Της Έλενας Αλέκου,
Η διαταραχή του φάσματος του αυτισμού είναι μία αναπτυξιακή «διαταραχή», η οποία αναφέρεται ως τέτοια, λόγω του ότι συσχετίζεται με ένα ευρύ πλαίσιο συνθηκών που περιέχουν δυσκολίες κοινωνικών δεξιοτήτων, εξακολουθητικές συμπεριφορές, προβλήματα στην ομιλία και μη λεκτική επικοινωνία.
Ο λόγος που περιγράφεται ως φάσμα είναι, διότι κανένας δεν βιώνει τον αυτισμό με τον ίδιο τρόπο όπως κάποιος άλλος, καθώς οι επιμέρους περιπτώσεις παρουσιάζουν διαφορές. Για να γίνω πιο συγκεκριμένη, ως κύρια έκφανση του αυτισμού θεωρείται είτε παντελής είτε ή μερική έλλειψη λεκτικής επικοινωνίας. Ωστόσο, πέρα από αυτή μορφή του αυτισμού θεωρείται και το σύνδρομο Asperger, το οποίο αν και λιγότερο έντονο προκαλεί προβλήματα στις κοινωνικές σχέσεις του ατόμου, ειδικότερα ως προς την κατανόηση και ερμηνεία των συναισθημάτων των άλλων ατόμων.
Βέβαια, παρά το γεγονός ότι καμία περίπτωση αυτισμού δεν είναι ίδια με κάποια άλλη, υπάρχουν κάποια κοινά συμπτώματα που συναντώνται γενικότερα στο φάσμα. Έτσι, τις περισσότερες φορές τα άτομα με αυτισμό, με οποιαδήποτε μορφή και αν εκδηλώνεται, αδυνατούν να κατανοήσουν πλήρως ή να χρησιμοποιούν σωστά διάφορες χειρονομίες, συνηθίζουν να αποφεύγουν την οπτική επαφή, να μην αντιλαμβάνονται επακριβώς τις εκφράσεις του προσώπου, τον τόνο της φωνής ή διάφορα σχήματα του λόγου.
Πέρα από αυτά πολλά άτομα με αυτισμό βιώνουν και διάφορα αισθητικά προβλήματα. Είναι, δηλαδή, πολύ ευαίσθητοι, ή καθόλου, σε ήχους, οσμές, στην γεύση, στην αφή, στον πόνο, στο φως και σε άλλα ερεθίσματα που τους προκαλούν αισθητική υπερφόρτωση, την οποία προσπαθούν να εκτονώσουν. Οι εκτονώσεις αυτές είναι που παρατηρούνται από τους άλλους ως «ξεσπάσματα».
Τα ξεσπάσματα αυτά είναι απολύτως φυσιολογικά αν σκεφτεί κανείς πόσο ευαίσθητο είναι το άτομο σε κάθε κίνηση, σε κάθε ήχο, σε καθετί που μας φαίνεται λεπτομέρεια. Για το λόγο αυτό, τα παιδιά με αυτισμό αντιμετωπίζουν ακόμη περισσότερα προβλήματα, καθώς όχι μόνο δεν ξέρουν πώς να εκφράσουν τον εαυτό τους, αλλά και όταν το κάνουν δεν λαμβάνουν την απαραίτητη ψυχολογική στήριξη, αλλά χαρακτηρίζονται ως «δύσκολα» ή «προβληματικά».
Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι αυτές οι δυσχερείς, κυρίως για το ίδιο το αυτιστικό άτομο, αλλά και για τον κοινωνικό του περίγυρο, επιπτώσεις μπορούν αμβλυνθούν, και σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και να εξαλειφθούν, εάν ακολουθηθεί νωρίς συμπεριφορική ψυχολογική θεραπεία. Τις περισσότερες φορές όμως κάτι τέτοιο δεν επιτυγχάνεται, καθώς οι οικογένειες έχουν δυσκολίες είτε ως προς την αποδοχή της διαταραχής είτε ως προς το οικονομικό ζήτημα της θεραπείας.
Πολύ συχνά, σε συζητήσεις όλοι επικεντρώνονται μόνο στα αρνητικά του αυτισμού, ξεχνώντας ότι δεν είναι κάτι κακό, όταν φυσικά τύχει της ενδεδειγμένης αντιμετώπισης, και ότι μπορεί να αποτελέσει πηγή καταπληκτικών επιτευγμάτων.
Αναλυτικότερα, πολλά άτομα με σύνδρομο Savant διαθέτουν εκπληκτικά ταλέντα και δεξιότητες. Αλλά και πέραν του συνδρόμου αυτού, τα άτομα με αυτισμό σπάνια λένε ψέματα, διότι δεν έχουν το ένστικτο του να κρύψουν την αλήθεια από τους γύρω τους. Επιπλέον, έχουν μεγάλο πάθος για τα ενδιαφέροντά τους, πέραν του «συνηθισμένου» σημείου και δεν βαριούνται τόσο εύκολα όπως κάποιος που δεν ανήκει στο φάσμα. Τέλος, τα άτομα με αυτισμό συχνά διαθέτουν καταπληκτική μνήμη.
Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικό να υπάρξει ορθή ενημέρωση για το θέμα του αυτισμού και ουσιώδης στήριξη των ατόμων αυτών και των οικογενειών τους. Με τον τρόπο αυτό, το ζήτημα θα μπορέσει να έρθει στο προσκήνιο και να αποτελέσει αντικείμενο κοινωνικού διαλόγου, ώστε να εκλείψουν μια για πάντα οι λανθασμένες και υποτιμητικές αντιλήψεις για τα αυτιστικά άτομα.
