Του Άγγελου Μαρίνου,
Ένα από τα βασικά προβλήματα του δημοκρατικού μοντέλου, είναι η αδυναμία των δημοκρατικών κυβερνήσεων. Εκτός και εάν το εκάστοτε κόμμα λάβει ένα εκκωφαντικά ισχυρό ποσοστό, είναι αναγκασμένο να προβεί σε συμμαχίες οι οποίες το πλέον πιθανό είναι να αλλοιώσουν την πολιτική του ταυτότητα, με αποτέλεσμα στη συνέχεια, ιδίως κατά τη προεκλογική περίοδο, ιδεολογικά άγαρμπες πολιτικές και τοποθετήσεις με σκοπό την επανεκλογή. Αυτά τα προβλήματα αντιμετωπίζονται μέσω του μηχανισμού των εδρών μπόνους που κερδίζει το πρώτο κόμμα, αλλά αυτή είναι μία λύση που φέρει τα δικά της προβλήματα.
Έστω τρεις Έλληνες ψηφοφόροι, ένας κεντρώος, ένας δεξιός και ένας αριστερός. Ο κεντρώος αυτή τη στιγμή δεν έχει κάποιο ισχυρό πολιτικό κέντρο να τον τραβήξει, σε αντίθεση με τον δεξιό και τον αριστερό (για χάρη του θέματος πάντα ας υποθέσουμε ότι έχουμε ακριβή ορισμό της δεξιάς και της αριστεράς). Το πρόβλημα με την ύπαρξη ισχυρού πολιτικού κέντρου, δεξιού και αριστερού, είναι ότι δημιουργεί ένα κλίμα επείγουσας ανάγκης και στις δύο πλευρές, ανάγκης το δικό τους κέντρο να κερδίσει το αντίπαλο, ειδικά δεδομένου του μπόνους εδρών που περιμένει το πρώτο κόμμα. Αποτέλεσμα αυτής της τεταμένης κατάστασης, είναι ότι μειώνεται η ικανότητα των ψηφοφόρων να αποτραβηχτούν από τα ‘κεντρικά’ τους κόμματα όταν αυτά δεν τους εκφράζουν ορθά, το οποίο με τη σειρά του αποτρέπει το δημοκρατικό σύστημα να εξελιχθεί με βάση τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η εκάστοτε χώρα, και αντ’ αυτού ο πολιτικός διάλογος κυριαρχείται από την λογική ανάγκη που νιώθουν οι άνθρωποι να αποφύγουν το μεγαλύτερο κακό, όπως αυτό ορίζεται κάθε αυτούς.
Ο τρόπος που θεωρητικά το δημοκρατικό σύστημα ισορροπεί τον πολιτικό διάλογο, είναι μέσω του πολιτικού ανταγωνισμού. Αν φέρ’ ειπείν ένα νέο δεξιό κόμμα κερδίσει ένα ποσοστό της τάξεως του 6%, η Ν.Δ. θα πρέπει να το αφομοιώσει στη πολιτική της όσο αυτό είναι δυνατό, έτσι ώστε να το αποδυναμώσει. Αυτό μπορεί να ακούγεται αποθαρρυντικό για το μικρό κόμμα, αλλά μέσω αυτής της διαδικασίας, η Ν.Δ. όντως θα αλλάξει. Θα αλλάξει χωρίς πολλά πολλά, καθαρά λόγω των πολιτικών και ανταγωνιστικών κινήτρων που οφείλει να τηρεί εάν θέλει να παραμείνει στη κορυφή. Τα ίδια πράγματα ισχύουν και για τον Σύριζα, καθώς και για οποιοδήποτε κόμμα βρεθεί σε θέση να φλερτάρει με την πραγμάτωση του ως βασικός πόλος εξουσίας.
Αυτός ο μηχανισμός έχει αχρηστευθεί στη δημοκρατία μας. Τα αίτια δεν είναι εμφανή και ούτε μεμονωμένα. Είναι λίγο τα έντονα συμφέροντα που διοικούν τα media, λίγο η φυσική τάση να ψηφίζουμε νικητές ή να μην ψηφίζουμε καθόλου, λίγο το λαϊκό αντιδραστικό πνεύμα που κυριαρχεί στην Ελλάδα κοκ. Όλα αυτά οδηγούν τόσο στην έλλειψη δημοκρατικών αντανακλαστικών από πλευράς ψηφοφόρων, όσο και στην μειωμένη συμμετοχή στις εκλογές, καθώς εάν κανένα από τα δύο κύρια κόμματα δεν σε εκφράζει, και πιστεύεις ότι ο μόνος τρόπος η ψήφος σου να έχει σημασία είναι να ψηφίσεις τον νικητή, τότε λογικότατα φτάνεις στο συμπέρασμα ότι δεν έχει σημασία να ψηφίσεις.
Στις τελευταίες εκλογές η αποχή έφτασε στο 44,1%.
Φανταστείτε αυτοί οι νοματαίοι, έστω το ένα τρίτο εξ αυτών, να έβρισκαν ένα μικρό κόμμα που να εκφράζει σε κάποιο βαθμό την πολιτική τους πνοή. Δεν είναι βέβαιο ότι αυτό θα έφερνε άμεσα την αλλαγή που αναφέρω, αλλά σίγουρα θα δημιουργούσε μεγαλύτερη πίεση στα άνω κόμματα να εξελίξουν και να προσαρμόσουν τις θέσεις του ούτως ώστε να προασπιστούν από οποιαδήποτε απειλή στην κυριαρχία τους.
Προσέξτε πως, με αυτή μου την πρόταση, διογκώνω το βασικό πρόβλημα του δημοκρατικού πολιτεύματος, αυτό των αδύναμων κυβερνήσεων. Πολλάκις συζητάω με φίλους που θα ψηφίσουν Ν.Δ., οι οποίοι μου λένε ‘καλό Σύριζα’ όταν λέω πως, εάν είναι να δώσω την ψήφο μου στον Κυριάκο, δεν θα την δώσω απλά για να κερδίσει τον Σύριζα. Μέσω της δικής μου συλλογιστικής, εάν με κάποιο τρόπο έβαζα ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε ύπνωση με σκοπό να ψηφίσει με βάσει τις προαναφερθείσες αξίες, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να αποδυνάμωνα τη Ν.Δ., με αποτέλεσμα να μην κερδίσει κατά κράτος τον Σύριζα, κάτι που σίγουρα δεν θα με ευχαριστούσε προσωπικά, καθότι είμαι και εγώ πίθηκος του λόγου μου.
Ωστόσο, οφείλουμε να καταλάβουμε ότι αυτές οι δυναμικές πρέπει να ισορροπούν, και όχι η μία να χρησιμοποιείτε κατηγορηματικά έναντι της άλλης. Τι να την κάνω την ισχυρή κυβέρνηση, εάν είναι ισχυρή στην στασιμότητα, ενώ αυτό που χρειάζεται η χώρα είναι αλλαγές;
Πρέπει λοιπόν όχι μόνο να φθάσουμε σε μία κυβέρνηση ισχυρή, αλλά και ο πολιτικός διάλογος και πλαίσιο να είναι τέτοιος, ώστε η κυβέρνηση που θα σχηματιστεί να πρέπει να είναι τολμηρή για να διατηρηθεί σε θέση ισχύος, και όχι μία ακόμα θρασύδειλη κυβέρνηση της οποίας η δειλία θα είναι το βασικό εργαλείο για την επανεκλογή της.
Όσο η πολιτική σκακιέρα και ο ρόλος των μικρών κομμάτων σε αυτήν παραμένουν στην κατάσταση που υφίστατο τουλάχιστον για όσο φέρω μνήμη, δεν θα δούμε πότε σοβαρή μεταρρυθμιστική κυβέρνηση.
Ο τρόπος όπου δημιουργούνται οι συνθήκες για να δούμε αυτό το μεταρρυθμιστικό πνεύμα, είναι bottom-up, από κάτω προς τα πάνω, από τον λαό και τις απαιτήσεις του όπως μεταφράζονται στην κάλπη, αλλάζοντας τις ισορροπίες και εξαναγκάζοντας τα κόμματα σε αλλαγές του προφίλ τους. Όσο διατηρούνται στους ψηφοφόρους πεποιθήσεις τύπου ‘το πολιτικό σύστημα πρέπει να διαμορφώσει τον λαό’ και όχι το ανάποδο, τότε αυτή την αλλαγή δεν θα την δούμε πότε, και ως εκ τούτου, η δημοκρατία μας θα παραμείνει μία δημοκρατία κατώτερης κλάσης.
Γεννηθείς το 1996 στη Κομοτηνή, είναι φοιτητής του Οικονομικού Τμήματος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, με κατεύθυνση στην οικονομική ανάλυση. Διαθέτοντας ακόρεστο ενδιαφέρον για τα πολιτικά, αρθρογραφεί στην κατηγορία των Οικονομικών του OffLine Post.
