Της Μαριλίζας Τεμπλαλέξη,
Θέτοντας ως αφετηρία τα εναρκτήρια βήματα του πρώτου ευρωπαϊκού πολιτισμού, του ελληνικού, μέχρι την υφιστάμενη έως σήμερα κρίση του 2007, μια σειρά διαδεχόμενων γεγονότων επισφραγίζουν αυτό που επικαλείται κανείς, στις μέρες μας, ως Ευρώπη. Ποιες είναι, λοιπόν, μερικές από τις πιο σημαινούσης σημασίας εξελίξεις για την διαμόρφωσή της;
Ξενικές επιδρομές επί βυζαντίου
Ήδη από την πρώιμη βυζαντινή περίοδο, οι δημιουργηθείσες διασυνοριακές συμμαχίες, με κοινό ιδεολογικό γνώμονα τον επεκτατισμό, από τους Αβάρους και τους Σλάβους ταλανίζουν τον Κωνσταντίνο τον Α’ και τους διαδόχους του. Οι δύο πρώτοι εκχριστιανίζονται και εγκαθίστανται στην περιοχή νοτιότερα του Δούναβη, ενώ επί Ηρακλείου, τα βυζαντινά στρατεύματα αντεπιτίθενται επιτυχώς στις εδαφικές πιέσεις που ασκούν οι Πέρσες.
Κατά την προεικονομαχική περίοδο, οι εδαφικές επιδιώξεις των Αράβων έχουν ως αποτέλεσμα την εξ’ ολοκληρία διαφοροποίηση των γεωγραφικών δεδομένων, μέσω της οριστικής απώλειας της Συρίας, της Παλαιστίνης και της Αιγύπτου (637-642), την διάδοση του Ισλάμ, την διπλή αποτυχημένη προσπάθεια κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης, που συνετέλεσε στην εξάπλωση του χριστιανισμού, και, έτσι, χάνεται το μεγαλύτερο μέρος των εδαφικών επιτευγμάτων του Ιουστινιανού, οι χαρακτηριζόμενοι και ως “ Σκοτεινοί Χρόνοι”. Άλλοι επίδοξοι καταδρομείς υπήρξαν οι Ρώσοι (941-944 μ.Χ) ,οι Ούγγροι (961 μ.Χ), οι Βούλγαροι και πληθώρα γερμανικών φύλων, όπως οι Βησιγότθοι, Οστρογότθοι, Βάνδαλοι, Λομβαρδοί, Σάξονες και Φράγκοι.
Μογγολική Αυτοκρατορία
Στις αρχές του 1200 έως τις αρχές του 1300, αναδύεται μία νέα δύναμη, προερχόμενη από την συνένωση 27 μογγολικών φυλών. Αποτέλεσε την μεγαλύτερη αυτοκρατορία με κατεχόμενα συνεχόμενα εδάφη στην παγκόσμια ιστορία, ανοίγοντας τον δρόμο του μεταξιού, το ενοποιητικό σημείο μεταξύ Ανατολής και Δύσης και κατ’ επέκταση, διευρύνοντας το εμπόριο εντός Ευρασίας, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη καταγεγραμμένη εποχή, όπως έχει λεχθεί. Η αυτοκρατορία κάλυπτε το 16% του παγκόσμιου εδάφους, συμπεριλαμβανομένων ευρωπαϊκών εδαφών. Κατά το έτος 1236, πραγματοποιούν εισβολή κατά προσέγγιση, 150.000 άνδρες, προς την Ευρώπη, αρχικά κινούμενοι προς τον Βόλγα ποταμό και έπειτα, λεηλατούν την πόλη του Κιέβου και επιτίθενται χωρίς δισταγμό σε ρωσικές πόλεις. Καταστρέφουν την Πολωνία και την Ουγγαρία, φτάνοντας έως και τα σύνορα της Γερμανίας.
Από την Θρησκευτική Μεταρρύθμιση έως Γαλλική Επανάσταση
Η Μεταρρύθμιση του 16ου αι. και η δημιουργία του Προτεσταντισμού, με βασικό εκπρόσωπο τον Μαρτίνο Λούθηρο, φαίνεται να αποτελεί απειλή για τον Πάπα Λέοντα Ι. και τις έως τότε χρησιμοποιούμενες μεθόδους , τόσο της Ανατολικής , όσο και της Δυτικής Εκκλησίας, γι’ αυτό και αποφασίζει τον αφορισμό του (1520). Μέσω της ιδεολογικής αφύπνισης που προσέφεραν οι θεωρίες του Λουθηρανισμού προς τον θεωρούμενο “αθεράπευτα αμαρτωλό” λαό προετοιμάζεται “γόνιμο” έδαφος για την εδραίωση της Αναγέννησης και του επερχόμενου Διαφωτισμού.
Η απόσχιση από την Παπική εκκλησία, η παράλληλη αποδυνάμωση του φεουδαρχισμού, καθώς και η γνωστή ως “εξέγερση των χωρικών” σηματοδοτεί την σταδιακή διαφοροποίηση μιας ολόκληρης νοοτροπίας, καθιστώντας το βήμα προς την ισότιμη μεταχείριση και αναγνώριση των δικαιωμάτων του λαού, επιτεύξιμο να συντελεσθεί. Και πραγματώνεται , εν τέλει, μέσω του κινήματος του Διαφωτισμού και της μέλλουσας Γαλλικής Επανάστασης, οδηγώντας διανοούμενους και μη, “από την άγνοια στην γνώση”.
Ο θάνατος του Μαρά, ένας από τους πιο διαδεδομένους πίνακες της Γαλλικής Επανάστασης. Δημιουργός του ο Ζακ-Λουί Νταβίντ, στενός φίλος του Μαρά.
Πρώτος και Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος
Συνιστά, μάλλον, παραδεδεγμένη αλήθεια πως, η δολοφονία του Αυστριακού Αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου δεν ήταν η αιτία, αλλά η αφορμή για την απαρχή του αποκαλούμενου “Μεγάλου Πολέμου”. Η προοδευτική εδραίωση του καπιταλισμού, σε συνδυασμό με την διαφοροποίηση των γνωστών συμμαχικών στρατοπέδων, αποτέλεσαν σημείο αναφοράς για την έναρξη του πολέμου.
Ο πρώτος και ο δεύτερος πόλεμος και οι παρεπόμενες συνθηκολογήσεις με την Συνθήκη των Βερσαλλιών, του Αγίου Γερμανού και του Νεϊγύ μεταβάλλουν ριζικά τον παγκόσμιο χάρτη και συνιστούν την Ευρώπη μια συμμαχία δυνάμεων, καθιστώντας την ανάγκη για ενοποίηση, πιο επιτακτική από ποτέ.
Βιβλιογραφία
– BURNS, E. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, Ο ΔΥΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ : ΝΕΟΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ. Επίκεντρο.
– HALL STUART, G. B. (Σεπτέμβριος 2003). Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑΣ.
– Εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ (ΔΟΜΗ εκδ.). Αθήνα.
Γεννηθείσα το 1998 στην Αθήνα, σπουδάζει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει παρευρεθεί σε σημαντικό αριθμό συνεδρίων, που αφορούν το αντικείμενο σπουδών της. Στο OffLine Post συνεισφέρει αρθρογραφώντας στην κατηγορία της Ιστορίας.
