και δυσφημώντας το ελληνικό τουριστικό προϊόν, ενώ συγχρόνως αυξάνει τις τιμές των ακινήτων πετώντας τους Έλληνες στον δρόμο χάρη των τουριστών. Πλάνες και ψεύδη.
Ας ξεκινήσουμε απ’ την πρώτη πλάνη ότι η Airbnb ανταγωνίζεται αθέμιτα τα ξενοδοχεία, κλέβοντας πελάτες. Για να πούμε και του στραβού το δίκιο, ο ισχυρισμός αυτός είναι εν μέρει αληθής. Όντως ο ανταγωνισμός είναι ανισοβαρής μιας και ο ιδιοκτήτης γκαρσονιέρας, ούτε δηλώνει πουθενά τα εισοδήματά του, ούτε πληρώνει τους φόρους που θα πλήρωνε αν ήταν φερειπείν ιδιοκτήτης ξενοδοχείου, ούτε υπόκειται στις κανονιστικές ρυθμίσεις ή τους αυστηρούς υγειονομικούς ελέγχους που μαστίζουν τα ξενοδοχεία. Αν και η διάγνωση του προβλήματος, δηλαδή του αθέμιτου ανταγωνιστού είναι ορθή, εντούτοις η προτεινόμενη λύση είναι κάθε άλλο παρά ορθολογική. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι τα δύο νομικά πρόσωπα δεν ξεκινούν από κοινή αφετηρία, μιας και τα κρατικά βαρίδια βαραίνουν μονάχα τα ξενοδοχεία, αλλά όχι τον ιδιώτη, ο οποίος μπορεί να τα υπερκεράζει. Ισχυρίζεται λοιπόν η αντιδικούσα πλευρά ότι το κράτος πρέπει να δέσει χειροπόδαρα και τον ιδιώτη, ώστε να υπόκεινται αμφότεροι στα ίδια στάνταρντ. Βέβαια η περιβόητη ισότητα θα επιτυγχανόταν απείρως καλύτερα εάν το κράτος δεν έμπαινε εξαρχής στα πόδια κανενός εκ των δύο. Αν το πρόβλημα είναι η υπερφορολόγηση και η υπερρύθμιση που στέκονται τροχοπέδη στα ξενοδοχεία, τότε η ενδεδειγμένη λύση είναι η κατάργηση των φόρων και η απορρύθμιση της ξενοδοχειακής αγοράς. Έτσι θα μπορούσαμε να διασφαλίσουμε τον πολυπόθητο επί ίσοις όροις ανταγωνισμό. Για να υπάρχει ισονομία, δύο τινά μπορούν να γίνουν, είτε αμφότεροι να υποφέρουν από το κράτος είτε κανένας. Προσωπικά, τάσσομαι με το κανένας. Το να θες να βάλεις εμπόδια σ’ έναν απλό φτωχοποιημένο ιδιοκτήτη μιας γκαρσονιέρας επειδή δεν πάει καλά η δική σου δουλειά σου, προσομοιάζει με το λαϊκό γνωμικό «Να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα».
Πάντως η Airbnb όντως θα μπορούσε δυνητικά να βάλει λουκέτο σε κάποια ξενοδοχεία. Και τι μ’ αυτό; Πόθεν προκύπτει ότι απαγορεύεται να κλείσει μια επιχείρηση, όταν χάσει τους πελάτες της και δεν έχει πια πελάτες; Μήπως είναι οι πελάτες κτήμα μιας επιχείρησης, επί των οποίων διαθέτει τίτλους ιδιοκτησίας; Δεν είναι ο καταναλωτής αυτοκυρίαρχος να επιλέξει το κατάλυμα της επιλογής του; Δηλαδή για να κρατήσουμε νεκροζώντανη μια επιχείρηση που πλέον έχει απωλέσει την αξία που της έδινε πρότερα ο καταναλωτής, θα πρέπει να τιμωρήσουμε την καινοτομία για να μην δυσαρεστηθεί ένας κλάδος ή μια συντεχνία; Αν το πράξουμε αυτό, τότε η ευημερία των ευνοημένων έρχεται εις βάρος των μην ευνοημένων που θα κέρδιζαν από την πιο πρόσφορη εναλλακτική επιλογή της Airbnb, καταλήγοντας έτσι σ’ ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, όπου δεν υπάρχει κερδισμένος δίχως χαμένο. Μια τρύπα στο νερό δηλαδή. «Ναι, αλλά δεν θα αυξηθεί η ανεργία έτσι;» θα αντιτείνουν κάποιοι. Με την ίδια λογική, ας μολύνουμε τα ύδατα με υδροκυάνιο ν’ αρρωστήσει ο κόσμος, προκειμένου να βρουν δουλειά οι άνεργοι γιατροί και να αυξήσουν τον τζίρο τους οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες! Ταυτοχρόνως, ίσως να απαγορεύαμε και τις μπουλντόζες για εκσκαφές, διότι έτσι θα προσλαμβάναμε περισσότερους ανθρώπους στην οικοδομή αν οι εργάτες έσκαβαν όχι με μηχανές, αλλά με φτυάρια. Πόσους σκαφτιάδες παραγκώνισαν οι μπουλντόζες και πόσοι θα έβρισκαν δουλειά αν τις απαγορεύαμε; Είναι πρέπον, ηθικό ή ορθολογικό το κέρδος του ενός να προέρχεται επί ζημία κάποιου άλλου;
Στην Ελλάδα της κρίσης η έννοια της ιδιοκτησίας ακινήτων έχει εν πολλοίς ποινικοποιηθεί. Πολύς κόσμος δεν έχει τις αντοχές να πληρώνει τον ΕΝΦΙΑ που έρχεται μπόνους με την αγορά ενός ακινήτου κι έτσι νομοτελειακά η αγορά ακινήτων έχει καταρρεύσει. Πολλά διαμερίσματα έχουν εγκαταλειφθεί από τους ιδιοκτήτες τους κι έχουν περιπέσει σε αχρηστία, έχοντας μετουσιωθεί σ’ ένα βάρος που δεν μπορούν να ξεφορτωθούν. Όμως χάρη στην Airbnb ένα εγκαταλελειμμένο ακίνητο μετατρέπεται ένα προσοδοφόρο asset το οποίο ένας ιδιοκτήτης θα μπορούσε να προσποριστεί, ώστε να έχει ένα έξτρα εισόδημα για να βγάλει τα προς το ζην ή έστω να πληρώνει τα ποικιλώνυμα χαράτσια. Για την εσχάτως, ελέω Airbnb, μεταμορφωθείσα σε asset γκαρσονιέρα, ο ιδιοκτήτης δεν θα την έχει πια παρατημένη μέσα στη σκόνη ν’ αραχνιάζει. Θα προσλάβει μια καθαρίστρια να κάνει φασίνα, θα προσλάβει έναν μπογιατζή για να βάψει τους ξεθωριασμένους τοίχους, θα προσλάβει έναν ηλεκτρολόγο κι έναν υδραυλικό για να διορθώσουν τυχόν βλάβες, ίσως θα αγοράσει καινούρια έπιπλα κι’ όλα αυτά επειδή τώρα έχει κίνητρο να ενδιαφερθεί για την ιδιοκτησία του. Θα επενδύσει δηλαδή στο ακίνητό του με σκοπό να το κάνει ελκυστικό στα μάτια του επίδοξου πελάτη. Μ’ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια, μιας και για κάθε υπάλληλο που απολύεται από ένα ξενοδοχείο, τουλάχιστον 3-4 προσλαμβάνονται από ιδιώτες για κάθε διαμέρισμα που σπρώχνεται στην πλατφόρμα Airbnb, που σημαίνει ότι από πουθενά δεν προκύπτει ότι η Airbnb αυξάνει την ανεργία ή προκαλεί κάποια ύφεση, το αντίθετο μάλιστα.
Επί της ουσίας τώρα, αν το εξετάσουμε από τη σκοπιά του μέσου πολίτη, οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από διακοπές. Όμως δυστυχώς, την εποχή της ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης, της καλπάζουσας ανεργίας, της ύφεσης, το budget για πολλούς ανθρώπους δεν αφήνει περιθώρια για πολυδάπανες σπατάλες σε ακριβά ξενοδοχεία και ποιος ο λόγος μάλιστα να καταξοδευτεί κανείς σε ξενοδοχεία, αφού ο τουρίστας δεν κάθεται στο ξενοδοχείο παρά μόνο για να κοιμηθεί το βράδυ και σίγουρα θα προτιμούσε να ξοδέψει το ποσό αυτό στον εμπλουτισμό της τουριστικής εμπειρίας του, παρά σε ξενοδοχεία. Με την airbnb όμως μπορεί να περικόψει περιττά έξοδα, επιλέγοντας μία φθηνότερη εναλλακτική, αυτή των βραχυχρόνιων μισθώσεων, δίχως να στερηθεί τις πολυπόθητες διακοπές με τους φίλους και την οικογένειά του. Έστω ότι ο προϋπολογισμός σού επιτρέπει συνολικές δαπάνες ύψους 500€ για πενταήμερες διακοπές. Αν επιλέξεις να μείνεις σε ξενοδοχείο θα φας τα μισά στο ξενοδοχείο, στο οποίο απλά θα κάτσεις μερικές ώρες μόνο για ύπνο. Με Airbnb θα μπορούσες να κόψεις τη δαπάνη αυτή ας πούμε στα 100€. Έτσι θα έχεις επιπλέον 150€ να ξοδέψεις σε περισσότερες αγορές, περισσότερες εξόδους σε clubs, bars, εστιατόρια και ταβέρνες και σε περισσότερες ψυχαγωγικές δραστηριότητες και τουριστικές εμπειρίες. Βλέπουμε λοιπόν πως η Airbnb, αυξάνοντας τις κατά κεφαλήν συναλλαγές, διασφαλίζει πλατύτερη διάχυση κερδών σε περισσότερες επιχειρήσεις. Χάρη στην Airbnb, ο καταναλωτής καρπώνεται ένα πλεόνασμα υπό μορφή φθηνότερων υπηρεσιών, το οποίο το ξοδεύει αλλού. Άρα η «ζημία» των ξενοδοχείων αντισταθμίζεται από το πλεόνασμα του καταναλωτή και από τα κέρδη άλλων επιχειρήσεων που λαμβάνουν αυτό πλεόνασμα.
«Ναι αλλά τι έχεις να πεις για να ενοίκια που έχουν εκτοξευθεί στα ύψη κι ο κοσμάκης αδυνατεί να βάλει ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του». Όντως υπάρχει πρόβλημα με τα ενοίκια, αλλά η διάγνωση είναι εντελώς λαθεμένη, διότι γι’ αυτό επουδενί ευθύνεται η Airbnb. Econ 101: Όταν η ζήτηση ξεπερνά την προσφορά, οι τιμές αυξάνονται!! Άρα το πρόβλημα δεν είναι η αύξουσα ζήτηση, αλλά η φθίνουσα προσφορά, δηλαδή η έλλειψη σπιτιών. Αν οι κατοικίες με μαγικό τρόπο τριπλασιάζονταν, τότε οι τιμές ακινήτων μαζί με τα ενοίκια θα έπεφταν. Αλλά για να έχεις εγχώρια προσφορά, πρέπει να υπάρχει εγχώρια ζήτηση. Για να υπάρχει ζήτηση πρέπει αφενός να έχεις ένα εύρωστο και λειτουργικό τραπεζικό σύστημα να χορηγεί στεγαστικά δάνεια και να χρηματοδοτεί τους ανθρώπους να αγοράζουν σπίτια, αφετέρου πρέπει να υπάρχουν άνθρωποι πρόθυμοι να τα πάρουν. Η ζήτηση όμως έχει χτυπηθεί από τον ΕΝΦΙΑ, που έχει σκοτώσει κάθε ενδιαφέρον για αγορά κατοικίας. Μόλις ξεπληρώσεις τη δόση του δανείου σου, θα ξεκινήσεις να πληρώνεις τη δόση σου, υπό μορφή φόρων, στο κράτος, που σημαίνει ότι το σπίτι σου ποτέ δεν θα είναι όντως δικό σου και κατά κάποιον τρόπο παραμένει ενυπόθηκο εις τους αιώνας των αιώνων. Ύστερα έχουμε τους προστατευτικούς κρατικούς νόμους που καταργούν δανειακές συμβάσεις, διαγράφουν δάνεια και προστατεύουν τους κακοπληρωτές δανειολήπτες από ποινικές ρήτρες. Για ποιο λόγο λοιπόν μια τράπεζα να δώσει δάνειο σε αφερέγγυα και επισφαλή άτομα , όταν ξέρει ότι δεν θα ξαναπάρει το κεφάλαιό της πίσω, μιας και το κράτος μπορεί να το διαγράψει μ’ ένα νόμο κι ένα άρθρο; Σ’ ένα τέτοιο τοξικό περιβάλλον, πληθώρα τέτοιων αντικινήτρων αποτρέπουν τόσο τις τράπεζες από το να προσφέρουν δάνεια, όσο και τον κόσμο από το να τα ζητήσει με αποτέλεσμα να υπάρχει πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας, που μεταφράζεται σε μία ακόρεστη αγορά με έλλειψη σπιτιών που οδηγεί σε αυξήσεις τιμών. Σ’ ένα laissez–faire οικοσύστημα, η αγορά θα αυτορυθμιζόταν και τέτοια προβλήματα θα αυτοεπιλύονταν μόνα τους. Άρα το πρόβλημα δεν είναι η Airbnb, άλλα ένα κράτος παντοκράτορας που παρεμβαίνει στην αγορά, δημιουργεί τέτοιες στρεβλώσεις και σαν θρόμβος προκαλεί έμφραγμα στην καρδιά της οικονομίας, που είναι η αγορά ακινήτων.
Τέλος, όσον αφορά την αιτίαση περί διαφυγόντων φορολογικών εσόδων ή κερδοσκοπίας εις βάρος του δημοσίου, αυτό είναι τραγελαφικό. Καταρχήν, δεν είναι ανήθικο ή παράλογο για έναν απλό πολίτη να προστατεύει τον εαυτό του από το άγριο φοροσαδισμό του κράτους. Όταν το φορογδάρσιμο γίνεται κανονικότητα, η φοροδιαφυγή γίνεται καθήκον που επιτάσσεται από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, άρα λίγη φοροδιαφυγή δεν είναι κακή. Δεύτερον, ο μέσος χρήστης της πλατφόρμας δεν έχει λογαριασμούς σε offshore εταιρίες στα Cayman Islands για να «βγάλει» τα λεφτά του έξω. Το έξτρα εισόδημα που θ’ αποκτήσει θα πάει στην πληρωμή της δόσης του δανείου του, στην πληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών και κυρίως στην κατανάλωση, όπου εκεί θα φορολογηθεί κανονικά με το υψηλό 24% ΦΠΑ στα supermarket.
Βλέπουμε λοιπόν πως όλες οι κατηγορίες είναι έωλες και η Airbnb είναι από πάσης απόψεως αθώα του αίματος! Συμπερασματικά λοιπόν, όχι μόνο το κράτος δεν πρέπει να προβεί σε ενέργειες περιορισμού τέτοιων εφαρμογών, αντιθέτως θα πρέπει να καταργήσει και νόμους που ήδη έχει θεσπίσει και να πάψει επιτέλους να μπαίνει μες τα πόδια μας. Αν θέλουμε να λυθούν αυτά τα προβλήματα, που κακώς αποδίδονται στην airbnb, το κράτος σε πρώτο χρόνο θα πρέπει να καταργήσει δυσεφάρμοστες ρυθμίσεις που βάζουν τρικλοποδιά στα ξενοδοχεία και να προσφέρει tax holidays, δηλαδή μηδενικούς φορολογικούς συντελεστές κατά τη διάρκεια της τουριστικής σεζόν, προκειμένου να ανταγωνιστούν τις βραχυχρόνιες μισθώσεις ισότιμα. Σε δεύτερο χρόνο, πρέπει να πάρει μια δεσμίδα μέτρων κι εργαλείων που θα επιτρέψει την αγοραία διαχείριση των κόκκινων δανείων, ώστε να θεμελιωθεί η τραπεζική πίστη που απαιτείται για να χρηματοδοτηθεί η οικοδομή στην Ελλάδα και μακροπρόθεσμα να θεραπευτεί ο βραχνάς των ελλείψεων κι έτσι να βρει επιτέλους ο κόσμος σπίτια. Οι οικονομίες διαμοιρασμού, και δη η Airbnb ειδικότερα, φέρνουν συνάλλαγμα στη χώρα, ρίχνουν ρευστότητα στην αγορά, αυξάνουν τον ανταγωνισμό σε μία εν πολλοίς καρτελοποιημένη αγορά, αυξάνουν τον πλούτο των νοικοκυριών, οι οποίοι βλέπουν την περιουσία τους, δηλαδή τα ακίνητά τους, να ανεβαίνουν σε αξία και συστοίχως βελτιώνουν και την αξία των χαρτοφυλακίων των τραπεζών που συνδέονται με ακίνητα με ό, τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομία συνολικά. Όλα αυτά είναι θρέμματα της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, που κακήν κακώς λοιδορούνται ως αποδιοπομπαίοι τράγοι για τα δεινά της κακοφτιαγμένης ελληνικής οικονομίας. Καλά θα κάνουμε να τα εναγκαλιστούμε με χαρά, προσαρμοζόμενοι βαθμιαία στη νέα εποχή.
Γεννήθηκε στην Κρήτη και είναι τελειόφοιτος φοιτητής Φαρμακευτικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις πολιτικές υγείας και φαρμακευτικής περίθαλψης. Ακραιφνής Φιλελεύθερος και υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Στον ελεύθερο χρόνο του ασχολείται με το Debate και το MUN, έχοντας συμμετάσχει σε σχετικούς διαγωνισμούς και προσομοιώσεις. Αγαπημένο ρητό: «Όσο αξίζει ένα άτομο, δεν αξίζει ο κόσμος όλος!»
