Του Δημήτριου Θεοδωρή,
Η μάχη στον Υδάσπη ποταμό (326 π.Χ.) αποτελεί την τελευταία μεγάλη μάχη στην οποία πρωταγωνίστησε ένας από τους «Μεγάλους» άνδρες της ιστορίας, ο Μέγας Αλέξανδρος. Ύστερα από τη δολοφονία του πατέρα του, Φιλίππου Β΄ (336 π. Χ.) , ανακηρύσσεται βασιλιάς της Μακεδονίας σε ηλικία μόλις 20 ετών. Διαθέτοντας ώριμη πολιτική σκέψη, απαλλάσσεται γρήγορα από τους διεκδικητές του θρόνου, εξασφαλίζει τα βόρεια σύνορα του κράτους του (επιθέσεις εναντίον Ιλλυριών), κατατροπώνει τους Θράκες και προχωρά στην καταστολή της επανάστασης των Θηβαίων. Την άνοιξη του 334 π. Χ. αρχίζει την εκστρατεία στην ανατολή. Ο Αλέξανδρος σε ηλικία 24 ετών (330 π. Χ.) ανακηρύχθηκε βασιλιάς της Ασίας.
Επόμενος στόχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου θα είναι τα βασίλεια της Ινδίας. Την άνοιξη του 327 π.Χ. ξεκινάει την εκστρατεία του. Για να καταφέρει να εισβάλλει στην Ινδία, έπρεπε να διασχίσει δύο ποταμούς, τον Ινδό και τον Υδάσπη. Διασχίζει τον Ινδό ποταμό και συνάπτει σύμφωνο φιλίας με τον Ταξίλη. Ο Αλέξανδρος καταλαμβάνει εύκολα τα Τάξιλα. Ύστερα από 2 μήνες φτάνει στον ποταμό Υδάσπη. Ηγείται 23.000 πεζών και 9.000 ιππέων. Αντίπαλός του στην απέναντι πλευρά του ποταμού είναι ένας ισχυρός Ινδός βασιλιάς, ο Πώρος. Ο Πώρος έχει συγκεντρώσει μια δύναμη 30.000 πεζών στρατιωτών, 2.000 ιππέων, 300 αρμάτων και 200 ελεφάντων. Με αυτή τη δύναμη θα προσπαθήσει να αντισταθεί σθεναρά και να υπερασπιστεί το βασίλειό του.
Ο Αλέξανδρος πρέπει να βρει λύση στο πιο σημαντικό πρόβλημα που έχει εκείνη τη στιγμή. Πρέπει να βρει τον τρόπο να διασχίσει τον ποταμό και να οδηγήσει τους άντρες του στην απέναντι πλευρά του ποταμού διατηρώντας, ωστόσο το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Ο Υδάσπης είναι ένας βαθύς και ορμητικός ποταμός και κάνει το έργο του Αλεξάνδρου ακόμα πιο δύσκολο.
Ο Αλέξανδρος ξεκινάει λοιπόν ένα παιχνίδι υπομονής και εξαπάτησης. Διατάζει τους άντρες του να κινούνται πάνω κάτω στο ποτάμι κάνοντας τον Πώρο να πιστεύει ότι αναζητά σημείο διάβασης. Αυτό συνεχίζεται για περίπου 2 βδομάδες. Ο Πώρος ακολουθεί τον Αλέξανδρο και βάζει και αυτός τους άνδρες του να πηγαινοέρχονται πάνω κάτω στο ποτάμι. Η αντίδρασή του όμως δεν έχει κάποιο ουσιαστικό όφελος για τον ίδιο. Ο Πώρος το αντιλαμβάνεται και αποφασίζει να στήσει φρουρές. Πλέον, οι κινήσεις των αντρών του Αλεξάνδρου αποτελούν «καθημερινότητα» για τους Ινδούς. Αυτομάτως, μειώνεται το επίπεδο αντίδρασής τους. Ο Αλέξανδρος μπορεί να μετακινεί τον στρατό του στην δική του όχθη, χωρίς να αντιδρούν οι Ινδοί.
Ύστερα από περίπου 2 μήνες αναμονής, μια νύχτα, οδηγεί ένα απόσπασμα (10.000 πεζοί, 6.000 Έλληνες ιππείς και άλλοι 1.000 έφιπποι τοξότες) 28 χιλιόμετρα βορειότερα από το στρατόπεδό του, στο οποίο άφησε για αντιπερισπασμό τον Κρατερό (δύναμη καθήλωσης). Από εκείνο το σημείο θα διασχίσει τον ποταμό. Ανάμεσα στο στρατόπεδο και στο σημείο διάβασης άφησε εφεδρείες υπό τον Μελέαγρο. Οι δύσκολες καιρικές συνθήκες αποτελούν την καλύτερη κάλυψη για τους άντρες του μειώνοντας το θόρυβο και επιτρέποντάς τους να μην γίνουν αρχικά αντιληπτοί. Διασχίζοντας τον ποταμό αντιλαμβάνεται ότι δεν βρίσκεται στην απέναντι όχθη, αλλά σε μια νησίδα στεριάς ανάμεσα στον ποταμό. Φτάνοντας τελικά στην πλευρά που βρισκόταν ο Πώρος έχει γίνει αντιληπτός. Ο Πώρος φοβούμενος πως η κύρια δύναμη του στρατού του Αλεξάνδρου δεν έχει περάσει τον ποταμό στέλνει μια ομάδα αναγνώρισης. Αρχηγός αυτή της ομάδας, την οποία ο Αλέξανδρος νίκησε εύκολα ήταν ο γιος του Πώρου, ο οποίος σκοτώθηκε.
Ο Πώρος μαθαίνει ότι ο γιος του σκοτώθηκε. Αντιλαμβάνεται ότι το τμήμα στρατού στην άλλη πλευρά του ποταμού είναι δύναμη καθήλωσης και αποφασίζει να δράσει ο ίδιος. Αφήνοντας πρώτα οπισθοφυλακή αρχίζει μια πορεία τριών ωρών αναζητώντας συμπαγές έδαφος για να δώσει τη μάχη. Θέλει να χρησιμοποιήσει τα άρματα και τους ελέφαντες που έχει στη διάθεσή του. Τελικά, βρίσκει έδαφος, το οποίο φαίνεται, αλλά δεν είναι κατάλληλο για να αξιοποιήσει τις δυνατότητες του στρατού του. Πιο βόρεια, ο Αλέξανδρος συναντά τις εφεδρείες του. Όμως, ο στρατός του είναι απλωμένος. Το ιππικό βρίσκεται μπροστά και το πεζικό του εξουθενωμένο ακολουθεί σε απόσταση ωρών. Πρέπει να καθυστερήσει τη μάχη, για να ανασυγκροτήσει το στρατό του. Τα καταφέρνει. Διατάζει του έφιππους Πέρσες τοξότες να παρεμποδίσουν το στρατό του Πώρου. Τρέχουν πάνω κάτω το πεδίο της μάχης ρίχνοντας βέλη. Ο Πώρος χάνει την ευκαιρία που έχει να επιτεθεί στον Αλέξανδρο. Με αυτό τον τρόπο δίνει το πλεονέκτημα στον Αλέξανδρο να μελετήσει τη διάταξη του στρατού του.
Μπροστά βρίσκονταν 200 ελέφαντες. Πίσω από τους ελέφαντες 30.000 πεζοί στρατιώτες. Μια ταξιαρχία 1.000 ιππέων σε κάθε πτέρυγα με σκοπό να προστατεύουν τα πλευρά. Ο Αλέξανδρος έχει ήδη αντιληφθεί ότι η μάχη που θα δώσει δεν θα πρέπει να είναι μάχη πεζικού. Αντιθέτως, το ιππικό είναι αυτό που για μια ακόμα φορά θα του δώσει τη νίκη. Το ιππικό του Αλεξάνδρου υπερτερεί αριθμητικά σε σχέση με το ιππικό του Πώρου. Οι ελέφαντες όμως που στέκουν μπροστά από τα ινδικά στρατεύματα προκαλούν πανικό στο ιππικό του Αλεξάνδρου. Πρέπει να αποφύγει τη συμπλοκή του ιππικού του με τους ελέφαντες για να αξιοποιήσει το αριθμητικό πλεονέκτημα που διαθέτει.
Διατάζει 4.000 ιππείς να κινηθούν εναντίον της αριστερής πλευράς του Πώρου. Ο Πώρος διατάζει το ιππικό της δεξιάς του πτέρυγας (1.000 ιππείς) να ενισχύσουν την αριστερή πτέρυγα της παράταξης του. Ο Κοίνος, ένας από τους διοικητές του Αλεξάνδρου, μαζί με 2.000 ιππείς κινείται ενάντια στην δεξιά πτέρυγα του Πώρου. Δεν συναντούν κανένα αντίπαλο και κινούνται πίσω από τις εχθρικές γραμμές. Παράλληλα, ο Αλέξανδρος διατάζει τους έφιππους τοξότες να χτυπήσουν το ινδικό ιππικό. Ο Αλέξανδρος μαζί με 2.000 ιππείς στρέφεται εναντίον του ιππικού του Πώρου και ο Κοίνος χτυπάει την πιο κατάλληλη στιγμή την αριστερή πτέρυγα του Πώρου το ιππικό του οποίου έχει εξοντωθεί. Η αριστερή του πτέρυγα έχει ολοκληρωτικά καταστραφεί. Τα άρματα του Πώρου, εξαιτίας της βροχής της προηγούμενης νύχτας δεν κατάφεραν να δράσουν αποτελεσματικά, ενώ ο Πώρος δεν μπόρεσε να χρησιμοποιήσει ένα ιδιαίτερο όπλο που διέθετε, το ινδικό τόξο (έπρεπε να στερεωθεί στο έδαφος καθώς αποτελούνταν από ευλύγιστο μπαμπού 1,8 μέτρων). Το βαρύ πεζικό του Αλεξάνδρου προωθείται και αυτό και πλέον ο στρατός του Πώρου βρίσκεται περικυκλωμένος χωρίς οδό διαφυγής.
Ύστερα από 7 ώρες ο στρατός του Πώρου έχει σχεδόν εξοντωθεί. Ο Πώρος συνεχίζει να μάχεται, παρά την ήττα. Τελικά, ο Πώρος οδηγείται αιχμάλωτος μπροστά στον Αλέξανδρο. Όταν ο Αλέξανδρος τον ρώτησε πως ήθελε να του συμπεριφερθεί εκείνος απάντησε “Όπως αρμόζει σε βασιλιά”. Αυτό προκάλεσε σίγουρα το θαυμασμό του Αλεξάνδρου. Δεν σκότωσε τον Πώρο. Αντιθέτως, αποφάσισε να παραμείνει ο Πώρος βασιλιάς, να κρατήσει τους υπηκόους του και την επικράτεια του και να κυβερνά αντ’ αυτού.
Ο Αλέξανδρος ίδρυσε δύο πόλεις στις όχθες του Υδάσπη. Η μία ήταν η Νίκαια (σημερινό Τζαλαλπούρ). Η άλλη ιδρύθηκε προς τιμήν του αλόγου του Αλεξάνδρου (Βουκεφάλας) που πέθανε το 326 π. Χ. και ονομάστηκε Βουκέφαλος Αλεξάνδρεια (Αρριανός) ή Βουκεφαλία (κατά τον Στράβωνα).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΟΙ 100 ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΜΑΧΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΗΓΑΣΟΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΠΑΠΑΡΡΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΠΕΝΤΑΤΟΜΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΜΟΣ 2
