Του Χρήστου Μπέντσου,
Η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού αποτελεί παγκόσμια πρόκληση που παρουσιάζει ισχυρά περιφερειακά χαρακτηριστικά. Αναφέρεται στην αδιάλειπτη διαθεσιμότητα ενεργειακών πηγών σε προσιτές τιμές. Η νομοθεσία της ΕΕ για την ασφάλεια εφοδιασμού επικεντρώνεται στις αγορές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, αντανακλώντας τις διασυνοριακές προκλήσεις που αναδύονται στους εν λόγω τομείς. Η προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μικρό αριθμό παραγωγών χωρών (κυρίως Ρωσία, Νορβηγία και Αλγερία). Αυτό δημιουργεί προκλήσεις όσον αφορά τη διαφοροποίηση της προσφοράς, την πρόσβαση στην αγορά και τον ανταγωνισμό και την αξιοπιστία των υποδομών.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε αρκετά ψηφίσματα πρωτοβουλίας στον τομέα της ενέργειας, μεταξύ των οποίων ένα σχετικά με τη νέα στρατηγική της ΕΕ για την αποθήκευση υγροποιημένου φυσικού αερίου και φυσικού αερίου, η οποία είναι καίριας σημασίας για την ασφάλεια του εφοδιασμού με φυσικό αέριο. Τον Φεβρουάριο του 2016, η Επιτροπή πρότεινε συναφή μέτρα για την ασφάλεια του εφοδιασμού με αέριο. Σημαντική είναι η νομοθετική πρόταση για την αναθεώρηση του κανονισμού για την ασφάλεια του 2010, προκειμένου να εισαχθεί η αρχή αλληλεγγύης για τον καταμερισμό του φυσικού αερίου σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης της προσφοράς. Εξίσου σημαντική είναι η ανακοίνωση σχετικά με μια στρατηγική της ΕΕ για το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και την αποθήκευση φυσικού αερίου. Το LNG διαφοροποιεί σημαντικά τον εφοδιασμό, διότι μπορεί να μειώσει την εξάρτηση των κρατών μελών από έναν μόνο προμηθευτή αγωγών και να ενθαρρύνει τον ισχυρότερο ανταγωνισμό στην αγορά, μειώνοντας ενδεχομένως τις τιμές, εξασφαλίζοντας ότι οι ανάγκες εισαγωγής πληρούνται πάντοτε.
Ωστόσο, για να επωφεληθούν από το LNG ως πηγή διαφοροποίησης του εφοδιασμού, τα κράτη μέλη πρέπει να έχουν τερματικούς σταθμούς εισαγωγής με σημαντική χωρητικότητα. Πολλά έργα κοινού ενδιαφέροντος (projects of common interest – PCIs) στην ενεργειακή υποδομή έχουν υποστηριχθεί από την ΕΕ κατά την τρέχουσα περίοδο. Τα PCIs στον τομέα του φυσικού αερίου επικεντρώνονται στη βελτίωση της διασύνδεσης μεταξύ των κρατών μελών, στην πρόσβαση στις εγκαταστάσεις αποθήκευσης και στην κατασκευή ή επέκταση τερματικών σταθμών LNG.
Το τρίτο ενεργειακό πακέτο για το 2011, το οποίο δημιουργήθηκε ως ρυθμιστικό πλαίσιο για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας της ΕΕ, οδήγησε σε σημαντική πρόοδο στην ολοκλήρωση των ενεργειακών αγορών της ΕΕ μέσω της σύνδεσης των περιφερειών με τις τιμές, δημιουργώντας μεγαλύτερους κόμβους εμπορίας φυσικού αερίου στη Δυτική Ευρώπη και ικανότητες εισαγωγής και αποθήκευσης. Η Ρωσία παρέχει πλέον μόνο το ένα τρίτο του φυσικού αερίου της Ευρώπης. Είναι σημαντικό ότι η εσωτερική υποδομή της Ευρώπης για τη μεταφορά φυσικού αερίου σε όλες τις επιθυμητές κατευθύνσεις έχει βελτιωθεί σημαντικά. Διαθέτει έτσι τις διαθέσιμες επιλογές αποθήκευσης, καθώς και τις δυνατότητές της να εισάγει εναλλακτικές λύσεις είτε με αγωγούς είτε με τη μορφή υγροποιημένου φυσικού αερίου.
Όσον αφορά τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η ανάγκη εκσυγχρονισμού του δικτύου για την κάλυψη του αυξανόμενου μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και της τοπικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στις εθνικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας με αυξανόμενη διασυνοριακή ικανότητα. Τα PCIs στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας επικεντρώνονται σε πολλούς τρόπους βελτίωσης της διασύνδεσης μεταξύ των εθνικών αγορών ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ. Τα PCIs που επικεντρώνονται σε έργα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, υπόγεια έργα αποθήκευσης αερίου και τερματικούς σταθμούς LNG, αποτελούν ένα βήμα προς την κατεύθυνση της ασφάλειας του εφοδιασμού.
Μια θετική εξέλιξη για την ασφάλεια του εφοδιασμού είναι ότι η ΕΕ εργάζεται ενεργά για τον περιορισμό της κατανάλωσης ενέργειας και την αύξηση της εξοικονόμησης ενέργειας καθώς και για την προώθηση και την παροχή κινήτρων για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αυτό έχει θετικό αντίκτυπο στην ασφάλεια του εφοδιασμού, επειδή μειώνει την εξάρτηση από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα. Πολλές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παράγονται τοπικά (π.χ. αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρική) ή μπορούν να διατεθούν σε τοπική ή περιφερειακή βάση εάν η εν λόγω παραγωγή είναι εμπορικά βιώσιμη (π.χ. βιοκαύσιμα). Το πλαίσιο της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια για το 2020 συμβάλλει τόσο στην ασφάλεια του εφοδιασμού όσο και στους στόχους της αλλαγής του κλίματος, αυξάνοντας την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας μέσω μέτρων ενεργειακής απόδοσης και μειώνοντας τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η εφαρμογή του αποτελεί πλέον μέρος της συμβολής της ΕΕ στην συμφωνία του Παρισιού για την αλλαγή του κλίματος, η οποία στοχεύει στη μετάβαση προς ένα ενεργειακό σύστημα χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Απόφοιτος του τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΑΠΘ, μεταπτυχιακός φοιτητής στο MSc Energy and Finance στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας και υπότροφος του Ιδρύματος Καρέλια. Στα πλαίσια του Erasmus+ βρίσκεται στο Costas Grammenos Center for Shipping, Trade and Finance στο Cass Business School, ενώ εργάζεται στον Παγκόσμιο Οργανισμό Ναυτιλίας (IMO) στο Λονδίνο. Πολιτικά χαρακτηρίζεται φιλελεύθερος και ευρωπαϊστής. Είναι μέλος του Finance Club, της Ελληνικής Εταιρείας Διοίκησης Επιχειρήσεων και του Ομίλου Ροταράκτ Θεσσαλονίκης. Υπήρξε μέλος του συλλόγου φοιτητών κατά τη διάρκεια των προπτυχιακών του σπουδών και class representative στο μεταπτυχιακό.
